Wat zijn 'tot machines gemaakten'? Waarom kwispelt een hond naar links? En wat staat er in de korte briefjes van de wolf? In deze aflevering praten we met Bibi Dumon Tak, schrijfster, dierenambassadeur en nu ook gasthoofdredacteur van het dierentaalnummer van het tijdschrift Onze Taal. Een gesprek over dier-en-taal, over hoe je dieren een stem geeft in kinderboeken, over speciëcisme, en over het loeien van koeien. En over wolven — die door ons niet zo goed begrepen worden.

• Biografie van Bibi Dumon Tak op Wikipedia
• Het koeienparadijs (2017)
• De groetende koe, podcastaflevering met Leonie Cornips
• Themanummer 'Taal en dier' van het tijdschrift Onze Taal
• Dit boek is vóór de wolf (2024)
• Vandaag houd ik mijn spreekbeurt over de anaconda (2022)

Over taal gesproken is een samenwerking van het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT) en het Genootschap Onze Taal. Presentatie: Laura van Eerten en Raymond Noë. Concept & productie: Laura van Eerten. Muziek: Michel van der Zanden. Logo: Matthijs Sluiter (Studio Het Mes). Contact: overtaalgesproken@gmail.com

Welke talen hoor je allemaal op het Eurovisiesongfestival? Waarom kiezen artiesten voor een bepaalde taal? En wat zie je als je het festival door een taalkundige bril bekijkt? In deze aflevering spreken we met iemand die daar alles van weet, taalkundige en Songfestivalliefhebber Paulette van der Voet. Paulette doet promotieonderzoek aan de universiteit van Umeå in Zweden en zette samen met haar collega's het vak 'Linguistics and the Eurovision Song Contest' op. 

En verder gaat het uiteraard ook nog over de deelnemers van dit jaar: Red Sebastian (B, zingt in het Engels), KAJ (Z, zingt in het Fins-Zweeds), Erika Vikman (F, zingt in schunnig Fins en Duits) en Claude (NL, zingt in 't Engels en 't Frans) — waarbij we ook even stilstaan bij de vraag of je z'n naam uitspreekt als 'klaut' of 'kloot'.

• Het vak Linguistics and the Eurovision Song Contest
• Profielpagina van Paulette van der Voet
• Regels van het Eurovisiesongfestival
• Eurovisions Conferentie
• Liet International: songfestival voor minderheidstalen

Over taal gesproken is een samenwerking van het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT) en het Genootschap Onze Taal. Presentatie: Laura van Eerten en Raymond Noë. Concept & productie: Laura van Eerten. Muziek: Michel van der Zanden. Logo: Matthijs Sluiter (Studio Het Mes). Contact: overtaalgesproken@gmail.com

Kleine woorden zoals hè en oh gebruiken we haast ongemerkt, maar ze zorgen er wel voor dat we soepel een gesprek kunnen voeren. Dit soort woordjes viel lang buiten het blikveld van onderzoekers, maar tegenwoordig krijgen ze veel belangstelling (zie ook het Boekenweek-essay van Paulien Cornelisse). Taalkundige Mark Dingemanse doet er onderzoek naar, en volgens hem zijn dit soort woordjes juist het kloppend hart van de taal. We spraken met hem over gesproken vraagtekens, hummende luisteraars, conversatiebeheer, sfeermakers en net-niet-woorden.

Gebruikte fragmenten:

• TEDxAmsterdam Mark Dingemanse: The power of 'huh'
• Paulien Cornelisse in De Taalstaat van 4 januari 2025
• Ig Nobel acceptatiespeech

Meer lezen:

• Website van Mark Dingemanse
• Tussenwerpsels in de Algemene Nederlandse Spraakkunst
• Boekenweek 2025 met als thema 'Je moerstaal' en Hèhè, het bijbehorende essay van Paulien Cornelisse

Over taal gesproken is een samenwerking van het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT) en het Genootschap Onze Taal. Presentatie: Laura van Eerten en Raymond Noë. Concept & productie: Laura van Eerten. Muziek: Michel van der Zanden. Logo: Matthijs Sluiter (Studio Het Mes). Contact: overtaalgesproken@gmail.com

Het klinkt spannend: kun je een misdaad oplossen door taalonderzoek? En wat  onderzoek je dan precies? In deze aflevering spreken we met een heuse taaldetective, iemand die werkt op het snijvlak van taal en recht: forensisch taalkundige Meike de Boer. Over auteursanalyse, onverstaanbare opnames en dadersprofielen.

