Η μελέτη για το χαρακτήρα της επιχειρηματικότητας είναι ένα σημαντικό εργαλείο για την ερμηνεία της οικονομικής δραστηριότητας. Στην περίπτωση της Κύπρου πολύ λίγα γνωρίζουμε για τους πρωταγωνιστές της κοινωνικής και οικονομικής ζωής του νησιού μέχρι και τα μέσα του 20ού αιώνα. Η διάλεξη στοχεύει να φωτίσει ιστορικά άγνωστες πτυχές του φαινομένου της επιχειρηματικότητας στην Κύπρο κατά την Αγγλοκρατία μέσα από τη μελέτη του κοινωνικού προφίλ τριών γενεών μεγαλεμπόρων και επιχειρηματιών. Αναμφίβολα, σε μια αγροτική μεσογειακή οικονομία των τελών του 19ου αιώνα, η οποία κληρονόμησε τα μειονεκτήματα μιας μακράς περιόδου οικονομικής παρακμής από τους Οθωμανούς με την απουσία οδικού δικτύου, εγγειοβελτιωτικών έργων και τακτικής ταχυδρομικής και ατμοπλοϊκής συγκοινωνίας που θα ενίσχυε τη μεταφορά εμπορευμάτων και πληροφορίας, τόσο εντός του νησιού, όσο και με τις αγορές του εξωτερικού, δεν θα ανέμενε κανείς να συναντήσει επιχειρήσεις έντασης κεφαλαίου. Στα πρώτα χρόνια της Αγγλοκρατίας, κυρίαρχος ήταν ο τύπος του εμποροκτηματία, ο οποίος είχε ήδη εδραιωθεί εμπορικά στην ύστερη Τουρκοκρατία. Κάποιες προσωπικότητες της παλαιότερης γενιάς των εμπόρων ήταν γόνοι παλαιών οικογενειών και προυχόντων, άλλοι επτανησιακής, ελλαδικής και ευρωπαϊκής καταγωγής με ενασχόληση στην πρακτόρευση και την αντιπροσωπεία ξένων οίκων, ενώ ξεχώριζε και ο τύπος του μεγαλεμπόρου, ο οποίος μετακινούμενος από την ύπαιθρο στο άστυ δικτυώθηκε εμπορικά μέσω των γειτονικών αγορών της Ανατολής στις αγορές της Δύσης.
Στα μετέπειτα χρόνια της Αγγλοκρατίας, ιδιαίτερα μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, αναδείχθηκε ο τύπος του αυτοδημιούργητου και δραστήριου εμποροεπιχειρηματία της πόλης, συχνά από τις ορεινές περιοχές, ο οποίος διακρινόταν για τη μόρφωσή του σε εμπορικές σχολές της Ανατολής και της Ευρώπης. Από τη δεκαετία του 1940 και έπειτα, με την παράλληλη άνθιση του εταιρικού τομέα, ξεχωρίζει η νέα γενιά εμποροβιομηχάνων, «φιλόδοξων» και με τάση επιχειρηματικής εξωστρέφειας, οι οποίοι δραστηριοποιήθηκαν σε τομείς της βιομηχανίας, του τουρισμού, της ναυτιλίας και των κατασκευών.
Σε μια προσπάθεια χαρτογράφησης του προφίλ τριών γενιών πρωτοπόρων επιχειρηματιών της περιόδου, η διάλεξη επικεντρώνεται στους παράγοντες τροφοδότησής τους, όπως το θεσμικό πλαίσιο και οι μεταβαλλόμενες κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες, ιχνηλατώντας με αυτό τον τρόπο την εξέλιξη του επιχειρηματικού προφίλ. Η διάλεξη εντάσσεται στα πλαίσια του μεταδιδακτορικού έργου POST-DOC/01916/0231 “The business elite of modern Cyprus, 1878-1959: social origins and entrepreneurial characteristics in a historical perspective” με ανάδοχο φορέα το Πολιτιστικό Ίδρυμα Τράπεζας Κύπρου. Το έργο συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και τα Διαρθρωτικά Ταμεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην Κύπρο μέσω του Ιδρύματος Έρευνας και Καινοτομίας.
Σύντομο βιογραφικό της ομιλήτριας:
Η Δρ Ευαγγελία Ματθοπούλου είναι κάτοχος διδακτορικού τίτλου στη Νεότερη και Σύγχρονη Ιστορία από το Πανεπιστήμιο Κύπρου (2016) και μεταπτυχιακού στην Ιστορία των Διεθνών Σχέσεων από το LSE (2008). Απασχολήθηκε ως ειδική επιστήμονας στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κύπρου και ως συνεργάτιδα σε επιστημονικά προγράμματα στην Κύπρο και το εξωτερικό. Μελέτες της δημοσιεύθηκαν σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά, σε περιοδικά κυπρολογικού ενδιαφέροντος καθώς και σε σύμμεικτους τόμους. Η έρευνα της παρουσιάστηκε σε διεθνή συνέδρια στην Κύπρο και το εξωτερικό. Από το 2019 εργάζεται ως μεταδιδακτορική συνεργάτιδα στο Πολιτιστικό Ίδρυμα Τράπεζας Κύπρου. Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα εστιάζονται στην ιστορία της μετανάστευσης και των επιχειρηματικών δικτύων στην Ανατολική Μεσόγειο κατά τον 19ο και 20ό αιώνα, καθώς και στην ιστορία της επιχειρηματικότητας στην Κύπρο.