«Από τη στιγμή που θα μπεις στην λογική του να ασχοληθείς με τον Entrepreneur Organization δεν μένεις ποτέ στάσιμος.. ένα από τα βασικά πράγματα που μαθαίνουμε είναι να βγαίνουμε από το comfort zone μας. … ο οργανισμός έχει αυτή τη δυνατότητα, κάθε επόμενο βήμα να είναι πιο ενδιαφέρον απ’ το προηγούμενο και να έχει διαφορετικά learnings.. είναι ένα LunaPark που μπαίνεις σε ένα παιχνίδι, μετά κατεβαίνεις, πας στο επόμενο.. ένα LunaPark επιχειρηματικό.»
Το S03E01 του Finding True North φιλοξενεί τον Αναστάση Λώζο, μέλος και πρώην πρόεδρο του EO Greece και διευθύνων σύμβουλο της Λώζος ΑΕ, μία από τις μακροβιότερες ελληνικές εταιρείες, με παρουσία 120 χρόνων στην ελληνική αγορά. Πατέρας δύο παιδιών και με πολλά χρόνια στον εθελοντισμό ως πρόσκοπος, μέντορας και όχι μόνο, χαρακτηρίζεται από μια αδιάκοπη αναζήτηση νέων προκλήσεων και τρόπων να βγαίνει από το comfort zone του.
Ο Αναστάσης αφηγείται με θαυμασμό και νοσταλγία την πορεία του προπάππου του, την ίδρυση της εταιρείας και τα πρώτα χρόνια λειτουργίας της. Περιγράφει τα κυριότερα μαθήματα που αποκόμισε μέσα από τις προκλήσεις της ζωής όπως ο ξαφνικός θάνατος του πατέρα του, η κατοπινή ανάληψη της διαχείρισης της οικογενειακής επιχείρησης από τον ίδιο, ο σεισμός του 1999 στην Αθήνα, και τα capital controls του 2015. Μέσα από αυτές τις δύσκολες στιγμές ο Αναστάσης ανακάλυψε την ικανότητα του μυαλού να απομονώνει το θόρυβο και να επικεντρώνεται στις λύσεις, και μοιράζεται μαζί μας τις συνήθειες που απέκτησε και που τον βοήθησαν να πετύχει τον προσωπικό στόχο του: να τρέξει σε μαραθώνιο.
Συζητάει για τον EO Greece και τα διδάγματα που απέκτησε μέσα από το peer coaching και την εμπειρία του ως πρόεδρος, τις διαφορές στην κουλτούρα μεταξύ της ελληνικής και της διεθνούς πλευράς του οργανισμού, και τονίζει τη σημαντική επιρροή που ασκεί ο Entrepreneurs' Organization σε χιλιάδες επιχειρηματίες αλλά και στις οικογένειές τους. Αναφέρει ακόμα τις αρχές που διέπουν την επαγγελματική και προσωπική του ζωή, και μας εξηγεί το γιατί η βάση της επιτυχίας είναι η οικογένεια και επιθυμεί τα παιδιά του να είναι ανεξάρτητοι, αυτόφωτοι χαρακτήρες.
Αναφορές:
«Από τη στιγμή που θα μπεις στην λογική του να ασχοληθείς με τον Entrepreneur Organization δεν μένεις ποτέ στάσιμος.. ένα από τα βασικά πράγματα που μαθαίνουμε είναι να βγαίνουμε από το comfort zone μας. … ο οργανισμός έχει αυτή τη δυνατότητα, κάθε επόμενο βήμα να είναι πιο ενδιαφέρον απ’ το προηγούμενο και να έχει διαφορετικά learnings.. είναι ένα LunaPark που μπαίνεις σε ένα παιχνίδι, μετά κατεβαίνεις, πας στο επόμενο.. ένα LunaPark επιχειρηματικό.»
Το S03E01 του Finding True North φιλοξενεί τον Αναστάση Λώζο, μέλος και πρώην πρόεδρο του EO Greece και διευθύνων σύμβουλο της Λώζος ΑΕ, μία από τις μακροβιότερες ελληνικές εταιρείες, με παρουσία 120 χρόνων στην ελληνική αγορά. Πατέρας δύο παιδιών και με πολλά χρόνια στον εθελοντισμό ως πρόσκοπος, μέντορας και όχι μόνο, χαρακτηρίζεται από μια αδιάκοπη αναζήτηση νέων προκλήσεων και τρόπων να βγαίνει από το comfort zone του.
Ο Αναστάσης αφηγείται με θαυμασμό και νοσταλγία την πορεία του προπάππου του, την ίδρυση της εταιρείας και τα πρώτα χρόνια λειτουργίας της. Περιγράφει τα κυριότερα μαθήματα που αποκόμισε μέσα από τις προκλήσεις της ζωής όπως ο ξαφνικός θάνατος του πατέρα του, η κατοπινή ανάληψη της διαχείρισης της οικογενειακής επιχείρησης από τον ίδιο, ο σεισμός του 1999 στην Αθήνα, και τα capital controls του 2015. Μέσα από αυτές τις δύσκολες στιγμές ο Αναστάσης ανακάλυψε την ικανότητα του μυαλού να απομονώνει το θόρυβο και να επικεντρώνεται στις λύσεις, και μοιράζεται μαζί μας τις συνήθειες που απέκτησε και που τον βοήθησαν να πετύχει τον προσωπικό στόχο του: να τρέξει σε μαραθώνιο.
Συζητάει για τον EO Greece και τα διδάγματα που απέκτησε μέσα από το peer coaching και την εμπειρία του ως πρόεδρος, τις διαφορές στην κουλτούρα μεταξύ της ελληνικής και της διεθνούς πλευράς του οργανισμού, και τονίζει τη σημαντική επιρροή που ασκεί ο Entrepreneurs' Organization σε χιλιάδες επιχειρηματίες αλλά και στις οικογένειές τους. Αναφέρει ακόμα τις αρχές που διέπουν την επαγγελματική και προσωπική του ζωή, και μας εξηγεί το γιατί η βάση της επιτυχίας είναι η οικογένεια και επιθυμεί τα παιδιά του να είναι ανεξάρτητοι, αυτόφωτοι χαρακτήρες.
