Welk beeld heb jij van pastoraat? Vaak is de eerste gedachte die aan de predikant of kerkelijk werker die langskomt als je het moeilijk hebt, of aan huisbezoek door een ouderling of bezoekvrijwilliger. Ook wordt het steeds meer ingevuld als ‘omzien naar elkaar’ in bijvoorbeeld een wijk of groep. Pastoraat is een belangrijke taak van de predikant en kerkelijk werker én een belangrijke functie van de gemeente. Maar hoe geef je die ‘aandacht voor de ziel’ vorm en tijd? Hoe kom je ook in het leven van alledag tot een diepere laag in het gesprek? 

In deze aflevering verkent Koos Tamminga samen met zijn gasten Theo Pleizier en Inge de Rouwe verschillende rollen en invalshoeken in het pastoraat. Ze pleiten daarbij voor een vorm van pastoraat die zich niet beperkt tot zorg in tijden van crisis, maar aandacht heeft voor de vorming van het geestelijk leven van mensen. 

Op basis van internationaal onderzoek waar Theo Pleizier aan meewerkte, is voor zulk ‘alledaags pastoraat’ de methode Geestelijke Vorming ontworpen. Inge de Rouwe was één van de predikanten die in het onderzoeksstadium de methode getest heeft. Samen reflecteren ze aan het eind van het gesprek op de mogelijkheden en beperkingen van de methode, waarbij een serie gesprekken gevoerd wordt aan de hand van door gesprekskaarten die gekozen worden door de ontvanger van de pastorale begeleiding. 

Inge de Rouwe is predikant in Friesland en studeerde in 2017 af op een scriptie over onderling pastoraat. Theo Pleizier is universitair hoofddocent Praktische Theologie aan de Protestantse Theologische Universiteit.

Links:

Meer weten of de methode bestellen: Over de methode Geestelijke vorming - Kenniscentrum voor Theologie

Zie voor de cursus: Basiscursus Geestelijke vorming (nieuwe data worden gepland)

Of kom naar de workshop tijdens het Inspiratiefestival Terschelling 17-19 oktober: Over dit festival | Inspiratie Festival Terschelling

Het hele onderzoek lezen? Spiritual Formation in Local Faith Communities: A Whole-Person, Prompt-Card Approach - Protestant Theological University Research Portal

Heilige Grond is een podcast van de Protestantse Theologische Universiteit en de Theologische Universiteit Utrecht.

Mensen met een verstandelijke beperking ervaren vaak belemmeringen om mee te doen en erbij te horen – ook in de kerk. In deze aflevering verkent Koos Tamminga met zijn gasten André Mulder en Roelie Reiling waarom dat zo is, waarom het belangrijk is dat kerken daar actief mee aan de slag gaan en hoe ze dat zouden kunnen doen. Zij zien in kerken veel ongemak en weinig kennis en begrip van deze groep. En dat terwijl er juist ook veel kansen liggen in het samen geloven met mensen met een verstandelijke beperking. Omgaan met kwetsbaarheid vergt ook kwetsbaarheid en hier en daar wat ‘theologisch omdenken’. “Als ze er niet bijhoren, is de kerk beperkt.”

André Mulder is bijzonder hoogleraar Levenbeschouwing en geestelijke volksgezondheid bij de Rijksuniversiteit Groningen (RuG) en Senior onderzoeker bij de Protestantse Theologische Universiteit op de onderzoeksplaats Sociale Inclusie en Levensbeschouwing van Mensen met een Verstandelijke Beperking.

Roelie Reiling, theoloog en kunstenaar, werkte als predikant-geestelijk verzorger bijna 20 jaar met mensen met een verstandelijke beperking en hun naasten (familie, zorgmedewerkers, vrijwilligers, mensen van geloofsgemeenschappen). 