Gebruikte fragmenten:

• Nieuwsbericht van Omroep West over de vermissing van Orlando
• Voorbeelden uit de misdaadseries Hawaii Five-O en Line of Duty 
• Website van Meike de Boer: https://linguaforensica.com/

Over taal gesproken is een samenwerking van het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT) en het Genootschap Onze Taal. Presentatie: Laura van Eerten en Raymond Noë. Concept & productie: Laura van Eerten. Muziek: Michel van der Zanden. Logo: Matthijs Sluiter (Studio Het Mes). Contact: overtaalgesproken@gmail.com

Voor de nieuwste trends moet je op TikTok zijn, ook voor de nieuwste taaltrends. Daarover praten we in deze aflevering met Ludmilla Coornstra. Ze is zillennial, chronisch online en redacteur bij het tijdschrift Onze Taal, waarin ze sinds kort ook een rubriek schrijft over de taaltrends op sociale media. Een gesprek tussen een babyboomer, een zillennial en een millennial over generaties, memes, loeven, mandjes doen, gen Z'ers die marketingscripts schrijven en bovenal: breinrot.

Meer breinrot:
Hoe zat het ook alweer met die generaties?
Know Your Meme
Gen Z'er schrijft marketingscript voor AH Gorredijk (TikTok)
No cap in Urban Dictionary
Loev je het wel, loev je het niet of loev je het wel/niet? (Soortkill in NRC)
Omroep Maxim: Meneer Mandje
Very demure, very mindful (TikTok)
Gen Z'er schrijft marketingscript voor de bibliotheek (TikTok)
Millenial pause (TikTok)
Eerste aflevering Onze Taal-rubriek 'Taaltrends'

Veel gen Z-woorden vind je ook in het Woordenboek van Nieuwe Woorden.

Over taal gesproken is een samenwerking van het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT) en het Genootschap Onze Taal. Presentatie: Laura van Eerten en Raymond Noë. Concept & productie: Laura van Eerten. Muziek: Michel van der Zanden. Logo: Matthijs Sluiter (Studio Het Mes). Contact: overtaalgesproken@gmail.com

Nelleke Noordervliet is schrijver en publiceert sinds 1987 historische romans, essays, verhalen en columns. Daarnaast is ze ook de 'Beschermvrouwe van het Gezelschap van de Geadopteerde Vergeetwoorden'. We spraken met haar over vergeetwoorden, maar ook over ontbreekwoorden (voor dingen waar nog geen woord voor is) — een geanimeerd gesprek over oude en nieuwe taal.

Overigens: het woord diens wordt in de podcast een 'vergeten woord' genoemd, maar dat is het enkel in de betekenis 'van hem' in opsommingen als 'de man zijn zoon en diens dochter'. In de betekenis 'van die per­soon', dus als gen­der­neu­traal al­ter­na­tief voor genderspecifieke vor­men als ‘ zijn’ en ‘haar’, is het gebruik van diens juist in opkomst. 

Meer lezen:

• Vergeetwoordenlijst van De Taalstaat
• Woordenlijst van vergeetwoorden tijdschrift Raster
• Ontbreekwoordenlijst van Radio 1 België
• De rubriek Terug in de taal op ivdnt.org
• Simon Carmiggelts cursiefje over een 'dageraadsel'.
• Column Nelleke Noordervliet in Onze Taal

Over taal gesproken is een samenwerking van het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT) en het Genootschap Onze Taal. Presentatie: Laura van Eerten en Raymond Noë. Concept & productie: Laura van Eerten. Muziek: Michel van der Zanden. Logo: Matthijs Sluiter (Studio Het Mes). Contact: overtaalgesproken@gmail.com

Het Papiaments is de moedertaal van de meeste inwoners van Aruba, Bonaire en Curaçao. Maar wat weten we verder eigenlijk van de taal? Hoe is deze creooltaal ontstaan? Hoe is de verhouding met het Nederlands, dat ook een officiële taal is op de drie eilanden? En hoe zit het met die talen in het onderwijs? In deze aflevering gaan we in gesprek met taalkundige duizendpoot Marta Dijkhoff over het belang van het goed beheersen van je thuistaal, de groeiende belangstelling voor het Papiaments, identiteit, literatuur, de situatie in het onderwijs en de onderlinge samenwerking.