Αναφορές:
Καλημέρα και καλησπέρα σε όλους. Είμαι ο Ανδρέας Κωνσταντίνου, είμαι πρώην πρόεδρος του EO Greece. Το EO Greece είναι ένας οργανισμός επιχειρηματιών με κοινό στόχο την συνεχή εξέλιξη σε προσωπικό και επαγγελματικό επίπεδο και όπως λέμε, we transform the lives of those that transform the world. Το podcast έχει στόχο να εξανθρωπίσει την επιχειρηματικότητα, φέρνοντας στο προσκήνιο επιχειρηματίες που μιλούν όχι μόνο για τις επιτυχίες τους, αλλά και για τις αδυναμίες τους και τα λάθη που τους βοήθησαν να εξελιχθούν και να γίνουν καλύτεροι ηγέτες, αλλά κυρίως να εξελίξουν και τους ανθρώπους γύρω τους. Σήμερα έχω τη μεγάλη χαρά να φιλοξενώ τον φίλο και επίσης μέλος του EO Greece, τον Αναστάση Λώζο, ο οποίος είναι διευθύνων σύμβουλος της Λώζος ΑΕ, η οποία είναι μία από τις μακροβιότερες ελληνικές εταιρείες, με παρουσία 120 χρόνων στην ελληνική αγορά. Δεν νομίζω ότι πολλές εταιρείες μπορούν να το πουν αυτό. Είναι επίσης και αυτός πρώην πρόεδρος του EO Greece, είναι πατέρας δύο παιδιών και με πολλά χρόνια στον εθελοντισμό και ως πρόσκοπος και ως μέντορας και πολλά άλλα. Και από τα χαρακτηριστικά του Αναστάση δεν σταματάει να δοκιμάζει νέες προκλήσεις και να βγαίνει και από το comfort zone του και γι' αυτό σήμερα με τον Αναστάση εγκαινιάζουμε το τρίτο season του podcast Finding True North, το οποίο ξεκινάει και με βίντεο, οπότε όσοι μας ακούτε μπορείτε να πάτε στο YouTube και να μας δείτε και στο βίντεο. Καλώς ήρθες λοιπόν Αναστάση στο Finding True North. Καλησπέρα, Αντρέα, καλώς σε βρίσκω. Χαίρομαι πολύ για την πρόσκληση και την τιμή του να είμαι ο πρώτος σε αυτό το τρίτο κύκλο και εύχομαι πολλούς περισσότερους κύκλους στο μέλλον. Ευχαριστούμε. Λοιπόν, να ξεκινήσουμε με τα βασικά. Πες μας λίγο για την επιχείρηση που έχεις και με τι δραστηριοποιείται και 120 χρόνια πίσω πώς ξεκίνησε. Πώς ξεκίνησε. Λοιπόν, είναι μια οικογενειακή επιχείρηση, άρα ακολούθησα λίγο την πεπατημένη. Δηλαδή ήμουν ένας εκ των δύο συνεχιστών. Ο αδερφός μου δεν ήθελε να ασχοληθεί με την οικογενειακή επιχείρηση και άρα ο κλήρος έπεσε σε μένα να ασχοληθώ ως τέταρτη γενιά στην εταιρεία, στην αρχή δεν ήμουνα σίγουρος αν μου άρεσε αυτό που έκανα, αυτό που είχα, αυτό που έβλεπα και αποφάσισα ότι τελικά θέλω να το αλλάξω, να το φέρω στα δικά μου δεδομένα, στη δική μου πραγματικότητα για να μπορέσω να το εξελίξω. Η εταιρεία ξεκίνησε το 1903 από τον προπάππο μου, ο οποίος κατέβηκε από τη Λιβαδιά και... ίδρυσε ένα παντοπωλείο στον Πειραιά. Τον είχες γνωρίσει? Τον προπάππο μου, όχι. Τον παππού μου τον πρόλαβα, ο προπάππους πέθανε αρκετά παλιά. Λοιπόν, δούλεψε, ήταν στα τρόφιμα λοιπόν. Ο παππούς μου αποφάσισε όταν μεγάλωσε να ασχοληθεί από ότι η ιστορία λέει ότι πήγε στην Αμερική, μπήκε σε ένα βαπόρι, πήγε στην Αμερική και βρήκε μια εταιρεία οικιακών συσκευών, τον ιδρυτή της εταιρείας, τότε τον γκρουπ της εταιρείας που αντιπροσωπεύουμε, της Philco, άνηκε στην Ford και πήγε και βρήκε τον Ford και του ζήτησε χωρίς να ξέρει να μιλάει αγγλικά, να αναλάβει την αντιπροσωπεία για την Ελλάδα. Δεν ξέρω αν είναι αστικός μύθος ή όχι, πάντως ξεκινήσαμε από το 1936 να μπαίνουμε σε ηλεκτρικές συσκευές για να αποθηκεύουμε τα τρόφιμα τα οποία είχε ο προπάππους. Στη συνέχεια εξελίχθηκε η εταιρεία γιατί δημιουργήθηκε και ένα συσκευαστήριο οσπρίων, μια μικρή βιοτεχνία, το οποίο βομβαρδίστηκε από τους Γερμανούς στο δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. Ευτυχώς όμως είχαμε τις αποθήκες με τα τρόφιμα. Ήταν μια μεγάλη αποθήκη νομίζω στην Πέτρου Ράλλη και ευτυχώς ήρθε και η εποχή που απελευθερώθηκε η Αθήνα από τους Γερμανούς με την παρέμβαση των Άγγλων. Την τελευταία μέρα που οι Άγγλοι μπήκαν στην Αθήνα βρήκαν μια αποθήκη να κατασκηνώσουν. Μπήκαν μέσα και για καλή τους τύχη και κακή δική μας βρήκαν την αποθήκη του παππού, του προπάππου, και λιανίσαν όλα τα τρόφιμα. Και έτσι τελείωσε άδοξα αυτή η πορεία στον χώρο των τροφίμων και μας έμειναν τα ηλεκτρικά. Εμείς λοιπόν δραστηριοποιούμαστε από το 1936 στις ηλεκτρικές συσκευές και από το 2009 κάναμε και ανεξάρτητο business unit με τους τεχνικούς που είχαμε στην εταιρεία. Για να επισκευάζουμε και προϊόντα άλλων εταιρειών. Που πλέον έχουμε μια από τις τρεις μεγαλύτερες εταιρείες επισκευών στην Ελλάδα στον συγκεκριμένο χώρο και συνεργαζόμαστε με όλους τους μεγάλους retailers και τις μεγάλες εταιρείες χοντρικής και κάποιες πολυεθνικές εταιρείες. Άρα πόσα χρόνια έχεις στο τιμόνι τώρα της εταιρείας; Εγώ ξεκίνησα να δουλεύω στην εταιρεία το 2001. Και ανέλαβα επισήμως διευθύνων σύμβουλος το 2011 με το θάνατο