Vrijmetselaars Podcast - podcast over de vrijmetselarij
In deze podcast verken ik de wereld van de vrijmetselarij. Mijn gasten vertellen over hun persoonlijke ervaringen met de vrijmetselarij en hoe zij tot de beslissing zijn gekomen om lid te worden. Tevens probeer ik inzichtelijk te maken hoe het maçonnieke landschap er in Nederland momenteel uit ziet.
Door middel van deze gesprekken hoop ik een veelzijdig en genuanceerd beeld te geven van de vrijmetselarij en haar betekenis in de huidige samenleving.
Of je nu zelf lid bent van de vrijmetselarij, geïnteresseerd bent in het onderwerp of gewoon meer wilt weten over deze broederschap, de Vrijmetselaars Podcast biedt een kijkje achter de schermen van de vrijmetselarij in Nederland. Elke maand komt er een nieuwe aflevering online.
Vrijmetselaars Podcast - podcast over de vrijmetselarij
38 - Hidde over het broedermaal: de theorie
Wat vertellen menukaarten over onze geschiedenis, identiteit en cultuur? In deze aflevering praat ik met Hidde, een veelzijdig persoon die naast vrijmetselaar ook meester patissier, meester ijsbereider, schilder en dichter is. Met passie en expertise neemt hij ons mee op een tijdreis door de wereld van broedermalen – de traditionele maaltijden die vrijmetselaars na hun bijeenkomsten nuttigen.
Vanuit de studiezaal van het Vrijmetselarijmuseum, waar Hidde historische menukaarten digitaliseert, ontdekken we samen de rijke traditie van deze maaltijden. Van prachtige zijden spijslijsten uit 1876 met "potage tortue à l'américain" (schildpaddensoep) tot handgeschilderde menukaarten uit de jaren '30 – elk document vertelt een verhaal dat verder gaat dan alleen wat er gegeten werd.
We duiken in de kleurrijke terminologie van het broedermaal. Wist je dat vrijmetselaars hun glazen "kanonnen" noemen, rode wijn “rood kruit" en servetten "vaandels"? Deze taal, samen met de "tafelwetten" die het gedrag reguleren, geeft deze maaltijden een rituele dimensie die perfect aansluit bij de symboliek die zo kenmerkend is voor de vrijmetselarij.
Hidde legt uit hoe deze menukaarten niet alleen culinaire documenten zijn, maar ook tijdcapsules die maatschappelijke, culturele en culinaire ontwikkelingen weerspiegelen. Zo zien we hoe na 1914, met het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog, menukaarten plotseling van Frans naar Nederlands veranderden – een directe weerspiegeling van breed maatschappelijk sentiment.
Zijn boodschap is krachtig: "Geschiedenis maak je elke dag." Hij roept vrijmetselaars op om ook hedendaagse broedermalen te documenteren, hoe eenvoudig ook. Want wat nu alledaags lijkt, wordt over vijftig jaar een kostbaar historisch document.
Archieven VM museum - https://collecties.vrijmetselarijmuseum.nl/results
Studentenjaren Juliana - https://www.koninklijkhuis.nl/leden-koninklijk-huis/in-memoriam/koningin-juliana/jeugd-en-studie
Koninklijk huis archieven - https://www.koninklijkeverzamelingen.nl/
Constituties van Anderson - https://nl.wikipedia.org/wiki/Ordegrondwet
Kanons / kanonnen - https://www.dbnl.org/tekst/_taa014200301_01/_taa014200301_01_0161.php
Brooddronkenheid - https://nl.wiktionary.org/wiki/brooddronken
Maison Krul - https://nl.wikipedia.org/wiki/Maison_Krul
Macaron de Paris - https://myparisitinerary.com/nl/beste-macarons-in-Parijs/
Umami
🙋♂️ Ik vind het leuk als je contact met me opneemt. Dat kan via:
📧 E-mail - vrijmetselaarspodcast@gmail.com
📸 Instagram - VrijmetselaarsPodcast
👍 Facebook - VrijmetselaarsPodcast
📰 Substack - VrijmetselaarsPodcast
🧑💻 Website - https://vrijmetselaarspodcast.buzzsprout.com
🫙Luister je graag naar de Vrijmetselaars Podcast en wil je een fooi geven? Dat kan! Ga naar Fooienpod en doneer vrijblijvend éénmalig of maandelijks een zelf te bepalen bedrag. Alvast bedankt!
Een mijn statement is heel erg, dat je geschiedenis elke dag maakt, en het is niet zozeer, dat geschiedenis iets is van gisteren, maar geschiedenis is van vandaag.
Sander:Welkom bij de 38e aflevering van de Vrijmetselaars podcast. Mijn naam is Sander, en in deze podcast interview ik elke aflevering een vrijmetselaar of een persoon gelinkt aan de vrijmetselarij, om samen met jou, de luisteraar, antwoorden te vinden op vragen over de vrijmetselarij. Op deze manier hoop ik, een helder beeld te scheppen van wat de vrijmetselarij nu werkelijk is en wat het niet is. Deze aflevering heb ik Hidde te gast. Hidde is behalve vrijmetselaar ook meester patissier, meester ijsbereider, en hij maakt schilderijen en gedichten, en ik weet niet, waar hij de tijd vandaan haalt. Maar op dit moment is Hidde ook nog bezig met het digitaliseren van historische menukaarten. Oftewel spijslijsten vind ik eigenlijk best wel een leuk woord spijslijst Van broedermalen uit de collectie van het Vrijmetselarijmuseum. Dus in deze aflevering gaan we het ook hebben over het broedermaal in al zijn facetten En ook over het belang van het maken van geschiedenis Over het Vrijmetselerijmuseum gesproken.
Sander:Het museum is zo genereus geweest, om zijn studiezaal ter beschikking te stellen voor de opnames. Dus dat is, waar we nu zitten. Er zijn deze keer geen ingekomen stukken, en dat komt eigenlijk wel goed uit, want ik heb zelf een aantal mededelingen. Zoals jullie waarschijnlijk wel op sociale media van de Vrijmetselaars podcast gezien hebben, is er vanaf aflevering 31 voor elke aflevering een artikeltje op Substack te vinden. Substack is een journalistiek platform, waar je artikelen kan plaatsen Voor de luisteraars, die ook graag iets willen nalezen. De link naar de Substack artikeltjes staan onderaan de show notes En over lezen gesproken.
Sander:Ik heb een duurder abonnement bij mijn podcast hosting partij genomen, met het grote voordeel, dat de transcripties van de afleveringen nu stukken beter zijn. Die waren altijd een beetje matig. Bij een transcriptie wordt een aflevering volledig in tekst uitgeschreven. Het is nooit helemaal 100%, maar die nieuwe transcripties zijn in ieder geval stukken beter dan de oude. Deze transcripties zijn te vinden op de site van de Vrijmetselaars podcast. Mijn abonnementskosten zijn nu al bijna verdubbeld, dus mocht je erover nadenken, om een fooi te geven, dan is dit misschien wel een mooi moment. De URL van de website met de podcast en de website van de fooiepot, waarmee je een vrijblijvende fooi kan geven, staat onderaan de show notes van elke aflevering. Dan nog even wat achtergrondinformatie over de aflevering, die jullie nu gaan beluisteren. We noemen een paar keer de persoon Blair, en misschien hebben jullie in een oude aflevering al gehoord, wie dat is, maar anders zou ik het nog even vertellen, want anders heb je geen idee.
Sander:Blair is het hoofd van het Vrijmetselarijmuseum, maar dat zeggen we er niet bij, dus dat kan een beetje verwarrend zijn. In deze aflevering hebben we het een aantal keer over menukaarten van broedermalen, en het lastige van een podcast is natuurlijk het ontbreken van het visuele element. Daarom zal ik zorgen, dat alle besproken menukaarten ook op de sociale media zichtbaar zijn. Wil je meer menukaarten of ook wel spijslijsten vinden, zoek dan vooral in het online archief van het Vrijmetselarijmuseum, en ik zal ook een linkje naar dat archief in de show notes zetten.
