6. Paradocs Mwyngloddiau Segur: Pan fo llygredd yn achubiaeth

Ym mhennod olaf cyfres Cyfoeth: Podlediad Amgylchedd Cyfoeth Naturiol Cymru ar Dîm Amgylchedd Ceredigion, bydd y swyddog cadwraeth Emma Ivinson yn ymuno â Llion Bevan i archwilio her cadwraeth anarferol—diogelu cynefinoedd sydd wedi dod i'r amlwg o fwyngloddiau metel segur.

Er bod y mwyngloddiau hyn yn ffynhonnell adnabyddus o lygredd, yn gollwng metelau trwm gwenwynig i afonydd ac yn effeithio ar ecosystemau, maent hefyd wedi dod yn gartref i rai o'r rhywogaethau prinnaf a mwyaf arbenigol yn y DU. Mae Emma'n esbonio sut mae rhai cennau, mwsogl, a phlanhigion arbennig o brin - wedi addasu i'r amodau eithafol hyn, gan wneud hen safleoedd mwyngloddio yn hanfodol ar gyfer cadwraeth.

Mae'r sgwrs hefyd yn ymchwilio i etifeddiaeth mwyngloddio metel yng Nghymru, y bygythiadau y mae'r safleoedd hyn yn eu peri i ansawdd dŵr, a sut mae Rhaglen Mwyngloddiau Metel Cymru yn gweithio i leihau llygredd tra'n cadw gwerth ecolegol a hanesyddol y tirweddau hyn. Mae Mwynglawdd Cwmystwyth, safle o arwyddocâd cadwraeth Ewropeaidd a threftadaeth ddiwydiannol, yn astudiaeth achos allweddol, gydag ymdrechion ar y gweill i lanhau ei ddyfroedd wrth ddiogelu ei rywogaethau prin.

Nid tasg hawdd yw cydbwyso cadwraeth, lliniaru llygredd, a chadwraeth treftadaeth, ond mae'r bennod hon yn tynnu sylw at sut mae CNC yn llywio'r cymhlethdodau hyn. Os ydych chi'n chwilfrydig am y ffyrdd rhyfeddol y gall natur adennill tirweddau sydd wedi'u newid gan bobl—neu sut mae hanes ac ecoleg yn cydblethu—mae'r bennod hon i chi.

Nodyn: Paul Edwards, aelod staff CNC dynnodd y llun a ddefnyddir am y bennod yma.