του πατέρα. Αυτή η αλλαγή πώς ήτανε; Ήταν σίγουρα απότομη. Ήταν αρκετά απότομη διότι παρότι είχε μια μακρά ασθένεια δεν την θεωρούσαμε τόσο επιθετική. Αλλά υπήρχε μια ραγδαία επιδείνωση τους τελευταίους έξι μήνες. Που στην ουσία μέσα σε δύο μήνες άλλαξε ολόκληρος ο κόσμος μας. Τι σημαίνει αυτό για σένα; Εκείνη τη στιγμή σήμαινε τα πάντα. Τώρα σημαίνει ένα πολύ μεγάλο μάθημα. Μια στιγμή που μέσα από τις δυσκολίες δυναμώνεις και αλλάζεις. Ήταν η στιγμή που ωρίμασα. Δηλαδή μέχρι τότε είχα ένα αποκούμπι, ένα δεκανίκι. Όπου μπορούσα να κάνω λάθη. Μετά απαγορευόταν να κάνω λάθη στο δικό μου το μυαλό. Δεν μου επιτρεπόταν να συμπεριφέρομαι ανώριμα. Ήσουν έτοιμος για αυτή την αλλαγή. Κοίτα ο πατέρας μου κάποια στιγμή το είπε ότι ήμουνα. Σε εμένα δεν το είπε ποτέ. Δεν το ξέρω. Εκ του αποτελέσματος μάλλον ναι. Όχι εύκολα αλλά μάλλον ναι. Και τι ήταν, πώς ένιωσες όταν ανακάλυψες ότι πρέπει να τα πάρεις όλα στα χέρια σου; Εκείνη τη στιγμή μπαίνεις σε survival mode. Δεν νομίζω ότι έχεις σε... διαδικασία επιβίωσης, έτσι; Δεν νομίζω ότι έχεις τη δυνατότητα να σκεφτείς. Δηλαδή το μυαλό σκέφτεται το πώς θα μπορέσει να βάλει τα πράγματα σε μια σειρά. Το έχω ξανασυναντήσει σε άλλες δύσκολες φάσεις. Έχει μια απίστευτη ικανότητα το ανθρώπινο μυαλό να απομονώνει στις μεγάλες δυσκολίες όλο το θόρυβο το γύρω γύρω. Και να σε βοηθάει να επικεντρώνεσαι σε αυτό που πρέπει να αντιμετωπίσεις. Και δεν το είχα καταλάβει εκείνη τη στιγμή, αλλά εκ των υστέρων το είδα αυτό το pattern να επαναλαμβάνεται και νομίζω ότι έχει να κάνει με τον τρόπο που έχει δομηθεί το ανθρώπινο μυαλό. Και αυτή η δυσκολία εσένα πώς σε βοήθησε να εξελιχθείς; Πώς βλέπεις τον Αναστάση πριν και μετά; Δεν τον θυμάμαι τον Αναστάση πριν. Ο Αναστάσης πριν ήταν πιο ανέμελος. Μετά, κοίτα, ίσως ένα κακό που μου έκανε αυτό το πράγμα, η απότομη εναλλαγή, ήταν ότι παρασοβάρεψα. Αυτό μόνο. Πες μας λίγα περισσότερα γι' αυτό. Όχι, δεν θέλω. Δεν ξέρω. Είναι πάρα πολλές μικρές στιγμές. Δεν υπάρχει κάτι συγκεκριμένο. Ναι. Μάλιστα. Αν ξεκινούσες τώρα μια επιχείρηση, θα επέλεγες να ξεκινήσεις μια εταιρική επιχείρηση, δηλαδή μια που είναι σχετικά στημένη και έχει φτάσει ας πούμε στους 50 υπαλλήλους και εσύ μπορείς να την πας στους 100 ή στους 200 ή θα ξεκινούσες κάτι απ’ το μηδέν για να το πας στους 50; Λοιπόν, αυτό είναι ενδιαφέρον. Έχω κάνει αυτή την παρομοίωση, τη χρησιμοποιώ μια φορά τον χρόνο που κάνω κάτι, κάποιες παρουσιάσεις σε τελειόφοιτους λυκείου για επαγγελματικό προσανατολισμό και συγκρίνω την επιλογή οικογενειακής επιχείρησης έναντι startup. Και είναι ακριβώς αυτή η περιγραφή που κάνεις. Μ' αρέσουν και τα δύο. Έχουν το καθένα διαφορετικές προκλήσεις και διαφορετικές......ευκολίες. Τη δυσκολία σε μια εδραιωμένη επιχείρηση είναι να μπορέσεις να αλλάξεις κουλτούρες και νοοτροπίες. Η δυσκολία σε μια startup είναι να μπορέσεις να εδραιωθείς σε μια αγορά που κανένας δεν σε ξέρει και δεν ανοίγουν εύκολα οι πόρτες για σένα. Δηλαδή το γεγονός ότι εγώ είχα πρόσβαση σε τραπεζικό δανεισμό. Υπήρχαν άνθρωποι που ξέρανε την εταιρεία μου ή ξέρανε τον πατέρα μου και μπορούσα να μπω στο μαγαζί τους. Ακόμα κι αν μπορεί να μη με υπολόγιζαν ως ίσο γιατί ακόμα δεν με είχαν γνωρίσει. Μου έδινε μεγαλύτερο leverage σε σχέση με κάποιον ο οποίος ξεκινούσε μόλις τώρα και χτύπαγε πόρτες και δεν είχε που να απευθυνθεί. Άρα, μ' αρέσουν και τα δύο. Και πολλές φορές μέσα από την υπάρχουσα δομή, δοκιμάζω τέτοια πράγματα, καινούριες ιδέες, καινοτόμες ιδέες, ξεκινώντας από το μηδέν με τις πλάτες της εταιρείας. Αν είχα να επιλέξω, νομίζω, μάλλον θα επέλεγα τη startup, αν είχα να επιλέξω. Αλλά δεν υπάρχει εύκολος δρόμος. Ο κάθε δρόμος είναι διαφορετικός. Υπήρχε κάτι άλλο στην... πορεία σου τα τελευταία 20 χρόνια, το οποίο σε... σε ταρακούνησε. Κοίτα, το βασικό ήταν ο θάνατος πατέρα μου, έτσι. Το άλλο, δεύτερο, σημαντικότερο κομμάτι, όταν πρωτοξεκίνησα, να πούμε, ξέχασα να πω και κάτι άλλο, γιατί εντάξει, ο δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος ήταν λίγο παλιά. Το 1999, στο σεισμό της Αθήνας, χάσαμε την αποθήκη μας, με όλα μας τα εμπορεύματα. Οπότε, αυτό με τα... μας ταρακούνησε στην κυριολεξία. Ευτυχώς, δε χάσαμε ανθρώπους. Και δεν έχασα και τον πατέρα μου, ο οποίος για λίγα λεπτά της ώρας θα βρισκόταν στο χώρο που κατέρρευσε, μαζί με κάποια άτομα της εταιρείας. Άρα, είμαι ευλογημένος γι' αυτό. Ότι τον χάρηκα για δέκα περισσότερα χρόνια, έντεκα, παρά το ότι είχα μια τεράστια οικονομική καταστροφή. Για να καταλάβεις, η εταιρεία λειτουργούσε για δύο χρόνια περίπου, από ένα κοντέινερ στο πάρκινγκ της εταιρείας και στο υπόγειο του σπιτιού μου, πάνω σε ένα τραπέζι πινκ-πονγκ και σε μια ροτόντα στρογγυλή. Οπότε, ναι, αυτό ήταν μια άλλη δυνατή στιγμή. Και μια άλλη πολύ δυνατή στιγμή ήταν τα Capital Controls, που ήταν η πρώτη δική μου ατομική δοκιμασία, όπου άκουγα όλα αυτά. Ήμουνα τρία χρόνια, στην ουσία, στο τιμόνι της εταιρείας και δεν ήξερα τι με περιμένει και πώς θα το αντιμετωπίσω και δεν ήξερα αν θα έχω τη δυνατότητα να συνεχίσω μετά από ένα μήνα να κάνω εισαγωγές, τι θα γινόταν, τι θα γινόταν όλος αυτός ο κόσμος που είχαμε. Οπότε, ναι, ήταν μια δύσκολη στιγμή κι αυτή. Νομίζω πρώτη ήταν ο θάνατος του πατέρα μου, γιατί ήταν και συναισθηματική στιγμή, δεύτερη ο σεισμός και τρίτη τα Capital Controls. Αυτά πώς τα αντιμετώπισες όταν ήρθανε. Αυτά πώς τα αντιμετώπισες όταν ήρθανε. Δηλαδή, πώς κατάφερες να πάρεις το μυαλό σου από το πρόβλημα στο δημιουργικά να σκεφτείς ποια θα μπορούσε να είναι η λύση; Κοίτα, είναι αυτό που σου είπα και πριν, μπαίνεις σε Fight or Flight Mode. Επειδή εγώ δεν είχα την επιλογή να ξεφύγω από αυτό, δεν είχα κάτι άλλο, στην ουσία αυτό είναι με το οποίο ασχολήθηκα απ’ την αρχή και επειδή είναι δεμένο και με την οικογένεια, είναι κομμάτι της οικογένειας, η οικογενειακή επιχείρηση και έτσι δουλεύουν οι οικογενειακές επιχειρήσεις παγκοσμίως, αλλά ακόμα περισσότερο στην Ελλάδα, όπου η οικογενειοκρατία είναι δυνατή. Η μόνη μου επιλογή ήταν να παλέψω. Αντιμετωπίζεις τις δυσκολίες και, οκ, κάποια στιγμή μπορεί και να σου βγει. Βέβαια, κάποια στιγμή, νομίζω, δεν ξέρω αν στο’ χα αναφέρει και σένα. Είχα πει ότι, οκ ρε παιδιά, από τότε που μπήκα στη δουλειά τρώω ξύλο. Κάποια στιγμή πρέπει να ρίξουμε κιόλας. Αλλά νομίζω τελικά όλα αυτά σε κάνουν πιο ανθεκτικό. Δηλαδή, πλέον νιώθω πολύ πιο σίγουρος και για τον εαυτό μου. Χτίζουν αυτοπεποίθηση, αλλά και για το μέλλον της εταιρείας. Θεωρείς ότι έχεις αλλάξει σαν άνθρωπος χάρη σε αυτές τις δυσκολίες; Είσαι ο ίδιος; Έχεις αποκτήσει κάποιες συνήθειες που σε κάνουν να λες ότι πλέον όλα τα προβλήματα είναι απλά και μπορώ να τα λύσω; Έχεις δει τον εαυτό σου σε μια τέτοια θέση; Κοίτα, όλες οι εμπειρίες σε αλλάζουν. Μπορεί να σου αφήνουν και κάποια αρνητικά σημάδια ή κουσούρια. Κουσούρια. Ναι. Αλλά ναι, θεωρώ ότι με όλες αυτές τις εμπειρίες γίνεσαι λίγο καλύτερος την επόμενη φορά. Επειδή έχω σπουδάσει και μηχανικός, έχω μάθει να αναλύω καλύτερα το πρόβλημα, να το σπάω σε κομμάτια και να το επιμερίζω και να το λύνω κομμάτι-κομμάτι κάθε φορά μέχρι να φτιάξω, να συνθέσω τη μεγάλη εικόνα, σαν να φτιάχνεις ένα πάζλ. Δηλαδή, πλέον νομίζω ότι έχω μπει σε μια ρουτίνα, σε ένα pattern που το επαναλαμβάνω κάθε φορά που αντιμετωπίζω μια έντονη δυσκολία τη σπάω σε κομμάτια, ψάχνω να βρω πώς θα το αντιμετωπίσω και ποιος μπορεί να το αντιμετωπίσει το κάθε κομμάτι και μετά αρχίζω βήμα-βήμα να πάω στη λύση. Έχεις κάποια υπερδύναμη κάτι που θεωρείς ότι σε κάνει ιδιαίτερα καλό στο να λύνεις προβλήματα, στο να διοικείς; Ένα δυνατό προσόν μου είναι η υπομονή και η επιμονή. Και επίσης, η γυναίκα μου θα σου πει η ανεξέλεγκτη αισιοδοξία μου, η πίστη ότι όλα θα πάνε καλά στο τέλος. Βέβαια, νομίζω ότι αυτό είναι χαρακτηριστικό όλων των entrepreneurs και των νέων επιχειρηματιών, ότι πάντα βλέπουν το τέλος του τούνελ. Στο EO που είσαι πολλά χρόνια, ξεκινήσαμε μαζί νομίζω στην πράξη ή σχεδόν μαζί. Με διαφορά ενός ή δύο μηνών. Στο EO, τι είναι καταρχήν για σένα το Entrepreneur Organization, ήθελα να μιλήσουμε λίγο παραπάνω σ' αυτό το πρώτο επεισόδιο. Κοίτα, ως οργανισμός, καλά για μένα προσωπικά είναι πολλά πράγματα, αλλά καλύτερα να μη μιλήσω για εμένα, να μιλήσω για το τι είναι, πώς το έχω βιώσει εγώ, αλλά τι θα ήταν για τον οποιονδήποτε. Είναι μια ευκαιρία, ένα μέρος όπου μπορείς να έρθεις σε επαφή με άλλους ανθρώπους με αντίστοιχα προβλήματα με σένα, να μπορέσεις να πάρεις και να μάθεις από τις εμπειρίες τους, αλλά το πιο βασικό για εμένα ήταν ένα μέρος το οποίο μπορούσα να πειραματιστώ και να κάνω λάθη χωρίς να μου κοστίσουν. Και αυτό νομίζω είναι το πιο σημαντικό πράγμα. Πέραν των ανθρώπων που γνώρισα και των σχέσεων που έκανα και των ιδεών που άκουσα, όλα αυτά είναι μπόνους, αλλά το σημαντικό είναι το αυτό που σου είπα. Πώς δηλαδή μπορείς να κάνεις λάθη, εξήγησέ μας λίγο. Κοίτα, ως πρόεδρος ας πούμε και πιο πριν σαν μέλος στο διοικητικό συμβούλιο, αλλά κυρίως ως πρόεδρος ας πούμε, είχα τη δυνατότητα να δοκιμάσω να διοικήσω έναν οργανισμό όπου οι εθελοντές ήταν άνθρωποι που μπορεί να ήταν και καλύτεροι από εμένα ως επιχειρηματίες και ήταν στο δικό μου