Sander:En als we het toch hebben over Vrijmetselarijmuseum het museum, zijn archieven en bibliotheek zijn echt de schatkamer van de vrijmetselarij. Het is ons erfgoed, en het is eigenlijk, wie wij zijn. Het is ons erfgoed en het is eigenlijk, wie wij zijn. Dus vergeet als vrijmetselaar niet de onschatbare waarden van deze collectie, van onze collectie. Dus eigenlijk, en als de geschiedenis van de vrijmetselarij je aan het hart gaat, neem dan vooral contact op met het museum, om te zien, wat jij eventueel voor ze kan betekenen, zoals mijn gast van deze aflevering, die heeft dat in het verleden ook gedaan, en uiteindelijk leidt dat weer tot deze aflevering.
Sander:Dan heb ik nog, zoals altijd, de nieuwe locaties, waar geluisterd is naar de Vrijmetselaars podcast. De nieuwe locaties, waar is geluisterd naar de Vrijmetselaars podcast, is Schijndel in Noord-Brabant, rijen ook in Noord-Brabant en Hillegom in Zuid-Holland Mensen uit deze plaatsen, die geluisterd hebben naar de Vrijmetselaarspodcast. Ontzettend bedankt voor het luisteren. Wil je contact opnemen met de Vrijmetselaarspodcast? Dat kan, dat vind ik superleuk. Stuur me dan een mailtje op vrijmetselaarspodcast at gmailcom, en vrijmetselaarspodcast is aan elkaar, en dan gaan we nu luisteren naar een onwijs leuke aflevering met een onwijs leuke gast, en het gaat over broedermalen. Veel plezier met luisteren, hidde, welkom. Dankjewel, ontzettend leuk, dat je er bent. Het voordeel van een podcast is, dat ze jouw ontzettend goede radiostem horen.
Hidde:Ja, ik heb het wel eens vaker gehoord, dat ze het fijn vinden, om daarna te luisteren. Dat snap ik helemaal, en als je dan ook nog eens een keer mooie informatie mag verkondigen. Dan is het helemaal leuk.
Sander:Ja, het nadeel van de podcast is, dat mensen niet zien. Jij zit aan de tafel, en je zit echt omringd door spullen. Daar komen we allemaal later nog wel op. Maar je hebt hem mooi volgelegd, hartstikke leuk.
Hidde:Met als grootste, misschien wel mooiste, een goede fles Bordeaux, Ja ik zie hem staan. Dat gebeurt niet heel vaak volgens mij in de podcast.
Sander:Nee, sowieso niet. Nee, ik vind het super fascinerend. Nou ja, Hidde, je weet het. Ik begin eigenlijk altijd met de vraag van hoe ben jij vrijmetselaar geworden? Zou je jouw verhaal kunnen vertellen? Hoe ben je erbij gekomen?
Hidde:Ja, dat wil ik heel graag. Ik ben wel een typisch voorbeeld van dat ik eigenlijk al vrij lang vrijmetselaar was, alleen, zoals ze dan wel zeggen, de vrijmetselaar zonder schootsvel. Dat is wel echt mijn verhaal. Dus oftewel eigenlijk ben je al vrijmetselaar, je gedraag je al als vrijmetselaar, het onderzoekende, wat heel veel vrijmetselaren hebben, dat heb ik eigenlijk altijd al gehad, alleen ja, tot een aantal jaar geleden, pas, dat ik me er echt veel meer in ben gaan duiken En uiteindelijk ook wat gesprekken heb gevoerd, zoals dat natuurlijk ook hoort, en uiteindelijk pas eigenlijk nog niet zo heel lang geleden De stap genomen, om daadwerkelijk vrijmetslaar te worden, terwijl het eigenlijk misschien al twintig jaar was.
Sander:Ja, maar voordat je vrijmetslaar officieel was, ingebreid was, wist je misschien niet, dat je al vrij metselaar was? Je wist niet, dat het die noemer had.
Hidde:Nee, nee, het is gewoon toch wel echt een, mag ik zeggen, bepaalde type mens of zo, wat het mag zijn, en eigenlijk was ik dat eigenlijk al een beetje Alleen nog niet ingewijd, nog niet aangenomen.
Sander:Ja, wat goed. Maar is er iets een trigger geweest, waardoor je dacht, van nu ga ik eens met iemand praten of nu ga ik eens een mailtje sturen?
Hidde:Misschien was het mijn levensfase, en ik denk, dat de wijze, zoals ik nu het leven doorwandel, past, of de vrijmenschrijving nu past bij het moment van mijn leven, en dat ik denk, als ik dat had gedaan, toen ik 20 of 25 was, dat het toen nog niet bij mijn leven paste, en dat kwam. Nu kwamen die paden letterlijk en figuurlijk bij elkaar, en eigenlijk, toen ik de gesprekken inging ik ben dan ingewijd in een Haagse loge, le Veritable Zelle. Die komen één keer per maand bijeen, en ik had eerst gesprekken gehad bij een andere loge, die elke week bij elkaar komen. Nog steeds, ik wou zeggen, kwamen, maar komen, en dan heb ik wel gemerkt van oké, ja, de vrij met salariën is nu echt iets, waar ik me mee bezig wil houden.
Hidde:Alleen gezien mijn werk en gezinsleven, de kinderen, was het voor mij een keuze, om naar een loge te gaan, die voor de vaste regelmaat minder vaak bijeenkomt, maar daardoor juist ook weer de vrijheid geeft, om weer heel veel andere dingen te doen. En dat zie je ook wel naar de broeders bij ons in de loge. Er zijn echt veel broeders, die ver zijn in vervolgpaden, die veel andere functies bekleden.
Hidde:En dat is natuurlijk ook de vrijheid, die je dan wat meer hebt, eigenlijk, en dat is wel fijn, en dat doe ik nu eigenlijk zelf ook al met de menukaart en met alle andere onderzoeken. Je kan wat makkelijker wat gaan visiteren, wat bezoeken bij andere loges, omdat je iets minder de regelmatigheid hebt?
Sander:Ja, nee, zeker, want je bent nu gezellig vrijmetselaar. Ja, en wat ik al net in het voorstukje zei je bent hier in het museum als vrijwilliger, om de menukaarten te digitaliseren. Hoe is dat zo gekomen? Het past wel mooi bij, wat je nu zegt, want ik heb meer tijd, om ook nog massonieke dingen te doen. Ik bedoel, het hoeft niet per se massoniek, maar je hebt ervoor gekozen, om ook hier nog als vrijwilliger aan de slag te gaan.
Hidde:Ja, dat komt eigenlijk doordat ik ook momenteel bezig ben met een boek aan het schrijven met een culinaire historicus, lisette Kruijf, over de studentenjaren en dan vooral het culinaire stuk van de studentenjaren van Juliana. Maar we zijn in ieder geval daarmee bezig, en daar duiken we vooral in het Koninklijk Huisarchief. Dus dan zitten we daar lekker u urenlang met onze neus in vooral de menukaarten van Juliana van de jaren 20, jaren 30 en een stukje jaren 40.
Sander:En, dan specifiek dus het studentenleven.
Hidde:Ja eigenlijk wel over de jaren, dat Juliana student was, iets daarvoor en iets daarna, ook om bepaalde contexten te kunnen begrijpen. Maar het leuke is nou dat mag misschien wel zo zeggen dat ik persoonlijk denk, dat de studentenjaren voor Juliana de leukste jaren zijn geweest uit haar leven, en dat het eigenlijk iemand was, die zich vooral heel erg thuis voelde in de burgerij, in het normale leven, en dat ze op dat moment vooral het koninklijke randje, wat er omheen zat, nou ja, je zult eigenlijk gewoon student zijn, maar dat kan je natuurlijk niet zijn.
