unikkaat / unipkaat ungipaghat / nallunairutet Circumpolar Waves

Inuktitut Podcast Series - Banning the “Forever Chemicals”

March 24, 2022 Inuit Circumpolar Council Season 3 Episode 1
unikkaat / unipkaat ungipaghat / nallunairutet Circumpolar Waves
Inuktitut Podcast Series - Banning the “Forever Chemicals”
Show Notes

In our ongoing series of Inuktitut language podcasts, host Madeline Allakariallak speaks with two Inuit women who are involved in the battle to eliminate “forever chemicals” from the Arctic.

Lucy Grey works at Makivik Corporation as the Federal Affairs Liaison Officer. She is connected with research of this nature via the Inuit Crown Partnership Committee, and her previous job as Inuit Research Advisor at the Kativik Regional Government.

Kitty Gordon is the Assistant Director of Public Health for the Nunavik Regional Board of Health and Social Services, and co-chair of the Nunavik Nutrition Health Committee.

Do you like take-out pizza? These chemicals are in the pizza box, and other things, such as waterproof clothes, food packaging, carpets, plastics, electronics, and dental floss.

In late January during a weeklong meeting held in Geneva, Switzerland Inuit from Nunavik helped get these chemicals banned. The meeting was the 17th meeting of the Persistent Organic Pollutants Review Committee to the Stockholm Convention took place. It’s known as “POPRC-17”.

Funding for this podcast was provided by Heritage Canada’s Indigenous Language Component.

ᐊᑐᖅᑕᐅᒍᓐᓃᑎᑦᓯᓂᑦ “ᓱᕈᕐᓇᖅᑐᓕᓐᓂᒃ ᓄᖑᑎᕋᑦᓴᐅᖏᑦᑐᓂᒃ”

ᑲᔪᓯᔪᓂ ᑐᓴᖅᓴᐅᑎᑕᐅᕙᑦᑐᓂ ᐃᓄᒃᑎᑐᑦ ᐅᖃᐅᓯᖅᑕᖅ ᐊᑐᖅᓱᒍ ᐹᑦᑳᔅᑯᑦ, ᐅᖃᖅᑎ ᒫᑕᓕᓐ ᐊᓚᒃᑲᕆᐊᓪᓚᒃ ᐅᖃᖃᑎᓕᒃ ᒪᕐᕉᓐᓂᒃ ᐃᓅᖕᓂᒃ ᐊᕐᓈᓐᓂᒃ ᐅᑭᐅᖅᑕᖅᑐᒦᙶᖅᑑᓐᓂᒃ ᐃᓚᒋᔭᐅᕙᑦᑑᓐᓂᒃ ᐊᑐᖅᕈᓐᓃᖅᑎᑕᐅᖁᔨᓪᓗᑎᒃ “ᓱᕈᕐᓇᖅᑐᓕᓐᓂᒃ ᓄᖑᑎᕋᑦᓴᐅᖏᑦᑐᓂᒃ”.

ᓘᓯ ᒍᕋᐃ ᐃᖅᑲᓇᐃᔭᖅᐸᑦᑐᖅ ᒪᑭᕕᒃ ᑯᐊᐳᕇᓴᒃᑯᖏᓐᓂ ᒐᕙᒪᑐᑲᒃᑯᓃᖔᖅᑐᓂᒃ ᐱᔾᔪᑎᓕᓐᓂᒃ ᑐᓴᐅᒪᑎᑦᓯᔨᐅᓪᓗᓂ ᑲᒪᔨ. ᐱᓕᕆᖃᑕᐅᕙᑦᑐᖅ ᖃᐅᔨᓴᖅᑕᐅᑎᓪᓗᒍ ᑕᒪᓐᓇ ᓱᕈᕐᓇᖅᑐᓕᕆᓂᖅ ᐱᓕᕆᖃᑎᖃᕐᓂᕐᒥᒍᑦ ᐃᓄᐃᑦ ᓄᓇᖁᑎᖏᓐᓂ ᓇᒻᒥᓂᖃᖃᑕᐅᔪᓄᑦ ᑲᑎᒪᔨᕋᓛᓗᑦ, ᐃᖅᑲᓇᐃᔮᕆᖃᑦᑕᕐᓂᑯᒥᓂ ᐃᓄᐃᑦ ᖃᐅᔨᓴᕐᓂᕐᒥ ᐅᖃᐅᔾᔨᒋᐊᖅᑎᐅᓪᓗᓂ ᑲᑎᕕᒃᑯᑎᒍᑦ ᐊᕕᑦᑐᖅᑕᐅᓯᒪᓂᒃᑯᑦ ᒐᕙᒪᒃᑯᖏᓐᓂ.

ᑭᑎ ᒍᐊᑕᓐ ᑐᖏᓕᐅᓪᓗᓂ ᐃᑲᔪᖅᑎ ᑐᕿᒧᐊᑦᑎᑦᓯᔨᒧᑦ ᑭᒃᑯᑐᐃᓐᓇᕐᓅᖓᔪᒥᒃ ᐃᓗᓯᓕᕆᓂᕐᒥ ᓄᓇᕕᒃ ᐊᕕᑦᑐᖅᑕᐅᓯᒪᓂᒃᑯᑦ ᑲᑎᒪᔨᖏᓐᓂ ᐃᓗᓯᓕᕆᓂᕐᒧᑦ ᐃᓄᓕᕆᓂᕐᒧᓪᓗ, ᑐᒡᓕᐅᓪᓗᓂᓗ ᐃᒃᓯᕙᐅᑕᐅᓂᕐᒧᑦ ᓄᓇᕕᒃ  ᓂᕿᑦᓯᐊᕙᓕᕆᔨᒃᑯᑦ ᐃᓗᓯᓕᕆᓂᕐᒧᑦ ᑲᑎᒪᔨᕋᓛᓄᑦ.