διοικητικό συμβούλιο, άρα εγώ έπρεπε να βρω τον τρόπο να τους εμπνεύσω και να τους βοηθήσω στο να πετύχουμε το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα για όλη την ομάδα. Και είναι αντίστοιχο με το πώς δουλεύει, πώς θα έπρεπε να δουλεύει μια εταιρεία. Γιατί υπάρχουν πολλοί τρόποι διοίκησης. Το παλιό ελληνικό μοντέλο, το αυστηρό και το autocratic, το αυταρχικό, δεν θεωρώ ότι δουλεύει πια. Είναι ξεπερασμένο, ειδικά τώρα που η ανεργία έχει μειωθεί και ο κόσμος έχει και την επιλογή να βρει να βρει εταιρείες όπου μπορεί να έχει μεγαλύτερα κίνητρα. Άρα όλο αυτό με βοήθησε πάρα πολύ και στη δουλειά μου και ακόμα και στην οικογένειά μου. Δηλαδή το να καταφέρω να... νομίζω η πιο δύσκολη διαπραγμάτευση που έχω κάνει στη ζωή μου είναι με την κόρη μου. Και είναι συνεχής, συνεχίζει και γίνεται δηλαδή σε καθημερινή βάση. Και νομίζω ότι όλο αυτό το... η εκπαιδευτική διαδικασία στην οποία σε υποβάλλει υποσυνείδητα το EO με έχει βοηθήσει στο να μπορέσω να αντιμετωπίσω και ακόμα και αυτές τις συζητήσεις τις δύσκολες. Άρα τώρα ξέρω γιατί είσαι τόσο καλός στη διαπραγμάτευση, γιατί έχεις την κόρη σου να σε εκπαιδεύει. Ακριβώς. Και να πούμε και λίγα παραπάνω για το EO σαν background ότι ουσιαστικά ξεκινάει από μία δομή peer coaching σε μικρά γκρουπάκια, ομάδες δηλαδή των 6-8 συνήθως επιχειρηματιών που μαζευόμαστε μία φορά το μήνα και μοιραζόμαστε εμπειρίες, δεν δίνουμε ποτέ συμβουλές, αλλά μοιραζόμαστε εμπειρίες για τα προβλήματα που μπορεί να έχει συναντήσει ένας από εμάς που κάνει την παρουσίαση και οι υπόλοιποι μοιράζονται εμπειρίες για το πώς έχουν λύσει εκείνοι το πρόβλημα, ας το πούμε, έτσι γενικά. Σωστά. Και μετά από αυτό έχει κάποιες συναντήσεις και ημερίδες και εκπαίδευση και την εθελοντική ασχολία όπως είπες εσύ Αναστάση που ως πρόεδρος σε εθελοντική βάση είχες αυτά τα... την εξέλιξη την προσωπική μαθαίνοντας να διοικήσεις ακόμα έναν οργανισμό. Ναι και ακόμα παραπέρα, έτσι. Δηλαδή εγώ είχα την ευκαιρία να έρθω σε επαφή με τη διοίκηση του οργανισμού σε ευρωπαϊκό αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο τώρα. Αυτό με έχει βοηθήσει πάρα πολύ στο να μάθω διαφορετικές κουλτούρες. Θυμάμαι όταν πρώτο πήγα στο ευρωπαϊκό κομμάτι, μας δώσανε ένα βιβλίο το “Culture Map”, πρέπει να το έχεις διαβάσει, το οποίο σου έλεγε πολλά διαφορετικά πράγματα για τις κουλτούρες, τις διαπραγματεύσεις, τις συζητήσεις και το πώς αντιδράει ο κάθε λαός σε διαφορετικά ερεθίσματα. Και αυτό με είχε βοηθήσει πάρα πολύ και με έχει βοηθήσει πάρα πολύ στις δικές μου επαφές με προμηθευτές γιατί έχω προμηθευτές από την Κίνα, από την Αμερική, από την Τουρκία και παλιότερα συνειδητοποίησα ότι ο τρόπος που τους αντιμετώπιζα ήταν πολύ ελληνικός, πολύ τοπικός και δεν σκεφτόμουν και τις δικές τους ανάγκες, τις δικές τους κουλτούρες το οποίο είναι πάρα πολύ σημαντικό όταν κάνεις μια οποιαδήποτε επικοινωνία, επαφή, συζήτηση, διαπραγμάτευση. Και για να δώσουμε λίγο context ο οργανισμός στην Ελλάδα έχει 100 μέλη περίπου και παγκοσμίως 18.000. Όχι, νομίζω περνάμε τα 20.000 φέτος όπως πάμε. Ή εν πάση περιπτώσει θα τα περάσουμε, είμαστε κοντά στο όριο. Και πέραν των 100 μελών έχει και accelerators έτσι, ας μην το ξεχνάμε αυτό γιατί από τις μικρές επιχειρήσεις που είναι κάτω από ένα εκατομμύριο πωλήσεις βγαίνουν οι μελλοντικές μεγάλες επιχειρήσεις στην Ελλάδα. Συνολικά εγώ δεν θα το’ βλεπα ως προς τα μέλη, του πόσα μέλη έχει ο οργανισμός αλλά πόσους ανθρώπους επηρεάζει ανεπισήμως γιατί γύρω από κάθε άνθρωπο που ζυμώνεται μέσα από το EO υπάρχει μια οικογένεια και 10, 20, 50, 200 υπάλληλοι στην εταιρεία του. Οπότε όλο αυτό μιλάμε για εκατομμύρια άνθρωποι που επηρεάζονται από τον τρόπο που εμείς συναναστρεφόμαστε αυτές τις λίγες ώρες κάθε μήνα. Μπορείς να παρατηρήσεις στον εαυτό σου αλλαγές από τον τρόπο που έμαθες να εξελίσσεσαι στη δουλειά οι οποίες μετά ακολούθησαν στον τρόπο που λειτουργείς στην οικογένειά σου; Ναι. Παλιότερα δεν ήμουνα τόσο ομαδικός παίχτης και δεν άκουγα τόσο πολύ. Νόμιζα ότι άκουγα αλλά δεν άκουγα. Ήμουνα πολύ απόλυτος και θεωρώ ότι δεν έδινα χώρο στους γύρω μου για να προτείνουν και να αναπτύξουν τις ιδέες τους. Νομίζω ότι αυτό έχει αλλάξει πάρα πολύ τα τελευταία χρόνια και σίγουρα οφείλεται και στον οργανισμό. Κυρίως οφείλεται στον οργανισμό. Και συνέχεια το εξελίσσω αυτό βέβαια. Δεν σταματάει. Άρα στα παιδιά σου είσαι πιο διαλλακτικός. Πώς βλέπεις τον εαυτό σου διαφορετικά; Μέχρι του σημείου που θα πατήσουν τα κουμπιά σου και θα σε φτάσουν στο όριο. Αυτό ακόμα το δουλεύουμε. Θέλει λίγο ψάξιμο. Αλλά νομίζω αυτό