Sander:Dat is een beetje Het is misschien wat off-topic en zo, maar als ik dan denk aan studentenjaren en culinaire menukaarten, dan denk ik ja, dat is de menukaart van de frietent en de pizzeria En een aantal liters bier.
Hidde:Maar dat zal in koninklijke zin wel anders zijn.
Hidde:Het begint eigenlijk al met natuurlijk, dat er ook dingen op het hof worden gegeten, en ook studiegenoten van haar worden uitgenodigd daar, en dat zijn wel natuurlijk mooie menus. Maar je moet ook natuurlijk die menus, als er niemand aan schoof, maar gewoon van de familie zelf geven, natuurlijk ook context. Maar zelfs met haar studieclubje werden er echt wel behoorlijke dingen gemaakt, dus die zaten echt aan mooie gerechten, dus iedereen mocht dan wat doen, en dan zag je dat nou, oké, die dame, die dam de oesters mee, en die maakte de soep, en ik zag net ook alweer op een mooie menukaart schilpaddensoep bijvoorbeeld. Nou, dat is iets, wat tegenwoordig niet meer wordt genuttigd, in ieder geval niet hier in het Nederlandse. Maar dat soort zaken, er werd wel echt leuk gekookt.
Hidde:Dat was niet een gangetje of twee, maar dat ging echt over naar acht, negentien gangen, zeg maar.
Sander:Dus, je hebt eigenlijk al een soort zoektocht naar historische menukaarten. Ja, en zo ben je ook hier weer terecht gekomen, of was het op een andere?
Hidde:manier. Nee, exact zo. Omdat ik ook in het Koninklijk Huisarchief wat menukaarten tegenkwam, stiekem van onder andere de truc Frederik En ik ga binnenkort weer naar het Koninklijk Huisarchief, want je kan natuurlijk daar niet zomaar binnenlopen Je moet jezelf eerst aanmelden, dan moet jeming gekregen, om onderzoek te doen naar de jaren 20, jaren 30, een stukje jaren 40 over Juliana. Dus dan kan je ook specifiek in die archieven duiken. Alleen, ik had al gezegd, van ja, dan wil ik ook wel kijken, wat ik nog voor massonieke sporen kan vinden in de Koninklijke Huisarchief, als Als ik er toch ben.
Hidde:Maar daar ben ik natuurlijk heel geel terecht, op mijn vingers getikt van goh leuk, hidde. Maar maak maar een nieuwe afspraak En dien dan ook dat onderzoek weer in.
Sander:Dat is een ander formulieringsstap.
Hidde:Maar daar heb ik nu wel inmiddels toestemming voor gekregen. Dus ik ga over twee weken heb ik een dag kan vinden of niet. Dus dat is leuk, en eigenlijk vertelde ik daar heel erg over. Nou, een van onze broeders, eveneens een redenaar, die jij ook al eerder in de podcast hebt gehad. Die is ook een actieve vrijwilliger hier in het museum, zeker, maar ook een redenaar met een duidelijk statement ook over de geschiedenis En die zei van kijk eens hier ook in de archieven, hier in het museum, want volgens mij is het hartstikke leuk voor je. Nou, ja, voor je het weet, zat ik hier met een scanner en een laptop. Ik denk, als Ber dit hoort, dan moet hij hard lachen, maar er zijn vier volle dozen met menukaarten, en ik denk, dat ik nu op één tiende ben van doos 1. Dus er zijn nog wel een paar uurtjes te verslijten hier.
Sander:Maar ik kan me voorstellen, dat je, als je in die dozen broedt, dat je, net als met oude fotoalbums het is niet onder de scanner, volgende onder de scanner. Je denkt, waarschijnlijk ga je ze allemaal lezen. Ga je ze allemaal lezen, ga je ze allemaal bekijken, ja, wat wordt er gegeten?
Hidde:Want het zijn menukaarten uit 1800. Maar ook van deze jaren. Er zit heel veel informatie, die je daarin kunt vinden, en ik heb het al eerder tegen jou gezegd. Maar mijn steenpunt is heel erg, dat je geschiedenis elke dag maakt, en het is niet zozeer, dat geschiedenis iets is van gisteren, maar geschiedenis is van vandaag. En in die menukaart kun je namelijk heel veel lezen Van welke broeders zaten aan tafel, wat werd er gegeten, welke tijdsgeest zat er, welke aanneming was er, welke viering was er?
Sander:Mooi.
Hidde:En je kunt er heel veel aflezen Van eigenlijk het hele massenieke leven van die loge Ja, ja.
Sander:En dan gaan we even een beetje weer terug. Want wat is een broedermaal Voor de niet-vrijmetselaars, die nu luisteren, die denken, een broedermaal. Nou, het zal echt een maaltijd zijn, maar wat is het? Wanneer is het Waarom?
Hidde:Nou, broedermaal. Het zegt natuurlijk altijd, het is een maaltijd onder de broeders of natuurlijk ook zusters, maar het is in ieder geval een maaltijd, die genuttigd wordt, na dat de broeders samen zijn gekomen, eigenlijk altijd in een open loge. Dus, als er een open loge is, dan wordt er daarna een maaltijd genuttigd. Dat noem je dus een broedermouw, of een tafellodge, is natuurlijk dan de officiële benaming van het gehele stuk, en eigenlijk wordt daar na een open loge dus dat is in de regel eigenlijk altijd over een aanneming of inwijding, een verheffing tot meester, soms ook wel een bevordering tot gezel, en het winter St John en het zomer St John wordt daar daarna dan dus een maaltijd genuttigd, van 1 tot 5, 6 gangen, afhankelijk van wat het is, en daar worden ook de nodige glazen wijn genuttigd, om uiteindelijk de broederschap natuurlijk goed soepel te houden.
Sander:Ja, wat ik bij ons merk. Ik weet niet, of je dat herkent, maar bij ons is er altijd na zo'n ritueel een soort opluchting, dat het allemaal al dan wel niet goed gegaan is, maar in elk geval, dat het voorbij is, in elk geval, dat het voorbij is. En een broedermaal, daar weet jij waarschijnlijk meer van. Dan, ik Heeft ook wel bepaalde wetten, om het maar even streng te zeggen. Ja, de tafelwetten, maar het is wel een wat losser onderdeel van de avond. Bij ons wordt het altijd een beetje recalcitrant.
Hidde:Het zal misschien ook met de wijn te maken. Officieel in de tafelwetten staat, dat het natuurlijk niet te ver uit de hand mag lopen.
Sander:We houden ons altijd netjes binnen de kaders, maar we rekken ze misschien wel op.
Hidde:Nee, maar dat is natuurlijk het leuke eraan. Het is echt wel een mooi en ook lekker verlengstuk van de avond. Het massanieke werk stopt niet bij de opologe, maar die gaat keurig netjes door op de tafel. Maar die gaat keurig netjes door Op de tafel, maar wel in een wat relaxere. De schootvellen zijn af, de kanonnen zijn geladen, en laten we vooral ook met elkaar Op die manier de avond goed doorbrengen En uiteindelijk ook afsluiten, en dat is iets, wat ik wel heel mooi vind.
Hidde:In het Frans wordt het ook nog weleens vaak uitgedrukt Als trav. In het Frans wordt het ook nog weleens vaak uitgedrukt als travaux de table, dus het tafelwerk, de tafelarbeid, dus, of er ook aan de tafel wordt er gearbeid. En ook vooral wat ik zelf zie, ook vanuit mijn eigen professie, is, dat eten en drinken ook juist een hele verbindende factor heeft, eigenlijk in de hele wereld. Maar ook op die manier, wij hebben visiteuren uit de hele wereld over regelmatig, en ze zijn allemaal even welkom, en de verhalen, die komen op tafel, en dat is gewoon onwijs leuk, om mee te maken, en het wordt vaak laat.
Sander:Ja, zeker, want jij zei net al een term. Je zei de kanonnen zijn geladen. Een term je zei de kanonnen zijn geladen. Ja, kan je iets uitleggen over de terminologie van een broedermaal? Zeker, wat hebben we allemaal?