Fragment: Tyziano - Boom Bon Bon

• Nationaal Taalinstituut Curaçao 
• Levende Talen Sectie Papiaments
• Erkenning Papiaments op Bonaire
• Mi nigrita papiamentu op muurgedichten.nl
• Aflevering met Anne-Mieke Thieme over meertaligheid

Over taal gesproken is een samenwerking van het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT) en het Genootschap Onze Taal. Presentatie: Laura van Eerten en Raymond Noë. Concept & productie: Laura van Eerten. Muziek: Michel van der Zanden. Logo: Matthijs Sluiter (Studio Het Mes). Contact: overtaalgesproken@gmail.com

In deze speciale zomeraflevering praten we met Jaap Parqui, alias Meneer Van Dale, van de gelijknamige podcast. Overdag is Jaap uitgever bij Van Dale, en we spraken hem over zijn werk daar, hoe het is en hoe het was. Maar hij ondervraagt ons ook - over ons werk bij het Instituut voor de Nederlandse Taal en het Genootschap Onze Taal. En verder hebben we het natuurlijk over onze andere gezamenlijke interesse: het podcasten. Een aflevering die anders is dan anders — maar minstens zo leuk!

Meer lezen / luisteren:
Luister de Meneer Van Dale Podcast
Website van Onze Taal
Website van het Instituut voor de Nederlandse Taal
Website van Van Dale

Over taal gesproken is een samenwerking van het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT) en het Genootschap Onze Taal. Presentatie: Laura van Eerten en Raymond Noë. Concept & productie: Laura van Eerten. Muziek: Michel van der Zanden. Logo: Matthijs Sluiter (Studio Het Mes). Contact: overtaalgesproken@gmail.com

Geen klank is zo variabel als de r. Je hebt de (rollende) tongpunt-r, de huig-r en de Gooise, of beter gezegd, randstad-r. Maar dan heb je ook nog de typisch Haagse r, en soms valt de r helemaal weg. Hoeveel r-en zijn er eigenlijk?

Koen Sebregts deed onderzoek naar de klank, en in deze aflevering spreken we hem over hoe het kan dat er zoveel r-en zijn, of er ooit maar één r was en of de Gooise r ook echt uit het Gooi komt? Luisterrrrrren maarrrrrrrrr!

Fragmenten
Veilig leren Lezen - Letter R
Anna Nooshin (creaky voice)
Fragmenten uit het HEMA-corpus

Meer lezen
Website van Koen Sebregts
R-variatie in het Nederlands algemeen geaccepteerd (Kennislink-artikel)
NOSop3: Vandaag maakten we een rondje door Nederrrrrland

Over taal gesproken is een samenwerking van het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT) en het Genootschap Onze Taal. Presentatie: Laura van Eerten en Raymond Noë. Concept & productie: Laura van Eerten. Muziek: Michel van der Zanden. Logo: Matthijs Sluiter (Studio Het Mes). Contact: overtaalgesproken@gmail.com

Vertalen is een anoniem beroep —  maar ook een zeer intensieve bezigheid, en hondsmoeilijk bovendien. Denk bijvoorbeeld maar aan alle  taal- en cultuurverschillen waar je een oplossing voor moet zien te vinden. En hoe ga je om met onvertaalbare woorden en woordgrapjes, en hoe breng je de stijl van een auteur zo goed mogelijk over?
 
We praten met Paula Stevens over de 5 miljoen soorten Noors, over troosteten en over waarom de Nederlandse vertalingen altijd 10% langer zijn. Paula Stevens is literair vertaler Noors-Nederlands en winnaar van de belangrijkste vertaalprijs van het Nederlandse-taalgebied: de Martinus Nijhoff Vertaalprijs.

Een podcast over vertalen en over het Noors, en over vertalen uit het Noors.