το πρόβλημα το έχει κάθε γονιός στον κόσμο. Δεν έχω ακούσει κάποιον που να μην έχει καταφέρει το παιδί του να του πατήσει τα κουμπιά. Ναι. Συγγνώμη. Δεν ξέρω αν απάντησα την ερώτησή σου. Ναι. Μου απάντησες. Μου απάντησες. Και για να κάνουμε και ένα κύκλο στο θέμα του EO. Το EO στην Ελλάδα σε σχέση με εκτός Ελλάδας που είναι το μεγαλύτερο κομμάτι του και όλες τις άλλες κουλτούρες που ανέφερες. Πόσο διαφέρει; Δηλαδή τι διαφορά έχει κάποιος επιχειρηματίας που μπαίνει στο EO και λέει, ωραία μια χαρά είμαι εδώ. Είμαι στο γκρουπάκι μου. Έχω γνωρίσει τους άλλους επιχειρηματίες στον κύκλο μου. Τι διαφορά έχει αυτό από να πάει στο επόμενο βήμα και να πάει σε κάποιο συνέδριο, να πάει σε μια θέση εθελοντισμού, να γνωρίσει ανθρώπους εκτός Ελλάδας; Κοίτα, από τη στιγμή που θα μπεις στην λογική του να ασχοληθείς με τον οργανισμό δεν μένεις ποτέ στάσιμος. Και ένα από τα βασικά πράγματα που μαθαίνουμε είναι να βγαίνουμε από το comfort zone μας. Οπότε δεν μπορείς ποτέ να κάτσεις σε ένα σημείο και από τη στιγμή που θα μπεις σε αυτή τη διαδικασία μετά θες να πας στο επόμενο βήμα και στο επόμενο βήμα και ο οργανισμός έχει αυτή τη δυνατότητα κάθε επόμενο βήμα να είναι πιο ενδιαφέρον απ’ το προηγούμενο και να έχει διαφορετικά learnings. Οπότε μέχρι τώρα δεν έχω βαρεθεί. Ξέρεις, μπαίνεις, είναι ένα Luna Park που μπαίνεις σε ένα παιχνίδι, μετά κατεβαίνεις, πας στο επόμενο και εντάξει. Μέχρι να τελειώσουν τα παιχνίδια. Και πάντα βέβαια μπορείς να γυρίσεις στο προηγούμενο παιχνίδι αν σε κάποια στιγμή θες να διακόψεις ή έχεις κουραστεί. Αλλά είναι ένα Luna Park επιχειρηματικό, κάπως έτσι θα το έλεγα. Και Luna Park συνεχής εξέλιξης θα πρόσθετα εγώ. Σωστά. Εκμάθησης. Δηλαδή, εγώ βλέπω τον εαυτό μου ότι ενώ πριν μάθαινα αποσπασματικά, δηλαδή θα διάβαζα ένα άρθρο, ένα blog post, ένα τυχαίο βιβλίο που έπεσε στα χέρια μου, τώρα με τις επιρροές που έχω και τις παραστάσεις που έχω μέσα από το ΕΟ, θα μαθαίνω σχεδόν καθημερινά. Δηλαδή και από τους άλλους ανθρώπους που είναι γύρω μου στο ίδιο γκρουπ και από τα βιβλία που διαβάζω και από τα σεμινάρια που παρακολουθώ είναι ένα σχολείο συνεχής εκμάθησης για μένα. Για όποιον θέλει να το ακολουθήσει και γιατί όπως λέμε στο ΕΟ ότι όσο περισσότερο χρόνο δώσεις τόσο περισσότερη αξία θα πάρεις. Σωστά. Έχεις κάποιες συνήθειες που σε βοηθάνε να συνεχίζεις να κρατάς την ψυχραιμία σου στις δύσκολες καταστάσεις, να ανεβαίνεις όταν είσαι πεσμένος, πώς ξεκινάς τη μέρα σου, πώς κλείνεις τη μέρα σου; Έχεις κάποια συνήθειες που θεωρείς έχουμε κάτι να μάθουμε, κάτι να ακούσουμε, να πάρουμε; Τις συνήθειες τις δούλεψα. Σου είπα προηγουμένως ότι η μεγαλύτερη μου αρετή είναι η υπομονή και η επιμονή; Ή αλλιώς στα ελληνικά το resilience. Λοιπόν... Κοίτα να δεις. Αυτό δεν ήταν ποτέ δεδομένο. Δηλαδή θυμάμαι στο πανεπιστήμιο να παθαίνω κρίσης πανικού και άγχους γιατί δεν είχα διαβάσει αρκετά για τις εξετάσεις. Είναι κάτι που το δουλεύεις. Άρα οι συνήθειες είναι κάτι που το επεξεργάζεσαι και το ανακαλύπτεις και το βελτιώνεις με τον καιρό. Τη λογική των habits, των συνήθειών, την έμαθα κυρίως στο ΕΟ. Και ξεκίνησα να πειραματίζομαι με αυτήν, με αυτήν τη λογική, από το 2015 και έπειτα. Ένα παράδειγμα... Ε... Ήθελα να... Κάποια στιγμή είχα βάλει στόχο να τρέξω ένα μαραθώνιο. Ξεκίνησα λοιπόν μια μέρα και λέω, ξέρεις, θα κάνω προπόνηση για μαραθώνιο. Και πήρα την εφα... Τότε υπήρχε η εφαρμογή της ASICS. Τώρα έχει, την έχει αγοράσει ο Runkeeper. Και είχα βάλει το πρόγραμμα, έξι μήνες, εκπαίδευε, προπόνηση για μαραθώνιο. Το’ φτιαξα μόνος μου, το ακολούθησα συστηματικά. Και... Στο τέλος του εξαμήνου κατάφερα και έτρεξα το μαραθώνιο με... Και με πολύ καλό χρόνο. Χωρίς να έχω κάνει προπόνηση με προπονητή, χωρίς να έχω κάνει προ... Να έχω ιδιαίτερη προηγούμενη εμπειρία στο τρέξιμο. Και το οποίο αυτό... Μου έδωσε να καταλάβω ότι η βάση για κάθε συνήθεια... Είναι το consistency. Η συνεχής... Η συνεχιζόμενη προσπάθεια. Το να μην σταματάς. Να μην βρίσκεις δικαιολογίες... Για να... Να αναβάλεις... Την προσπάθεια... Και να έχεις μία συνεχή μικρή εξέλιξη. Αυτό το 1% κάθε μέρα. Δεν έχει σημασία να έχεις απότομη εξέλιξη. Αλλά θέλει κάθε μέρα να προσπαθείς και να είσαι λίγο καλύτερος από την προηγούμενη μέρα. Νομίζω αυτά είναι τα μυστικά της επιτυχίας... Για να αποκτήσεις σταθερές συνήθειες... Οι οποίες μακροπρόθεσμα... Μεγαλώνουνε και... Και έχουν αυτό το compound effect... Του να πετύχεις πολύ μεγάλα πράγματα με πολύ μικρές κλιμακώσεις. Και πού βλέπεις τους ανθρώπους γύρω σου να... Να προσπαθούν και να αποτυχαίνουνε όταν θέλουνε να