Hidde:Nou heel wat. Kijk, vrijmetselaars voor de niet-vrijmetselaars, die luisteren, die hebben natuurlijk over het algemeen allerhande symbolieken en benamingen, Die dan al dan niet vanuit welke hoek dan komen, en dat maakt het soms wel eens lastig, want er zijn ook wat verschillende opvattingen van vrijmetselarij in de vorm van, er zijn wat aftakkingen of in ieder geval stromingen, die andere ritualen bijvoorbeeld volgen, et cetera. Dus er zullen een aantal broeders zijn, die nu luisteren en zeggen van hé, maar wij doen het anders. Maar er is natuurlijk ook een soort van middenweg, die we bewandelen, en die middenweg, die, als we dan kijken naar de benamingen of tijdens een tafellodge, tijdens het broedermaal, die komen eigenlijk allemaal wel een beetje uit, dat militaire stuk Dus dan is er worden de kanonnen Dat is eigenlijk een benaming, hoe we glazen noemen Dus als de kanonnen zijn geladen En dan het liefst met roodkruid, want dat is dan weer de symbolische naam voor rode wijn.
Hidde:Dat is iets, wat natuurlijk een goede begeleider is, maar ook, wat uiteindelijk weer een functie is, om uiteindelijk te kunnen proosten, om uiteindelijk wat condities uit te brengen, om uiteindelijk natuurlijk het spraakwater iets te laten vloeien. Maar ook het kanon kan ook een manier zijn, om het woord te vragen, bijvoorbeeld Dus, als je die op een specifieke plek plaatst op de tafel, dan weet je in ieder geval, dat je op dat moment even het woord mag nemen, en dat is ook wel iets, wat vroeger want de broedermalen werden al beschreven, zelfs in de constituties van Anderson. Daar praten we even uit mijn hoofd over 1723. Daar was het ook heel normaal, dat er ook tijdens de openloge, dus in de werkplaats, in de tempel, niet werd gesproken, althans dat je niet het woord mocht vragen. Dat deed je dus tijdens de maaltijd.
Hidde:En dat is bij ons in mijn loge anders. Daar mag je dus ook als visiteur, maar ook als broeder. Je wordt juist gestimuleerd, om dan dat stuk in de werkplaats te voeren. Maar er zijn nog steeds loges. Ik ben er laatst weer bij, en je wees visiteerder. Dat is iets van ok, dat doen we aan tafel.
Sander:Dus aan tafel. Mag je gaan praten.
Hidde:En dan niet te vaak het woord vragen. Maar dat doen we niet in de werkplaats.
Sander:Ja precies, want ook zo'n tafellodge hangt In een soort framework eigenlijk Van de regels.
Hidde:Ja, zeker, en dat zijn echt wel de tafelwetten, en een deel van die tafelwetten, die wordt ook voorgelezen door de redenaar En begin van het Broedermaal zelf, om even uit te leggen, wat dan een klein beetje de regels zijn, en dat wordt bij ons eigenlijk altijd met een hele grote knipoog verteld, en vooral over het broodendronkenschap.
Sander:Ja, je hebt heel veel papieren om je heen liggen. Heb je toevallig ook tafelwetten?
Hidde:Ja, ik heb hem hier. Ondertussen ben ik eigenlijk alles een beetje aan het beschrijven, en dan hoop ik, dat ik hier ooit een boekje over mag maken, en daar staat natuurlijk ook een stukje over de tafelwetten.
Sander:Misschien mag ik een klein zinnetje hebben. Dat was mijn vraag.
Hidde:Als je ze hier hebt liggen. Zou je iets kunnen voorlezen daarvan? Ja, nou ja, misschien dan de eerste zin. Misschien is dat wel een leuke. Aan de tafellodge zal de broeders vrijstaan, zich onderling met Alcander te onderhouden, toch zonder veel gerucht, luidruchtigheid of brooddronkenheid aan te richten. Ja, dat is even. Oh ja, en nog een laatste, nog een komma Of onbetamelijke woorden te gebruiken.
Sander:Ai Ja en dan.
Hidde:Inmiddels weet iedereen, wat de kanonnen zijn en hoe ze geladen worden. Ja, als daar natuurlijk een paar keer een kanon geleegd is dan kan het wel eens zijn, dat iemand natuurlijk een klein beetje wel bespraakt wordt.
Hidde:Ja, de tafelwetten schrijven dus voor dat hou je een beetje in. Dus dat is echt heel leuk. En eigenlijk nog even terugkomend op die afkortingen Het is echt een behoorlijke lijst. Maar ja, bijvoorbeeld de glazen, dat zijn kanonnen, dat is ook wel een specifiek glas. Dus dat is ook. Ik heb hier eentje voor me staan, een glas met een dikke voet. Ik heb thuis van die mooie kristallen glazen, voor me rode w, maar dit is ook wel bedoeld. Om het glas mag ook op tafel geslagen worden Met kracht, en dat is een mooi geluid, zeker als hoe groter het aantal broeders is, die aan de tafel zitten, en als die allemaal tegelijkertijd die kanonnen op tafel slaan en er een flinke teugte van hebben genomen. Dat is ook wel iets. Dat maakt op mij wel op mij wel indruk. Dus dat vind ik wel mooi.
Sander:Weet je trouwens daar kwam ik laatst ook pas achter hoor maar dat er een verschil is tussen kanonnen en kanons.
Hidde:Het ligt uit, want.
Sander:dat vind ik leuk Dan moet ik even heel nadenken, of ik het goed om heb, maar wat ik begrepen heb, zijn kanonnen, de kanonnen aan land, en kanons zijn de kanonnen op schepen.
Hidde:Ah, dat is heel goed, en dan hebben wij dus. We hebben dus bijvoorbeeld roodkruid, dat is dus rode wijn, maar je hebt ook witkruid. Nou, dat is dan uiteraard witte wijn, maar je hebt ook knalkruid, knallend kruid, bruisend kruid, dus oftewel champagne, En dat wordt volgens mij nu wat minder vaak gedronken. Voor mij is het vaak of dan wel roodkruid, of dan wel zwakkeruit, dat is iets alcoholvrijs.
Sander:Zwartkruid Zwak, zwak. Oh ja, dat heb ik nog nooit gehoord, wat leuk.
Hidde:Dan is die iets minder krachtig. Je mist die alcohol, maar bijvoorbeeld ook servetten, dat zijn dan weer vaandels, en als je gaat drinken, dan ga je vuren. Dus dat is Zo. heb ik een heel lijstje hier.
Sander:Ik kan hier eindeloos naar luisteren, maar goed, we hebben heel veel te bespreken. Anders zou ik zeggen lees die hele lijst, maar vol.
Hidde:Maar het is Weet wel, er zitten altijd wel wat verschillen in. Dat wil ik altijd nog wel blijven zeggen, en dat vind ik meer Dat. Het probleem is natuurlijk, dat ze met feiten en meningen verkondigen, of in ieder geval, er zijn gewoon ook over de hele wereld, maar ook in Nederland zijn er natuurlijk echt wel veel verschillende loges, die soms andere ritualen gebruiken, en er zullen ook nuances zijn, dat ze zeggen, wij noemen dat iets anders, of dat kan. Maar dit zijn wel de wat klassiekere fundamenten.
Sander:En hier in het museum ben je dus die menukaarten aan het digitaliseren. Ja, wat kom je daar zoal tegen, en over welke jaartallen hebben we het, en wat vind je zoal?
Hidde:Nou, ik, vind heel veel.