Meer lezen/luisteren:
Cultuurfonds Vertaalprijs Martinus Nijhoff 2024
Vertalingen van Paula Stevens op Noordseliteratuur.nl
Leestips van Paula: Roy Jacobsen en Johan Harstad
Meneer Van Dale Podcast: aflevering #17 met vertaler Martin de Haan

Over taal gesproken is een samenwerking van het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT) en het Genootschap Onze Taal. Presentatie: Laura van Eerten en Raymond Noë. Concept & productie: Laura van Eerten. Muziek: Michel van der Zanden. Logo: Matthijs Sluiter (Studio Het Mes). Contact: overtaalgesproken@gmail.com

Bij etymologie gaat het vaak over leenwoorden — woorden die we overnemen uit andere talen —, maar een belangrijk deel van onze woordenschat bestaat uit erfwoorden. Dat zijn woorden die er altijd al waren, maar die door de vele eeuwen heen wel aanzienlijk veranderd zijn. En precies die woorden vormen het interessegebied van Yoïn van Spijk. We spraken met hem over hoe woorden veranderen, en over de voorouders van het Nederlands: het proto-Germaans en het proto-Indo-Europees, en ook over hoe we eigenlijk kunnen weten hoe die talen in elkaar zaten. Behalve Yoïn komt ook Nicoline van der Sijs nog even aan het woord, over leenwoorden.

Etymologiebank.nl
Historische Woordenboeken online
Taal aan de wandel - website van Yoïn van Spijk
Twitteraccount van Yoïn van Spijk

Over taal gesproken is een samenwerking van het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT) en het Genootschap Onze Taal. Presentatie: Laura van Eerten en Raymond Noë. Concept & productie: Laura van Eerten. Muziek: Michel van der Zanden. Logo: Matthijs Sluiter (Studio Het Mes). Contact: overtaalgesproken@gmail.com

Dialecten dreigen te verdwijnen, maar in Brabant is iets bijzonders aan de hand: daar spreken jongeren een nieuwe vorm van dialect, waarin sommige eigenschappen worden uitvergroot. Taalkundige Kristel Doreleijers doet onderzoek naar taalgebruik en identiteit, en verdiepte zich in het nieuwe, Brabantse hyperdialect.  En dan vooral in het lidwoordgebruik, waarmee vooral jongeren zich onderscheiden.  Is het dialect, nepdialect of eerder jongerentaal? 
 
De fragmenten die je hoort zijn afkomstig van:

• New Kids: Hedde gij zin om te rennen, of wa en Zwembad
• TikTok Tammo
• Zwarte Loonwerker
• Getske Boys
• Koekwaus van RoekOe Brabant 
• EffeSerius, Lekker Brabants praten
• We hebben un clubkse opgericht

Meer interessante links:

• Kristel op Faces of Science 
• Artikel over het nieuwe dialect bij het Meertens Instituut
• Kristel bij Omroep Brabant 
• Artikel van Kristel op EW Podium
• Artikel op Brabants Erfgoed
• Profielwerkstuk Taalkunde

Over taal gesproken is een samenwerking van het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT) en het Genootschap Onze Taal. Presentatie: Laura van Eerten en Raymond Noë. Concept & productie: Laura van Eerten. Muziek: Michel van der Zanden. Logo: Matthijs Sluiter (Studio Het Mes). Contact: overtaalgesproken@gmail.com

In deze aflevering kijken we terug op het afgelopen taaljaar: wat waren de ontwikkelingen, wie zijn ons ontvallen, en wat waren de woorden van dit jaar? Onze deskundige gast daarbij is Kees van der Zwan, tot voor kort hoofdredacteur van het taaltijdschrift Onze Taal.  En behalve naar het voorbije jaar, kijken we ook naar de afgelopen dértig jaar — de periode dat Van der Zwan aan Onze Taal verbonden was. Wat is er allemaal veranderd in die jaren, en wat juist niet?

De fragmenten zijn afkomstig uit de podcast De Online Sisterhood, het tv-programma Even Tot Hier, Beeld van Nederland uit het journaal - de jaren '90, overzicht Van Kooten en De Bie, het laatste journaal van Martine Tanghe.

We willen iedereen bedanken voor het invullen van onze enquête! Marijn van Staveren krijgt het boek Gras is een rood woord toegestuurd.