φτιάξουνε συνήθειες, δηλαδή... Δεν είναι για όλους εύκολο. Άρα... Όσοι δεν το καταφέρουνε... Πού θεωρείς ότι κολλάνε... Τι μπορούν να κάνουν διαφορετικά; Κοίτα είναι... Είναι δύο πράγματα για μένα. Το ένα είναι η εύκολη λύση, έτσι. Πάντα... Τείνουμε να πάμε στην εύκολη λύση. Γιατί δουλεύουν τόσο πολύ τα apps και τα κινητά και οι οθόνες; Γιατί... και το Facebook ας πούμε, πώς έχουν πιάσει, και το Twitter. Γιατί η εύκολη λύση είναι όταν βαριόμαστε, έτσι. Καταναλώνουμε πληροφορία. Ανοίγουμε το κινητό. Παίρνουμε την πληροφορία. Ξεχνιόμαστε. Βλέπουμε τι κάνουν οι άλλοι. Και όλα καλά. Και μετά ξεχνάμε τι θέλαμε εμείς να κάνουμε. Αυτό είναι το... το ένα κομμάτι. Το άλλο κομμάτι είναι ότι πολλές φορές δεν έχουμε απαντήσει το γιατί. Είναι το... Έτσι, έχεις διαβάσει το “Find your Why”. Το ξέρω ότι έχεις διαβάσει το “Find your Why”. Και το “Start With Why” του Simon Sinek. Του Simon Sinek. Ναι. Αυτό το βιβλίο ενώ μου φάνηκε πολύ επιφανειακό στην αρχή. Λέει μια... Λέει πολύ μεγάλες αλήθειες. Και πολύ δυνατά πράγματα. Και η ουσία είναι ότι αν δεν ξέρεις γιατί κάνεις κάτι. Και αν δεν έχεις αρκετά δυνατό γιατί. Δεν θα φτάσεις ποτέ στο τέρμα. Και αυτό είναι νομίζω το πιο σημαντικό. Να απαντήσεις γιατί θέλεις να το κάνεις. Γιατί αν πεις θα το κάνω επειδή το κάνουν και άλλοι. Απλά κάποια στιγμή θα σταματήσεις, στην πρώτη δυσκολία. Οπότε πρέπει να... Σήμερα είχα μια τέτοια συζήτηση. Ναι. Γιατί είχα ξεκινήσει ένα εθελοντικό project με έναν φίλο. Το οποίο μας παίρνει αρκετό χρόνο τελευταία. Τελευταίους μήνες. Και συνειδητοποίησα ότι και εγώ και ο φίλος είχαμε χάσει το γιατί μας. Και γι' αυτό είχε κάπως πέσει η... Ο ενθουσιασμός με τον οποίο ερχόμασταν κάθε μέρα. Να συζητήσουμε. Και κάναμε μια ειλικρινή συζήτηση που είναι... Τελικά ποιο είναι το γιατί μας, συνεχίζει να υπάρχει; Γιατί αν δεν υπάρχει δεν έχει νόημα να συνεχίσουμε. Και γενικά στη ζωή μου όταν πρόκειται να ξεκινήσω μεγάλα projects. Πάντα ρωτάω, σχετίζεται αυτό με ένα δυνατό γιατί για μένα; Έχει να κάνει με κάτι που θέλω να γίνω ή να πραγματοποιήσω στο μέλλον; Αλλιώς, γιατί να το κάνω; Ναι. Ναι συμφωνώ απόλυτα. Και για να πάμε και στο θέμα του podcast, Αναστάση. Τι είναι το true north για σένα; Τι σημαίνει επιτυχία για σένα; Επιτυχία. Επιτυχία είναι νομίζω να νιώθεις καλά με τον εαυτό σου κάθε μέρα. Να τα βρεις με τον εαυτό σου. Και τι δεν είναι επιτυχία; Αν θέλεις να το ανοίξουμε λιγάκι. Να το εξηγήσουμε. Επιτυχία δεν είναι να κυνηγάς πράγματα στα οποία δεν πιστεύεις. Ή να κυνηγάς πράγματα χωρίς να είσαι σίγουρος το πού θα σε οδηγήσουν. Ή του να γενικά το να είσαι σε μια αναζήτηση χωρίς να έχεις ξεκαθαρίσει τον εαυτό σου τι χρειάζεσαι πραγματικά για να νιώθεις καλά και ήρεμος και ευτυχισμένος. Δηλαδή επιτυχία δεν είναι τα χρήματα απαραίτητα. Μπορεί να είναι να βοηθήσουν στο να είσαι επιτυχημένος. Αλλά δεν είναι απαραίτητα αυτοσκοπός. Ένα παράδειγμα είναι ότι με ρωτούσαν ποιο είναι το μυστικό της επιτυχίας της επιχείρησής σου. Γιατί πώς κατάφερε μια εταιρεία να έχει 120 χρόνια παρουσίας. Και είπα ότι νομίζω ότι επιτυχία είναι το γεγονός ότι όλοι οι προηγούμενοι από εμένα είχανε μεγαλώσει πολύ σωστά και πολύ καλά τις οικογένειές τους. Γιατί σε μια οικογενειακή επιχείρηση συνήθως οι διάδοχοι, είναι τα παιδιά, έτσι. Άρα αν μια οικογένεια δεν έχει καλές βάσεις, η επιχείρηση το πιο πιθανό θα καταρρεύσει. Ναι. Και στο ερώτημα για να είσαι καλά με τον εαυτό σου, πού στέκεσαι, στέκεσαι στο πώς χαίρομαι τη ζωή μου από μέρα σε μέρα, ή πώς κινούμαι ώστε να πετύχω αυτά που θέλω να πετύχω στη ζωή μου. Να σου πω την αλήθεια δεν το έχω απαντήσει αυτό ακόμα το ερώτημα. Θέλω δουλειά ακόμα σ' αυτό. Οπότε θα σου δώσω αυτή την απάντηση σε δύο χρόνια από τώρα. Είναι ένας απ' τους επόμενους στόχους μου. Η δικιά μου σκέψη είναι ότι όταν είχα ξεκινήσει με τη στοχοθέτηση, του στυλ να φτιάξω στόχους για δέκα χρόνια, είχα ενθουσιαστεί. Και μετά συνειδητοποίησα ότι για να έχουν νόημα αυτοί οι στόχοι, θα πρέπει να οδηγούνε στο να περνάω καλά την κάθε μέρα, κάθε μήνα, κάθε εβδομάδα. Δηλαδή, αν μ' αρέσει η ιστιοπλοΐα που ξέρω ότι σ΄αρέσει και εσένα, θα βάλω ένα στόχο για να... κάνω μάθημα ιστιοπλοΐας ή να συμμετέχω σε κάποιον αγώνα. Γιατί ξέρω ότι αυτός ο στόχος θα με οδηγήσει να περάσω χρόνο στη θάλασσα, το οποίο μ' αρέσει. Αλλά ταυτόχρονα ξέρω ότι να βάλω ένα στόχο αυτοτελή, δηλαδή το οποίο θα μπορεί να είναι να πάρω ένα... να αγοράσω ένα σπίτι, να πετύχω κάτι επαγγελματικό ή οτιδήποτε άλλο, αν δεν μεταφράζεται σε καθημερινή πληρότητα, τελικά δεν έχει νόημα. Γιατί έρχεται, παρέρχεται