ᓂᐅᕕᐊᕆᓗᒋᑦ ᐊᓐᓂᑎᒋᐊᓕᓐᓂᒃ ᐲᔾᔭᒥᒃ ᒪᒪᕆᔭᖃᖅᑭᑦ? ᑕᒪᒃᑯᐊ ᓱᕈᕐᓇᖅᑐᓖᑦ ᐴᖅᑐᐃᒍᑕᐅᕙᑦᑐᑦ ᐲᔾᔭᓂᑦ, ᐊᓯᖏᓐᓂᓗ, ᓲᕐᓗ ᐃᑦᑕᒍᓐᓇᖏᑦᑐᓂ ᐊᓐᓄᕌᓂ, ᓂᕿᒥᒃ ᐴᖅᑐᐃᒍᑕᐅᕙᑦᑐᓂ, ᓇᑎᕋᕐᓂ, ᐊᐅᔫᓂ, ᐅᐊᔭᒨᖅᑐᓂ, ᐊᒻᒪᓗ ᑯᒃᑭᓕᐅᑎᓂ ᐃᕙᓘᔭᕐᓂ.

ᓄᖑᐊᓂ ᔮᓄᐊᕆ ᐱᓇᓱᐊᕈᓯᓕᒫᒥᒃ ᑲᑎᒪᓂᖃᖅᑎᓪᓗᒋᑦ ᔨᓂᕙᒥ, ᓯᕕᑦᓱᓚᓐ ᐃᓄᐃᑦ ᓄᓇᕕᒻᒦᙶᖅᓯᒪᔪᑦ ᐃᑲᔪᖅᑐᒥᓃᑦ ᓄᖅᑲᖅᑎᑕᐅᖁᓪᓗᒋᑦ ᑕᒪᒃᑯᐊ ᓱᕈᕐᓇᖅᑐᓖᑦ. ᑲᑎᒪᓂᖅ 17−ᒋᓪᓗᓂᐅᒃ ᑲᑎᒪᔾᔪᑕᐅᑎᓪᓗᒍ ᓱᕐᕋᒍᓐᓇᖏᑦᑐᑦᓂᒃ ᓱᕈᕈᑕᐅᔭᑦᑐᓂᒃ ᓱᕈᕐᓇᖅᑐᓂᑦ ᕿᒥᕐᕈᔩᑦ ᑲᑎᒪᔨᕋᓛᑦ ᓯᑖᒃᕼᐅᒻᒥ ᑲᑎᒪᔾᔪᑕᐅᑎᓪᓗᒋᑦ. ᖃᓪᓗᓈᑎᑐᑦ ᓇᐃᓈᖅᑕᐅᓯᒪᓪᓗᑎᒃ ᑎᑎᖅᑲᐃ ᖃᐅᔨᒪᔭᐅᔪᖅ “POPRC-17−ᒥ”.


Atuqtaugunniititsinit “Sururnaqtulinnik Nungutiratsaungittunik”

Kajusijuni tusaqsautitauvattuni Inuktitut uqausiqtaq atuqsugu paatkaaskut, uqaqti Maatalin Alakkariallak uqaqatilik marruunnik inuungnik arnaannik Ukiuqtaqtumiinngaaqtuunnik ilagijauvattuunnik atuqrunniiqtitauqujillutik “sururnaqtulinnik nungutiratsaungittunik”.

Luusi Gurai iqqanaijaqpattuq Makivik Kuapuriisakkunginni Gavamatukakkuniingaaqtunik Pijjutilinnik Tusaumatitsijiulluni Kamaji. Piliriqatauvattuq qaujisaqtautillugu tamanna sururnaqtuliriniq piliriqatiqarnirmigut Inuit Nunaqutinginni Namminiqaqataujunut Katimajiralaalut, iqqanaijaariqattarnikumini Inuit Qaujisarnirmi Uqaujjigiaqtiulluni Kativikkutigut Avittuqtausimanikkut Gavamakkunginni.

Kiti Guatan Tungiliulluni Ikajuqti Tuqimuattitsijimut Kikkutuinnarnuungajumik Ilusilirinirmi Nunavik Avittuqtausimanikkut Katimajinginni Ilusilirinirmut Inulirinirmullu, tugliullunilu iksivautaunirmut Nunavik  Niqitsiavalirijikkut Ilusilirinirmut Katimajiralaanut.

Niuviarilugit annitigialinnik piijjamik mamarijaqaqqit? Tamakkua sururnaqtuliit puuqtuigutauvattut piijjanit, asinginnilu, suurlu ittagunnangittuni annuraani, niqimik puuqtuigutauvattuni, natirarni, aujuuni, uajamuuqtuni, ammalu kukkiliutini ivaluujarni.

Nunguani Jaanuari pinasuarusilimaamik katimaniqaqtillugit Jinivami, Sivitsulan Inuit Nunavimmiinngaaqsimajut ikajuqtuminiit nuqqaqtitauqullugit tamakkua sururnaqtuliit. Katimaniq 17−gilluniuk katimajjutautillugu Surragunnangittutnik Sururutaujattunik Sururnaqtunit Qimirrujiit Katimajiralaat Sitaakhummi Katimajjutautillugit. Qallunaatitut nainaaqtausimallutik titiqqai qaujimajaujuq “POPRC-17−mi”.