• Meer over Gras is een rood woord, met het beste uit dertig jaar Onze Taal
• Ontbreekwoordenrubriek op Radio 1 België
• NOS stapt over op Groene spelling
• Leesniveau van scholieren gaat achteruit

Over taal gesproken is een samenwerking van het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT) en het Genootschap Onze Taal. Presentatie: Laura van Eerten en Raymond Noë. Concept & productie: Laura van Eerten. Muziek: Michel van der Zanden. Logo: Matthijs Sluiter (Studio Het Mes). Contact: overtaalgesproken@gmail.com

Triëst is een van de vijf Italiaanse  steden waar je Nederlands kunt studeren.  De opleiding, die vooral tolken en vertalers aflevert, bestaat zestig jaar — en dat was reden om te spreken met drie mensen die er meer van weten: Paola Gentile, hoofd van de opleiding, Frieda Steurs, die nauw betrokken was bij een uitwisselingsproject tussen de universiteiten van Triëst en Leuven, en Alessandro Colagiovanni, een veelgevraagde tolk-vertaler, die in Triëst afstudeerde. Een gesprek over de opleiding zelf en over de beroepsmogelijkheden — maar ook over de vraag waarom Italianen Nederlands willen studeren, een taal waar veel Italianen het nut niet zo van inzien.

Het audiofragment is van Nielson uit het nummer Diamant.

Meer lezen/luisteren:

• De opleiding tolk/vertaler in Triëst, artikel op neerlandistiek.nl
• Een meemaakreportage over Nederlands studeren in Triëst, artikel op neerlandistiek.nl
• Wat doen Italiaanse alumni na hun studie Nederlands, artikel op neerlandistiek.nl
• Italië: Università degli Studi di Trieste, info over de opleiding op de website van de Taalunie
• Nederlands studeren populair in Italië: blokken dus, op de teksten van Nielson en Spinvis, artikel in Het Parool
• Spotifylijst met Nederlandstalige muziek van de Italiaanse studenten uit Triëst
  
  

Over taal gesproken is een samenwerking van het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT) en het Genootschap Onze Taal. Presentatie: Laura van Eerten en Raymond Noë. Concept & productie: Laura van Eerten. Muziek: Michel van der Zanden. Logo: Matthijs Sluiter (Studio Het Mes). Contact: overtaalgesproken@gmail.com

Hoe zetten politici taal in om hun publiek te overtuigen? In de aanloop naar de komende verkiezingen praten we erover met deskundige Robbert Wigt, auteur van een boek over de debatvaardigheden van Mark Rutte. Een gesprek over hoe je als politicus het debat naar je hand kunt zetten, over het belang van een goeie grap op zijn tijd, over wat Rutte zo'n goede debater maakt, en over hoe zijn opvolgers in de politieke arena - Yesilgöz, Timmermans, Omtzigt, Van der Plas -  het doen, qua taal. Met in de bijrollen Barack Obama, Jesse Klaver, Lodewijk Asscher en Dries van Agt. Dat de beste mag winnen, op 22 november.

Meer lezen/luisteren/kijken:

• College Tour verkiezingsdebat van 22 oktober 2023 
• Partijprogramma’s over taal op Neerlandistiek.nl
• Robbert Wigt in de podcast Wie is Rutte?
• Het boek Supergaaf. De overtuigende taal van Rutte
• De waterige compromissen van Rutte (2011)
• Klaver/Obama in Zondag met Lubach

Over taal gesproken is een samenwerking van het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT) en het Genootschap Onze Taal. Presentatie: Laura van Eerten en Raymond Noë. Concept & productie: Laura van Eerten. Muziek: Michel van der Zanden. Logo: Matthijs Sluiter (Studio Het Mes). Contact: overtaalgesproken@gmail.com

Waarom is het zo lastig om geuren goed te omschrijven? Hadden we vroeger meer woorden voor geur? Kun je met meer geurwoorden beter over geur praten? En hoe belangrijk is het om over geur te (kunnen) praten? We spreken erover met kunst- en geurhistorica Caro Verbeek. Een odoresk gesprek over geurwoorden, geurindelingen en geurhistorie, over de Maleisische Jahai die veel nauwkeuriger over geuren kunnen praten dan wij, over het verband tussen geur en gezondheid, en over pomanders, loddereindoosjes, en parfumorgels en stankconcerten van de Italiaanse futuristen.