Hidde:Dus dat is echt heel leuk. Ik moet zeggen, de meeste menukaarten komen allemaal uit de 19e eeuw. Ja, die kom je het meeste tegen, ook wel in de deel 18e eeuw. En de grap is, en ik ga heel ordinair, maar gewoon direct een oproep doen Er worden nu nog steeds elke week, elke maand worden er broedermalen gehouden in Nederland. Ik zou bijna zeggen, stuur ze in. Ik weet niet, of Blair denkt, straks van, er komt een soort van postzak met Valentijns kaarten voor hem binnen, maar dat zijn dan misschien de menukaarten. Want het is echt Iets, wat heel mooi is, om te documenteren, om iets juist hier te archiveren, en als je het niet in het museum wil doen, doe het alsjeblieft in je eigen archief. Want het is echt, ik mis nu, van de afgelopen vijftig jaar Kom je echt een aanzienlijk minder groot aantal menukaarten tegen, terwijl ik zie hier bijvoorbeeld even snel.
Sander:Dit appelleert ook weer aan wat je eerder zei Van de geschiedenis maak je vandaag.
Hidde:Exact. Wij zijn ook weer begonnen in onze loge Met echt mooie menukaarten, die we ook weer allemaal voorzien Van elke broeder, die er aanwezig is, een handtekening, wat soms nu lijkt, alsof het een simpel iets is Of iets makkelijks is. Dat is over 50 jaar super waardevol En daarvoor nog steeds weer de claim. Geschiedenis maak je elke dag En op het moment, dat je het nu inzet En iets moois van maakt. En het hoeft niet gelijk super chic, het hoeft niet heel veel geld te kosten, je hoeft niet ineens alleen maar flesje champagne op de menukaart te zetten, maar alles, wat we nu doen, elke week weer Elke open loge, elke keer broeders of zusters bij elkaar bent, dan is, dat is geschiedenis.
Sander:Ja, precies.
Hidde:En in een digitaal tijdperk is dat iets, wat nou ja ergens op de harde schijf of ergens in de cloud wordt opgeslagen, maar het is nooit iets fysieks. En ik zit hier nu voor een aantal menukaarten uit 1800, uit 1900. Ja, ik zou bijna zeggen, ik word er emotioneel van, als je dit ziet. Maar dit is geschiedenis en dat schrijven we vandaag ook.
Sander:Dus doe mee nee, en het is heel goed, dat je zegt, je hoeft niet ineens allemaal flesjes champagne want juist, hoe het er nu aan toe gaat, als je dat documenteert in een menukaart of wat dan ook, dat is een tijdsbeeld, dus dat is gewoon de authentieke manier, waarop een normale tafelloosje in wat voor loge dan ook gehouden wordt. Als dat gedocumenteerd wordt, dan is het authentiek En dan zegt het wat over deze tijd.
Hidde:Maar dat zien we ook in het Koninklijke Huisarchief bijvoorbeeld, als ik praat over de jaren 30, dat waren niet de beste jaren in Nederland, het was gewoon crisis, en dat zie je ook terug. Heel veel mensen denken, dat dat niet zo was, maar dat zie je ook terug in de menukaarten van het Koninklijk Huis. En ik probeer voor mezelf, als ik de geschiedenis probeer te ontleden, eigenlijk drie lagen van die geschiedenis uit te pluizen, en dat is eigenlijk op maatschappelijk niveau, op cultureel niveau, dus kunst en cultuur, en op culinaire niveau. En je ziet eigenlijk, dat er continu golfbewegingen zijn en dat die maatschappelijke en die culturele en die culinaire golfbewegingen elkaar aansteken, en soms gaan ze hand in hand, soms gaan ze een beetje uit de pas, maar je ziet dingen gebeuren. En denk bijvoorbeeld maar aan de bijvoorbeeld de industriele revolutie. Dat heeft heel veel gedaan, met het culinaire landschap Heel veel, en dat zijn allemaal van die dingen, dat eind 19e eeuw met onder andere de impressionisten, die juist weer op cultureel iets deden, die vrijheid, die uiteindelijk weer kwam, die bekenden bijvoorbeeld van het cubisme et cetera.
Sander:Het heeft allemaal weer met elkaar te maken. Het is gekoppeld aan elkaar.
Hidde:Juist, en dat is super boeiend En dat is natuurlijk wel een hoop werk, om dat uit te zoeken. Maar dat zegt heel veel over elke dag En elk broedermaal die we nu nuttigen. Dat zegt iets over waar de loge staat. Wie werd er ingewijd? We komen oude namen tegen, van misschien overleden broeders. Het is iets, wat moet worden gekoesterd, en ook al maak je het eenvoudig, ook al doe je het simpel, ook al maak je het misschien niet een groots menu, probeer het in ieder geval te koesteren en zie de waarde van dat stuk weer in Zonder, dat je schildpaddensoep gaat serveren in 2025.
Sander:Het moet authentiek zijn, omdat het anders geen tijdsbeeld is.
Hidde:Kl fanatiek zijn, omdat het anders geen tijdsbeeld is Klopt. Ik was bij een bevordering bij Loge Salomo in Amersfoort, en daar heb je bijvoorbeeld een hof en keldermeester, die vrij fanatiek is in het maken van menukaarten Voor de niet-vrijmetselaars. Een hof en keldermeester is eigenlijk een broeder, die ik wil zeggen, belast last, maar dat is weer zoiets maar die in ieder geval verzorgt, dat de maaltijden er zijn, dat er genoeg kruid is, om te vuren, die eventueel met de ketra want wij zitten bij de Haagse loge bijvoorbeeld met een ketra in Pandag die dat regelt en die uiteindelijk ook zorgt, dat nou in sommige gevallen in ieder geval de gelden worden opgehaald en dat uiteindelijk de thesaurier dat uiteindelijk weer netjes kan verwerken, maar ook de menukaart natuurlijk verzorgt En sterker nog ook in sommige loges ook echt daadwerkelijk kookt.
Hidde:Dus ik was aan het visiteren bij de Noordstar in Alkmaar. Die zeggen ook altijd van wij zijn een bourgondische loge In Alkmaar, super top. Ja, en dat is iets, wat, er wordt goed gegeten. En daar zit nu een broeder op Ja, als Hof en Keldenmeester, ja, en die is echt heel fanatiek, en we hebben daar vier gangen gekregen, en dat was echt, het was leuk.
Sander:Het was een leuke avond. Oh, wat gaaf. Maar wat heb je Want? je begon daarover, maar je hebt iets voor je liggen.
Hidde:Ja bijvoorbeeld, en die hebben bijvoorbeeld de maaltijd, die zij serveerden, dus de broedermaal, wat ze serveerden. Dat was gewoon een eenvoudige maaltijd, dus dat was niet heel gek. Alleen, de menukaart was weer bijvoorbeeld heel erg kunstig gemaakt Met een hoop leuke drukke snijwerk, waar ook weer een stukje tekst op komt. Soms zie je, wat tafelliederen In sommige loges wordt nog wel eens gezongen. Zelfs de visiteuren worden toegezongen.
Sander:Ik zal hem even ontschrijven, want het is eigenlijk een soort tafelzettertje. Het is een papiertje in een driehoek, het zal ongeveer 20 centimeter lang zijn, in het middel dubbel gevouwen, en op de voorkant staat een trap afgebeeld. Nou, dat kennen we allemaal wel, natuurlijk wel Met de informatie van de avond en de datum. En op de achterkant staat het menu. En wat binnenin staat, is dit het broederlied.
Hidde:Nee, want dit werd niet gezongen, het werd wel opgelezen, eigenlijk. Dus, het is meer een gedicht, een gedicht.
Sander:Maar het is heel mooi opgemaakt En het is heel sfeervol. Ik kan me voorstellen dat, als je het hebt over geschiedenis. Dat is fantastisch.
Hidde:Persoonlijk. Wat ik dan leuk vond, toen ik je in het museum, in de archieven dook, is dus menukaarten, die je tegenkomt, die ook allemaal voorzien zijn van de handtekening Van de aanwezige broeders, en dat is natuurlijk wel iets, wat nog een meerwaarde zou kunnen zijn, wat gewoon superleuk is En wat ik al zei. Soms zie je dus die tafelliederen erop staan, wat heel leuk is. Ik weet, bijvoorbeeld in Leiden bij Laagje Door worden de visiteuren dus ook toegezongen, dus dan mag je zitten, en dan staat er, er staan dertig man je toe te zingen, en dat is leuk. Als je het hebt over verbroedering, is dat misschien wel een schoolvoorbeeld Daarvan.