και τελικά... Τι κράτησες από αυτό, απλά ότι το τσεκάρισες στο χαρτί και τελείωσε. Τι σου έμεινε; Κοίτα, δεν είναι τυχαίο ότι πλέον ο κόσμος, και ειδικά οι millennials και η επόμενη γενιά, ζει κυρίως με εμπειρίες και όχι με υλικά αγαθά. Και είναι αυτή η μεγάλη αλλαγή στην κοινωνία, η οποία θα αλλάξει λογικά και τις πολιτικές δομές μελλοντικά. Πολύ ενδιαφέρον. Αναστάση, πριν κλείσουμε, τι θα μας πρότεινες να διαβάσουμε, να ακούσουμε ή να δούμε; Πολλά. Πάρα πολλά ωραία βιβλία. Είσαι και εσύ βιβλιοφάγος, έτσι. Εντάξει, όχι σαν κι εσένα, αλλά μ' αρέσουν, ναι. Ένα βιβλίο που μ' είχε επηρεάσει πολύ θετικά ήταν το “Principles” του Ray Dalio. Καλά, μ' αρέσει να διαβάζω πολλές βιογραφίες, μ' αρέσει πολύ να διαβάζω ιστορία, γιατί θεωρώ ότι από την ιστορία μαθαίνουμε το μέλλον μας γιατί επαναλαμβάνεται σαν φάρσα, έτσι. Αν θα έπρεπε να ξεχωρίσω ένα-δυο βιβλία που μ' επηρέασαν πολύ, το ένα θα έπρεπε να το ξέρεις, γιατί το πήρα πριν από τέσσερα ή πέντε χρόνια από τη βιβλιοθήκη σου και δεν σου το έχω επιστρέψει και σου το είχα δηλώσει ότι δεν θα το πάρεις ποτέ πίσω. Είσαι τυχερός, δεν το θυμάμαι. Ποιο είναι; Δεν το θυμάσαι, έτσι; Είναι το “How to Win Friends and Influence People”. Του Dale Carnegie. Το οποίο είναι στο κομοδίνο μου και το ανοίγω μια στο τόσο. Οπότε σε ευχαριστώ για αυτήν την χορηγία. Και φυσικά το “Seven Habits” του Stephen Covey. Έτσι αυτά είναι κλασικά. Αλλά δεν υπάρχει ένα συγκεκριμένο. Καθένας έχει τα δικά του βιβλία που τον επηρεάζουν και έχει σημασία και σε ποια χρονική στιγμή θα το διαβάσεις. Γιατί το timing είναι πολύ σημαντικό σε όλα τα πράγματα ακόμα και στα βιβλία. Και το άλλο πιο σημαντικό βέβαια είναι εκτός από το να διαβάζουμε τα βιβλία είναι να βρίσκουμε κάποια πράγματα που να εφαρμόζουμε. Γιατί πολλές φορές διαβάζουμε τα βιβλία και μετά επειδή διαβάζουμε πολλά ξεχνάμε να εφαρμόσουμε αυτά που μας αρέσανε. Οπότε προσπαθώ τώρα να κάνω και λίγο διάλειμμα και να εφαρμόζω πράγματα. Αλλά προηγουμένως κάτι που είπες. Ξέχασα να στο απαντήσω. Για την επιτυχία, ποιο ήτανε; Τι έχω αλλάξει. Αυτό που κάνω πλέον πολύ διαφορετικά σε σχέση με παλιά. Είναι ότι έχω αποφασίσει συνειδητά να παίρνω πολύ πιο σύντομα αποφάσεις. Θεωρώ ότι όσο μεγαλώνουμε συνειδητοποιούμε την αξία του χρόνου. Και για αυτό το λόγο προτιμώ να πάρω μια σύντομη απόφαση που δεν είμαι 100% σίγουρος αν είναι λανθασμένη. Δηλαδή θα αναλύσω όσα δεδομένα έχω διαθέσιμα εκείνη τη στιγμή αλλά θα προτιμήσω να πάρω μια απόφαση από το να μην πάρω απόφαση ή να την καθυστερήσω να την πάρω. Που παλιότερα η ανασφάλεια, το άγχος θα με έκανε να προβληματιστώ και να πω μήπως δεν πρέπει ακόμα, μήπως να δώσω λίγο χρόνο, μήπως να το σκεφτώ. Αυτό έχω κάνει λίγο διαφορετικά. Μέσα από την εμπειρία. Και μια τελευταία ερώτηση, στα παιδιά σου τι θα ήθελες να περάσεις μια αρχή, ένα principle όπως λέει ο Ray Dalio; Κοίτα ακόμα δεν είμαι σίγουρος το τι θέλω, δεν ξέρω αν θα ήθελα να περάσω. Θέλω να είναι αυτόνομοι, αυτόνομοι χαρακτήρες. Δεν ξέρω αν θέλω να περάσω γιατί δεν ξέρω αν θέλω να τους περάσω τα δικά μου κακώς κείμενα. Δηλαδή φοβάμαι μην τυχόν τους περάσω τα δικά μου ελαττώματα μέσα από την προσπάθεια. Ξέρεις, τα παιδιά μας δεν μας ανήκουνε. Τα φέρνουμε στον κόσμο, τα μεγαλώνουμε όσο καλύτερα γίνεται. Αλλά πρέπει να καταλάβουμε ότι είναι ανεξάρτητοι χαρακτήρες και είναι πολύ πιο ωραίο να τα βλέπεις να μεγαλώνουνε, πώς το λένε; Αυτόφωτα και όχι ετερόφωτα. Να μην τα φωτίζουμε εμείς. Ναι, νομίζω αυτό είναι σαν... Τι θα προτιμούσα να μάθουν τα παιδιά. Προσπαθώ να γίνομαι εγώ καλύτερος μέσα απ’ την συναναστροφή με τα παιδιά. Γιατί πολλές φορές είναι εύκολο να το ξεχάσεις. Σωστά, πολύ σοφό. Και να κλείσω εδώ με ένα απόσπασμα στα αγγλικά του Kahlil Gibran, Kahlil Gibran μάλλον, που μιλάει για το “Τα παιδιά σου. Δεν είναι παιδιά σου.” Λέει λοιπόν στα αγγλικά.“Your children are not your children. They are the sons and daughters of life's longing for itself. They come through you but not from you. And though they are with you, they belong not to you.” Συμφωνώ. Δεν μπορούσε να το πει καλύτερα. Αναστάση, σε ευχαριστούμε πάρα πολύ για το μοίρασμα της ιστορίας και της εταιρείας, αλλά κυρίως της δικιάς σου, της ζωής σου. Για αυτά που μας μοιράστηκες για το EΟ, για αυτά που έμαθες, για το.. Τον Αναστάση και πώς εξελίχθηκε. Για όσους μας ακούσατε, ευχαριστούμε που ήσασταν μαζί μας σήμερα. Πατήστε το subscribe για να μην χάσετε ούτε ένα επεισόδιο. Και μπορείτε επίσης να μάθετε περισσότερα για το ΕΟ Greece στη σελίδα eogreece.org Και, όπως μ' αρέσει να λέω, keep leading.