Meer lezen

• Het boek Neuswijzer. Geuratlas van de Lage Landen
• Caro Verbeek op de website van Odeuropa
• Wikipediapagina van dichter Charles Baudelaire
• Wikipediapagina van Filippo Marinetti, oprichter van het Italiaanse futurisme
• Artikel Kennislink: Jager-verzamelaars in Maleisië hebben veel woorden voor geuren
• Webpagina van Ilja Croijmans, universitair docent aan de Radboud Universiteit

Over taal gesproken is een samenwerking van het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT) en het Genootschap Onze Taal. Presentatie: Laura van Eerten en Raymond Noë. Concept & productie: Laura van Eerten. Muziek: Michel van der Zanden. Logo: Matthijs Sluiter (Studio Het Mes). Contact: overtaalgesproken@gmail.com

Hoe druk je een gevoel uit in taal? Dat kan met je intonatie ('Zie ik daar nou een béér?) of met je woordkeus ('Shit!'), maar het kan ook door een bepaalde zinsconstructie te gebruiken, zoals 'Wat zit je nou te lachen ...?' of 'Al dat gezeur!' Het opvallende is dat dat soort zinnen soms ongrammaticaal lijken - ze zijn niet 'af' -, maar toch begrijpt iedereen wat je ermee bedoelt. Die 'grammatica van het gevoel' is een van de onderzoeksgebieden van taalkundige en docent Ronny Boogaart, die zich vooral bezighoudt met de sturende kracht van taal in het dagelijks leven. We spreken met hem over expressieve constructies, losse bijzinnen in muziek en poëzie, over takkeweer en kutmuziek, over Hoe dan? en Hou op met me! — en over de verzuchtingsinfinitief. 

Meer lezen/luisteren:

• Alsof van Maarten van Roozendaal (fragment) - YouTube
• Dat jij mij best mag haten - artikel van Marc van Oostendorp op Neerlandistiek
• Lamento van Remco Campert - YouTube
• Dat eeuwige ge- - artikel van Ronny Boogaart op Neerlandistiek
• De Algemene Nederlandse Spraakkunst online

Over taal gesproken is een samenwerking van het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT) en het Genootschap Onze Taal. Presentatie: Laura van Eerten en Raymond Noë. Concept & productie: Laura van Eerten. Muziek: Michel van der Zanden. Logo: Matthijs Sluiter (Studio Het Mes). Contact: overtaalgesproken@gmail.com

Sinds we online daten (sinds bijna dertig jaar alweer) is het Nederlands verrijkt met woorden als swipen, ghosten, gaslighten, wokefishen, benchen, doordaten, prela, ignorela, appaire, bambiseks, poema, fuckboy, beer, sugardaddy en nog vele, vele andere. We spreken erover met Milou Andree, poema en samensteller van het Datingwoordenboekje van het Instituut voor de Nederlandse Taal.

Doe je mee aan ons luisteronderzoek? Dat kan hier.

• Lees alle woorden terug in het Datingwoordenboekje
• Lees het artikel van Milou over datingtaal: Kittenfishing, prela en quarantinderen. De taal van daten en alles daaromheen
• Luister de (gestopte) podcast Datevermaak
• Luister De liefde van nu

Over taal gesproken is een samenwerking van het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT) en het Genootschap Onze Taal. Presentatie: Laura van Eerten en Raymond Noë. Concept & productie: Laura van Eerten. Muziek: Michel van der Zanden. Logo: Matthijs Sluiter (Studio Het Mes). Contact: overtaalgesproken@gmail.com

Moet je het n-woord en woorden als smous uit het woordenboek schrappen? En uit historische uitgaven? En uit ons dagelijks taalgebruik? We praten erover met taalhistoricus Ewoud Sanders, die onlangs het boek Het n-woord publiceerde, over de geschiedenis van deze beladen term. En we spreken met Peggy Bouva, die in de podcast 'De plantage van onze voorouders' onderzoek deed naar het slavernijverleden van haar familie, over wat het n-woord voor haar betekent.

• Ewoud Sanders is taalhistoricus en publiceerde zo'n vijftig boeken over taal.
• Peggy Bouva maakte met Maartje Duin de podcast ‘De plantage van onze voorouders’, waarin ze hun gezamenlijke koloniale geschiedenis onderzoeken.
• Lex Fridman interviewt Randall Kennedy.

Over taal gesproken is een samenwerking van het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT) en het Genootschap Onze Taal. Presentatie: Laura van Eerten en Raymond Noë. Concept & productie: Laura van Eerten. Muziek: Michel van der Zanden. Logo: Matthijs Sluiter (Studio Het Mes). Contact: overtaalgesproken@gmail.com

Op school, op werk, op straat en soms ook thuis: ons leven wordt steeds meertaliger. Wat zijn daarvan de gevolgen? Raken we in de war van al die talen, of is het juist goed voor ons? Goed voor ons brein, goed voor de economie, goed voor de samenleving? We spreken erover met taalkundige Anne-Mieke Thieme, die momenteel onderzoek doet naar taalgebruik tussen kinderen in de kinderopvang (want ja, ook daar wordt alles steeds meertaliger).