Sander:Dus Maar ja, dit is iets hedendaags Van Lorges, salewo en Amersfoort Super mooi gemaakt. Maar je hebt voor je wat Best, wel klassieke.
Hidde:Ja, misschien mag ik wel gewoon beginnen met Eentje. Die moet ik eigenlijk met Bijna met handschoentjes.
Sander:Ik ben het zeggen, heb je je handschoenen bij.
Hidde:Je, ja, maar dit is een zijdenmenukaart. Deze komt nou. De datum luidt 27 juli 1876. En als voorgerecht, als eerste gerecht wordt de potage tortue à l'américain, dus dat is Amerikaanse schilpaddensoep. Maar daarna komen er allerlei nog. Ik zie hier onder andere ook kalkoen, kalf, salade, pudding à la Louise Bavroada. Er komen allerlei dingen, maar dit is de plechtige herdenking. Wat nog even misschien een klein zijtakje. We doen het dus vaak met een inwijding of aanneming, een Met een inwijding of aanneming, een bevordering, verheffing, en dan zomer St Jan, winter St Jan. Maar ook tijdens jubileum van de loge Of jubileum van een broeder Wordt ook vaak een open loge gehouden Met een broedermaal. Dit is dus de plechtige herdenking Van het 60-jarig bestuur Van prins Frederik der Nederlander, en dat is grootmaatschappij Nationaal. De orde van de vrijmetselaars. Dit was een. Ja, ik had hier graag bij.
Sander:Ja, zeker.
Hidde:Ja, dit was, dit is heel mooi, en hier zie je dus het menu, wat uiteindelijk uitgesplitst is Op ongeveer 10 gangen. Er worden 14 gerechten uitgeschreven, maar er werden heel vaak dingen gecombineerd. Dus Werden heel vaak dingen gecombineerd. Dus je ziet hier bijvoorbeeld de zalm, maar de salade werd dan bij de zalm geserveerd. Dus dat waren niet twee losse gangen, en dit is wel een lange avond geweest. Dus dat is wel mooi.
Sander:Het is een mooie, goede avond geweest. Ik zie er dan af.
Hidde:Ja, en hier worden dan wel de wijnen en de champagnes. Die kon je losbestellen, dus, die kon je gewoon per glas bestellen, en in dit geval kon je ook de ruïnaar champagne. Nou, die is nog steeds fantastisch lekker, kon je gewoon losbestellen, en werd er veel Bordeaux geschonken. Dus dit is misschien wel een van de mooiste. Heel bijzonder Misschien, zonder dat ik je nu over blok, maar ik denk, dat het wel heel mooi is, om deze te fotograferen en bijvoorbeeld op Instagram te zetten of iets, want dit is echt gewoon geweldig om te zien, want je ziet ook op die zijde menukaart zie je ook echt twee kolommen Voor de vrijmenschelaars wel bekend, een troffel, een passenwinkelhaak, nou, dus dat is boordevol symboliek.
Sander:Het schiet me even te bidden, deed zo'n menukaart tevens dienst als servet dan, of is dat een beetje het?
Hidde:onregelmiddel. Nee, dat is echt alleen menukaart, omdat het op stof is. Die komen we uit de 19.0,. Kom je dat wat vaker tegen? Althans niet. Ik moet zeggen, dit is de enige in dit archief, wat ik tot nu toe heb gezien, maar misschien, dat er ergens in het archief nog wat meer ligt. Maar ik weet namelijk, op Paleis Noordeinde liggen er wat meerdere op het zijde.
Sander:Wat gaaf. Maar kijk, dat scheelt. Omdat je dan voor hier is de enige, denk je dus een uniek iets. Maar omdat je dus op Paleis Noordeinde ook in archieven ziet, kan je zien, dat het dus iets is van een tijdsbeeld. Laten we zeggen, dat we toen vaker als het uit dezelfde jaren Ja Klopt.
Hidde:Ja, maar dit zijn wel. Eigenlijk de maaltijden, die hierop staan. Dat waren niet zomaar feestjes, zullen we zeggen.
Sander:Nee, dat was geen boerenkool.
Hidde:laten we zeggen Nee, maar je ziet hier ook de Sint-Jansloge L'Union Provinciale. Ik zie hier onder andere ook weer van Alkmaar dan, maar dan het massonieke nieuwjaar 1999. Dus dat is weer een wat recentelijke van de drie loges, die in één gebouw zitten, dus dat is de Noordstar, de Morgenster en de Noorderkroon, en hier heb ik weer bijvoorbeeld een hele mooie dat is een fantastisch mooi menukaart, waar dan ook weer op de achterkant ook weer het programma staat, waar ook zelfs de muziek, die werd gespeeld tijdens dit feest, ook nog staat, en uit welk jaartal komt die? Deze komt uit 1896.
Sander:Ja, wat is het? Het is een heel mooi vormgegeven A5'tje met een beetje ruwe garant, En er staan kan je uitleggen, wat we? zien, het zijn allemaal engeltjes ofzo.
Hidde:Ja een soort van kleine engeltjes, die allemaal druk bezig zijn aan het bouwen, en daar zit ook allemaal weer wat mooie symbolische ook, onder andere het koord met de negen knopen, acacia, tak, wat voorbij komt, ook uiteraard weer de passen en winkelhaak, wat natuurlijk wel heel groot is, en dit is dan weer een banket. 24 juli 1896.
Sander:Kan je iets opnoemen, wat er gegeten werd rond die tijd?
Hidde:Zeker, dit is een saumon à la hollandaise, dus dat is dus een zalm met een hollandaise saus. We hebben dan een legume Sant'Italien, dus dat is dan weer op een Italiaanse wijze Charpon, dus dat is een, als ik het goed weet, een gevogelte Kapoen. Kapoen is iets, wat nu niet zoveel meer wordt gegeten, maar een vogeltje. Maar ook de salade romaine, riz à la reine, dus dat is dan weer een dessert, een rijstdessert, bombe glacé, dus een ijsbombe, en daarna nog eventjes fromage met fruits, dus daarna krijg je nog kaas en fruit, en daarna noemen ze alleen nog dessert, ook nog daarna.
Sander:Oh, ik dacht, je hebt een dessert gehad, en dan heb je kaas met fruit, ja, en dan heb je nog een dessert.
Hidde:Oh ja, en nog wel een van mijn favorieten Riedervo. Riedervo is zwezerik. Zwezerik is een orgaanvlees, dat is heel lekker.
Sander:Maar wat voor orgaan is dat dan? Is dat een leven?
Hidde:Nee, het is een groeiorgaan. Het is of lam of kalf, het zijn altijd jonge dieren, want het is een groeiorgaan. Die is er ook niet meer bij volwassen dieren, en dat zit dan of bij meer bij het hart, zeg maar. En dat is een groeiorgaan, dat heet de zwezerik, en dat kan je. Dus ja, kan je of een beetje zacht stoven, zeg maar, of je kan het ook krokant bakken, wat misschien wel leuk is. Je ziet nu heel veel menus, die ik hier voor me heb, die worden allemaal in het Frans uitgedrukt. Dat is natuurlijk iets, wat ook het internationale karakter, maar ook zeker iets, wat buiten de vrije mensen leidde om zeg, maar wat heel regulier was, eigenlijk tot aan 1914.