Meer lezen/luisteren

• Over Anne-Mieke Thieme
• Over project MIND
• Over meertaligheid in de klas
• Over luistertaal
• Drongo - platform over meertaligheid
• Kletsheads - podcast over meertalige kinderen

Over taal gesproken is een samenwerking van het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT) en het Genootschap Onze Taal. Presentatie: Laura van Eerten en Raymond Noë. Concept & productie: Laura van Eerten. Muziek: Michel van der Zanden. Logo: Matthijs Sluiter (Studio Het Mes). Contact: overtaalgesproken@gmail.com

Opeens was het er, en nu al niet meer weg te denken: ChatGPT, een geavanceerde chatbot die alles lijkt te kunnen als het om schrijven en vertalen gaat. In deze aflevering spreken we drie deskundigen over wat ChatGPT allemaal kan, wat het (nog) niet kan, en wat het nog gaat kunnen. En we vroegen hen wat de gevaren zijn van zo'n geavanceerde 'hallucinerende babbelaar' — want nadelen zijn er zeker ook. Ten slotte spreken we ook nog met iemand die ChatGPT al volkomen in haar werkproces heeft opgenomen, en die nu al niet meer zonder kan ...

Meer lezen/luisteren:

• ChatGPT: http://chat.openai.com
• Interview met Piek Vossen in VU Magazine
• Hoe intelligent is Google Translate nu echt? Eerdere aflevering over taaltechnologie met Vincent Vandeghinste
• Website van Aaron Mirck
• The Brand Bar van Tessa Ruggle

Over taal gesproken is een samenwerking van het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT) en het Genootschap Onze Taal. Presentatie: Laura van Eerten en Raymond Noë. Concept & productie: Laura van Eerten. Muziek: Michel van der Zanden. Logo: Matthijs Sluiter (Studio Het Mes). Contact: overtaalgesproken@gmail.com

Wat zegt je naam over jou? Eigenlijk niet zo veel, maar des te meer over je ouders — aldus naamkundige en voornamenexpert Gerrit Bloothooft. We spraken hem over het verschil tussen traditionele en modenamen, over hoe belangrijk vernoeming nog is, over voornamen als middel om je te onderscheiden, en over hoe ouders vooral in de eigen kring de namen voor hun kinderen vinden. En over de 'Regel van Bloothooft', die bepaalt hoe lang namen meegaan. Want hoe lang staat Emma nog op 1? En wat is de invloed van Max Verstappen en het koningshuis op onze voornamen? Je hoort het in deze aflevering van Over taal gesproken.

Meer lezen/luisteren over voornamen:

• Naamkunde op Neerlandstiek
• Nederlandse Voornamenbank
• Podcast Aangenaam  (NPO Radio 1 / NTR) 
• https://www.wiewaswie.nl/
• https://neerlandistiek.nl/2021/04/de-populairste-voornamen-uit-de-middeleeuwen/

Over taal gesproken is een samenwerking van het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT) en het Genootschap Onze Taal. Presentatie: Laura van Eerten en Raymond Noë. Concept & productie: Laura van Eerten. Muziek: Michel van der Zanden. Logo: Matthijs Sluiter (Studio Het Mes). Contact: overtaalgesproken@gmail.com

Onderzoek naar dierentaal: lange tijd een no-go in de taalkunde, maar langzaam lijkt daar nu verandering in te komen. In deze aflevering spreken we Leonie Cornips, van huis uit taalkundige en sociolinguïst. Ze verdiende haar sporen in de taalkunde met onderzoek naar vormen van nieuw Nederlands, taalgebruik onder jongeren, hoe kinderen talen leren en taalcultuur in Limburg. Haar nieuwste onderzoek richt zich op dierentaal. Leonie vertelt over de geschiedenis van onderzoek naar dierentaal, wat taalideologieën zijn en hoe die ons denken over taal beïnvloeden, hoe koeien 'gesprekken' kunnen openen en hoe we de dieren vroeger waarschijnlijk beter konden 'verstaan' dan nu. Daarnaast legt Marjo van Koppen uit hoe ze samen met Leonie onderzoek doet naar de taal van katten.