Hidde:En 1914 brak natuurlijk de Eerste Wereldoorlog uit, en dat zie je ook bij het Koninklijk Huis, maar dat zie je ook op andere soorten menu kaarten Buiten het massanieke landschap. Ook Is dat er uiteindelijk dan ineens alle menu kaarten in het Nederlands gingen. Dus ineens was het oké, en dat was ook een soort van reactie, waarvan ik zelf hadden denken, van oké, we moesten vooral neutraal blijven, Want we dachten natuurlijk, dat dat zou helpen. Nou, dat heeft in de Eerste Wereldoorlog wel geholpen. Twee Wereldoorlogen hebben dat ook nog wel eens geprobeerd, maar dat is niet helemaal gelukt.
Sander:Interesseerden ze zich niet zo voor.
Hidde:Nee, maar 1914 lukte dat wel. Maar dan merk je, dat het ineens Nederland werd, en dat is ook wel een stukje eenvoud. Dat zie je ook. Rond 1900 waren de chefs ook van het Koninklijk Huis, maar ook daarbuiten van hogere orde. De chef-koks, die gingen altijd naar Parijs toe, om hun inspiratie op te zoeken. Dus alle bereidingen, die in het Frans werden, uitgedrukt, hadden ze ook geleerd in Frankrijk.
Sander:Natuurlijk, ja, dat is wat je overneemt.
Hidde:Ja, precies, en dat is iets. Wat zie je bijvoorbeeld bij? hier in Den Haag had je een hele mooie pat bankenbakkerij. Mes en krul heette dat en mes en krul, ja, dat was wel het summum, zeg, maar waar alle mensen, die een beetje hadden te besteden, daar zo hun taarten en etcetera kochten.
Hidde:En ook zij gingen naar Parijs toe en kwamen terug met het verhaal van in Parijs maakten ze boter luchtig, en ze voegden ze suiker toe, en daar gaan we gebakjes van maken, wat we nu heel normaal vinden, in gebakjes maar dat was toen een soort van hé, maar dat heb ik in Parijs gezien, dat gaan we ook doen daar, en zo zie je, dat dat komt en ook uiteindelijk weer evolueert, en wat we in Nederland doen, wij verbasteren soms iets, wij maken het iets eenvoudiger. het mag allemaal wat minder. Binnen mijn vak zie je dat bijvoorbeeld met macarons. De macaron d'appari. dat is een mooi koekje, wat je in Parijs voor zo'n 3,5 euro koopt, maar wat je gewoon liggend in het gras bij de Louvre tot je moet nemen. Maar ja, wij hebben er uiteindelijk een macaroon van gemaakt, de kokosmacaroon.
Sander:Oh zo ja.
Hidde:Dus, dat is macaroon. Macaroon, amandel vonden wij iets te duur. Door onze koloniale verleden hadden wij behoorlijk wat kokos. Dus weet je, wat Amandel eruit, kokos erin, en dus ja, die, wat een grap, die schoelschijf die bij de supermarkt ligt.
Hidde:Die heeft eigenlijk dezelfde afkomst als die Macron de Paris. Ja, hij is, en waarom ik dat eigenlijk zeg, is, dat je dat ziet. Tijdens het Broedermalen zie je ook, dat er soms wat vereenvouding komt, en dat is ook iets, wat met het tijdsgeest te maken heeft. Ja, dat zie je nu ook, en ik zou bijna aan de broers willen vragen van oké, maar wat wordt er bij jullie gegeten tijdens het Broedermalen? Maar je ziet ook gewoon, dat de urgentie van het menu zeg maar heel groot, meeslepend, uitgebreid en daardoor natuurlijk ook kostbaar te maken, is minder aanwezig En gaat het meer over het rituaal van de tafellodge. Maar je ziet nu aan deze menu uit, dat eigenlijk het eten voor een heel groot deel meer in het belang stond, en dat hebben wij wat vereenvoudigd in de jaren, en dat zeg ik zonder oordeel, maar wel als constatering.
Sander:Ja. constatering Ja. Wat heb je nog meer voor je?
Hidde:Nou, wat ik wel leuk vond ik had een aantal uit de dozen gevist en ook meer, om eigenlijk wel een beetje te laten zien, ook van wat er heel is. Want hier zien we bijvoorbeeld de zomer zonnewende, en dat is eigenlijk heel grappig. Een, een menukaart, die heeft iemand zelf geschilderd, getekend, en ook wel met een mooie, echt klassieke type radar zeg. Maar Hier is de zomer zonnewende 5939. Dus oftewel, voor de mensen, die het niet weten, daar gaat weer 4000 jaar vanaf, en ze zitten hier op 1939. En ik heb dus nu iets in mijn hand.
Sander:Wat gewoon In?
Hidde:1939 heeft het ergens op een bureau gelegen En heeft iemand deze fruitsoorten geschilderd?
Sander:en getekend. Ja, daar heeft iemand met een kwastje gezeten. En een paar verfbakjes En uit de losse pols Of misschien eerst met potlood een schetsje gemaakt. En heeft dat gewoon helemaal handmatig? Ja, dat vind ik fantastisch.
Hidde:Hier zie ik bijvoorbeeld een menu kaart van de Nederlands Indische Federatie van de Internationale Orde van de Gemengde Vrijmetselarij, en dat is 17 april 1938, profane stijl. En daar wordt ook beschreven, welke toasten er worden uitgebracht. Of in sommige gevallen noemen we dat ook wel condities, en hier zie je dus bijvoorbeeld een hors d'oeuvre regime Potage royale volavant de champignon, maar daarna een gâteau nougat, dus een nougat taartje En daarna nog een bombe of fruit. Dus ja, Top?
Sander:Ja, want die condities, die zijn al eerder voorbij gekomen. Ik moet er nog naar vragen, maar je noemt het nu weer. Is dat iets, waar we nog even op in kunnen gaan, op de condities? Wat is dat?
Hidde:Nou, een conditie is eigenlijk een toast, daar komt het eigenlijk op neer, en daar is het een vaste volgorde in van op wie we die toast doen.
Hidde:Als we nu thuis de wijnglazen aan elkaar klinken, dan zeggen we vaak santé, oftewel avotere santé, op de gezondheid, op jouw gezondheid of op uw gezondheid moet ik zeggen, en de conditie is eigenlijk hetzelfde, alleen niet altijd naar de mensen, die aan tafel zitten. Ja, een van de condities is bijvoorbeeld voor het grootste gezag in Nederland, nou, in dit geval de koning, maar bijvoorbeeld ook de visiteuren worden ook onder die conditie gesteld, en ik vind dat een mooi moment. Dus een vaste rij Eigenlijk van de vaste condities, en er is eigenlijk maar één conditie, die op het allerlaatste altijd wordt gedaan, en dat is dan de Tyler's Toast, en dat is eigenlijk, die wordt ook door de dekker gedaan, en dat is een toast, die de boel afrondt, en dat weten we ook. Dat is de laatste teug roodkruid, die je tot je mag nemen, voordat je weer huiswaarts keert, maar dat is dan de afsluitende, en dat gaat eigenlijk over iedereen, over de hele wereld, en Tyler is een benaming voor de dekker.
Sander:Dus, je bent nu best een eind met die menukaarten, maar je moet, denk ik, ook nog best wel veel.
Hidde:Ik moet meer dan wat ik heb gedaan Alleen. Het probleem is het liefst ook hier. We zitten hier nu in het studiecentrum, in de bibliotheek van de orde, van het museum, en het liefst zou ik alles gewoon uit willen, spreiden en uit willen. Maar ik moet heel voorzichtig en heel stap voor stap. Maar ik word hier enorm onrustig van. Maar dat is ook goed, dat is leuk.
Sander:Word je er onrustig van dat het, van de hoeveelheid of van de strakke werkwijze?
Hidde:Nee, dat ik gewoon het liefst wilstelijk alles doorspitten en bladeren en doen en opschrijven, en ik moet dus die orde bewaken, en dat is juist ook goed. Alleen, er is zoveel, en dat is het leuke weer aan, en ook weer het gevaarlijke soms bij geschiedenis is, dat je, als je één blikje opentrekt, dan Ja, het is bijna een ontdekking van het hele al Iedere keer, als we denken, dat we dat weten, dan vinden we wel weer wat nieuws, zeg maar, en dat is met dit precies hetzelfde, en dat geschiedenis blijft zich eigenlijk ook iedere keer weer herschrijven, en er zijn iedere keer weer verdiepingen.
Sander:En als je dan denkt, dat je iets weet, dan komt er wel weer iets. Ja, want Die vraag, die ik in mijn hoofd heb, haakt hier heel erg op aan, want ik zat net te denken van je ziet heel veel dingen, je ziet een tijdsbeeld van zoveel honderd jaar. Maar behalve een tijdsbeeld is het misschien ook iets, waar jij zelf als mens of juist als vrijbedselaar ook wat van kan leren. Is het iets, waar je op een bepaalde manier ook een soort massanieke les uit kan halen voor jezelf. Of rek ik het nu op?
Hidde:Nee, nee, nee. Ik denk, dat het ook wel vrijmestelaars eigen is, dat er ongeveer overal wel ergens een les uit te halen is, wat soms ook heel bizar kan zijn, maar dat er ongeveer overal wel in wat dan ook symboliek zit, om daar wel weer iets uit te halen, overal wel in wat dan ook symboliek zit, om daar wel weer iets uit te halen. Voor mij, de eerste les, die ik hier uithaal, is vooral het nog verder uitdiepen van het vrijmetselaarschap, om dat stuk nog beter te snappen. En iedereen doet dat op zijn of haar eigen manier. Maar mijn manier is dat, denk ik, om dit zo uit te pluizen. En dan kom je ineens op een menukaart, kom je weer een symbooltje tegen, waarin ik denk, van Dat ken ik niet, en daar heb ik dan altijd mijn handstand, voor Die ik dan weer een foto stuur En dan eigenlijk een klein antwoord vragen, en dan krijg je ineens een hele grote labtekst terug Op de WhatsApp. Maar daar leer je dan weer van, je leert continu weer van dit soort zaken. Dat is voor mij het grote stuk, wat ik uithaal.
Sander:Ja, dus, behalve een reis door de tijd en een reis door de geschiedenis Helpt het je ook op je innerlijke reis, laat maar zeggen Ja, het zijn soms bijna mini-tablootjes, die menukaarten, die oude, en dat is het leuke eraan.
Hidde:Ik zie hier bijvoorbeeld deze van Jacob van Kampen uit Amersfoort. Nou ja, als je gaat kijken naar wat zij daarop hebben staan, ja, dat is niet eens een minitablo, dat is gewoon een tablo op zekere zin. En ook de Stichting Rieters en Tempelbouw heeft natuurlijk heel mooie beschrijvingen van de tablo's, onder andere in het gezellenboek. Ja, eigenlijk is tablo niet iets, wat vaststaat, en dat is, denk ik, ook iets, wat ook weer leuk is. Er zijn zoveel variaties mogelijk, en dit vind ik eigenlijk bijna een tableau. Er zit zoveel in, en haal er maar uit, wat er voor jou in zit, en ik denk, dat dat iets is, wat binnen de vrijmetselij heel normaal is. Maar wat ik hier bijna alleen nog maar kan onderstrepen Ja, wat gaaf.
Hidde:En ik haal hier weer iets uit, en er is ongetwijfeld een aantal broeders luisteren, die zeggen van Nee, maar ik zie dat heel anders, en ik heb het weer, ik pak het weer op een hele andere manier op. Nou, dat mag.
Sander:Ja, dat is mooi Dat is het leuke juist eraan. Ja, nee, zeker, En dat is ook een beetje de reden, dat ik Kijk normaal gesproken als mensen hier als vrijmetslaren Of niet vrijmetsl Over wat iemand in de normale wereld doet. Maar bij jou is die link tussen jouw werk en je massanieke interesse, of ja, je algemene interesse, en hoe je dat nu toepast op het massanieke is natuurlijk heel erg leuk En snap ik dat. Dat versterkt elkaar alleen maar Dat is echt wel gaaf.
Hidde:Ja, daarom En ook wel weer de dingen, die ik dus al eerder heb gezien In bijvoorbeeld het Koninklijke Huisarchief, al eerder heb gezien in bijvoorbeeld het Koninklijke Huisarchief, kan ik weer heel erg makkelijk of makkelijker, laat ik het zo zeggen toepassen op de menukaarten, die ik hier weer zie. Dus, er zijn altijd weer haakjes, die je overal weer kunt pakken, en dat is natuurlijk het leuke eraan. Hoe meer je erin duikt, hoe meer je vaak verbindingen ziet, en hoe meer overlappen ook wel. Dat is wel iets, wat heel prettig is Dus dat werkt goed.
Sander:We gaan de theorie gedeelte een beetje afronden. We hebben ook nog een praktijk gedeelte.
Hidde:Ik was net begonnen, ja, precies.
Sander:Maar is er nog iets, waarvan je zegt, dit hebben we gemist, of dit is nog belangrijk, om even te noemen, of even Daar?
Hidde:mag je zo lang over doen, als je wil. Nee, ik vind, dat we het wel behoorlijk het hebben getackled. Ik zou het bijna als een soort van bijna klein oproepje willen doen. En wat ik al eerder heb gezegd, maar dan nu even als een mooie afronding van dit stuk, is van kijk voor per loge, van wat doen we nu en vinden we het leuk? want het mag geen verplichting zijn, dat zou ordinair zijn. Wat zouden we er misschien nog wat meer aan kunnen doen, of doen we het al heel goed? Zie dat ook maar weer als de nieuwe steen, waar je zelf aan mag zitten. Is het er leuk, om binnen onze loge ook daar weer wat meer mee te doen? Dat heb ik gezien, binnen mijn loge. Ik dook in de archieven, en ik dook natuurlijk automatisch naar het envelopje van mijn loge, en daar heb ik ook foto's van gemaakt en in onze groeps app gezet, en toen zag ik ineens hé, maar die broeder, oh, dat was een van, wij zijn heropgericht, wij waren oorspronkelijk nummer twee van Nederland, maar zijn uiteindelijk even zijn lichter gedoofd, maar zijn weer in volle glorie, staan ze weer te stralen.
Hidde:Maar wij zijn nu dus, en wij hebben nu een wat hogere telling. Maar je ziet dus wel, dat daardoor er weer broeders, die er niet meer zijn, maar die bijvoorbeeld wel de loge hebben heropgericht. Oh wacht even, dat is die. En er wordt gelijk weer wat opgerakeld. En ik zou dat bijna als oproep willen doen van kijk, wat je doet, kijk, wat jullie leuker kunnen doen of mooier kunnen doen Of meer aandacht kunnen geven, maar zonder verplichting.
Sander:Ja, zeker Een hele mooie oproep. Ik sta er volledig achter. En het is ook echt, als ik dit allemaal om me heen zie En als ik dan denk, wat we bij ons verloorje doen, dan is dat zeker een oproep, die ik op ga pakken.
Hidde:Jij zit vanavond thuis, zet je een menukaart van elkaar.
Sander:Ja, ik ben bang van. Ik wil je onwijs bedanken voor dit stuk Alvast. Hierna komt er nog Een extra aflevering met het praktijkgedeelte Zullen we maar zeggen, ik roep iedereen op, om daar Onwijs veel plezier aan te beleven En te luisteren. Maar voor nu onwijs bedankt, graag gedaan. Bedankt voor het luisteren. Tv Gelderland 2021. Je kan me ook een mailtje sturen op vrijmetselaarspodcastgmailcom. Vanaf aflevering 30 is er van elke aflevering een transcriptie beschikbaar. Deze transcriptie is te vinden op de website van de podcast. Luister je graag naar de Vrijmetselaarspodcast en waardeer je de afleveringen. Dan kan je nu ook een fooi geven. Dit kan via fooiepotcom En fooiepot is met de D van podcast Of klik op de support the show link onderaan de show notes. Tot de volgende aflevering TV Gelderland 2021.