Meer lezen:

• Website van Leonie Cornips
• Koeiengeluidentest: weet jij wat de koe bedoelt?
• Marjo van Koppen over dierentaal op RTL Nieuws
• 'De 'animal turn' in de taalkunde' op de website van het Meertens Instituut
• 'Het paardenwoordenboek' op Neerlandistiek
• MEOWSIC: melody in human-cat interaction

Over taal gesproken is een samenwerking van het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT) en het Genootschap Onze Taal. Presentatie: Laura van Eerten en Raymond Noë. Concept & productie: Laura van Eerten. Muziek: Michel van der Zanden. Logo: Matthijs Sluiter (Studio Het Mes). Contact: overtaalgesproken@gmail.com

Een vraag die ons al vanaf het begin van het computertijdperk bezighoudt: 'Gaat de computer ooit taal gebruiken zoals mensen dat doen?' Spreken, schrijven, vertalen? In deze aflevering spreken we taaltechnoloog Vincent Vandeghinste over hoe het automatisch vertalen ('machine translation') van teksten precies werkt, wat taalmodellen en neurale netwerken zijn, en hoe de taaltechnologie zich de afgelopen decennia ontwikkeld heeft. Van koude-oorlogsmachinerie tot de nieuwste technieken (die steeds over vijf jaar worden verwacht).

Fragmenten: The Thinking Machine (Artificial Intelligence in the 1960s), trailer van The Imitation Game, item Omroep Gelderland: Schrijvers straks werkloos?

Meer lezen: AI-writers: vloek of zegen? (emerce.nl), Hoe automatische vertaling de genderbias van AI verraadt (hoofdstuk uit Wat gebeurt er in het Nederlands), de automatische vertaaltool van de Europese Commissie eTranslation, artikel van de Taalunie over eTranslation.

Over taal gesproken is een samenwerking van het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT) en het Genootschap Onze Taal. Presentatie: Laura van Eerten en Raymond Noë. Concept & productie: Laura van Eerten. Muziek: Michel van der Zanden. Logo: Matthijs Sluiter (Studio Het Mes). Contact: overtaalgesproken@gmail.com

Over taal gesproken is terug! In deze eerste aflevering van het tweede seizoen praten we met Sibo Kanobana, taalkundige aan de universiteit van Gent, over inclusieve taal, oftewel taal die niemand buitensluit. Dat is een onderwerp dat nogal leeft de laatste tijd, maar het is ook een nogal veelomvattend onderwerp — en daarom centreren we het gesprek rond drie kernbegrippen die je vaak terughoort in de discussies rond inclusiviteit, namelijk woke, allochtoon en wit als alternatief voor blank. En zwart en het n-woord komen daarbij ook aan de orde. En ook de vraag of je de samenleving kunt sturen door de taal te veranderen.

Daarnaast spraken we Lisa Heinis van het Rotterdamse Museum Boijmans Van Beuningen, over de ontwikkelingen rond de inclusieve beschrijvingen van kunstwerken in musea. En o ja, de auteur op wiens naam we niet konden komen in de podcast (en die schreef over 'gradaties van zwartheid'), is de Ghanees-Amerikaanse Nana Kwame Adjei-Brenyah.

Een van de aanleidingen voor het gesprek was het verschijnen van Dat mag je ook (al niet meer) zeggen, van taalkundige Vivien Waszink, over wat er allemaal gebeurt op het gebied van schurende taal, genderinclusief woordgebruik en het weergeven van diversiteit. Welke gevoeligheden zijn er, en hoe gaan we daarmee om?

Gebruikte fragmenten: Lead Belly met Scottsboro Boys en het intro van Osdorp Stijl, het eerste album (1992) van de hiphopgroep Osdorp Posse.

Meer interessante links:

• Sibo Kanobana bij de Universiteit Gent
•  Het Gevoelig Lexicon van De Standaard
• Woorden doen ertoe - onderzoekspublicatie over mogelijk gevoelige woorden in de museale sector
• Woke woorden - podcastaflevering van NRC Onbehaarde Apen
• Taal en gender - adviezen over genderbewust taalgebruik van de Taalunie

Over taal gesproken is een samenwerking van het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT) en het Genootschap Onze Taal. Presentatie: Laura van Eerten en Raymond Noë. Concept & productie: Laura van Eerten. Muziek: Michel van der Zanden. Logo: Matthijs Sluiter (Studio Het Mes). Contact: overtaalgesproken@gmail.com