Links:

Meer achtergrond, tips en informatie over ELIM op de persoonlijke pagina van André Mulder: Prof. dr. A. Mulder - Algemeen - Protestantse Theologische Universiteit

Roelie Reiling deelt haar kennis, ervaring en tips op Onbeperktgeloven

Heilige Grond is een podcast van de Protestantse Theologische Universiteit en de Theologische Universiteit Utrecht.

Sinds 21 november 2024 verleent de protestantse wijkgemeente Open Hof in Kampen kerkasiel aan de familie Babayants, een gezin afkomstig uit Oezbekistan dat 11 jaar geleden in Nederland asiel heeft aangevraagd en nu, na jaren procederen, met uitzetting wordt bedreigd. Concreet betekent dit dat het gezin sinds die dag in het kerkgebouw van de Open Hof woont. Door een doorgaande kerkdienst te houden, die door de overheid niet verstoord mag worden, biedt de kerk ruimte en tijd.

Hoe kun je het bieden van kerkasiel verstaan als een roeping van de kerk? Hoe vind je daarbij een balans tussen vurige activiteit en een stille en ontvangende houding? In deze aflevering spreekt Koos Tamminga hierover door met Nelleke de Jong en Lex Boot.

Nelleke is diaconaal consulent voor de Protestanste Diaconie in Gouda en in opleiding tot predikant aan de Protestantse Theologische Universiteit. Ze schreef een scriptie over het kerkasiel met als titel: Maak ons hart onrustig God: De betekenis van ‘profetisch diaconaat’ in de context van het kerkasiel in de Open Hof in Kampen. Lex Boot is predikant van de Open Hof en nauw betrokken bij het kerkasiel. 

Links:
Kerkasiel Kampen - Kerkasiel Kampen
Aan tafel in het licht van het kruis - Protestantse Theologische Universiteit

Heilige Grond is een podcast van de Protestantse Theologische Universiteit en de Theologische Universiteit Utrecht.

Wat hebben de toeslagenaffaire, zelfscankassa’s en de veelheid aan protocollen in (bijvoorbeeld) de zorg met elkaar gemeen? Bij al deze thema’s komt de vraag terug wat het betekent een ‘persoon’ te zijn in plaats van een nummer, een consument, een radartje in een systeem. "Personalisme herinnert ons eraan dat we deel uitmaken van een gemeenschap van mensen, ieder met zijn eigen waarde. Een mens is meer dan zijn economische waarde," zei Pieter Omtzigt zei in de HJ Schoo lezing van 2024. Maar wat is personalisme precies? Welke filosofische en religieuze tradities liggen eraan ten grondslag? Wat kunnen we er vandaag de dag concreet mee – in de landelijke politiek maar ook bij de zelfscankassa? Koos Tamminga gaat erover in gesprek met Maurits Potappel (promovendus aan de TUU) en Ariën Voogt (promovendus aan de PThU), beide verbonden aan het Institute for Christian Personalism.

Heilige Grond is een podcast van de Protestantse Theologische Universiteit en de Theologische Universiteit Utrecht.

Vandaag staat de aflevering in het teken van de nieuwste editie van het rapport God in Nederland, dat al sinds 1966 het religieuze landschap van ons land in beeld brengt. Op 25 april 2025 zijn de nieuwste cijfers verschenen – tijd voor reflectie.

Presentator Koos Tamminga gaat in gesprek met Maroesjka Versantvoort en Hans Schaeffer over de grote vragen die dit onderzoek oproept:
Waar vind je God in Nederland? Zet de trend van afnemende religiositeit zich inderdaad voort, of lijkt het tij gekeerd? En wat voor kansen en uitdagingen biedt dit voor theologie, kerk en geloofspraktijk?

Samen duiken ze in de cijfers én de betekenis ervan. Want statistiek is één ding – maar wat zeggen deze data over hoe mensen vandaag de dag zoeken naar zin, verbinding en misschien wel naar God? Een aflevering vol reflectie op de stand van religie in Nederland en de toekomst van geloofsgemeenschappen.

Links:
Samenvatting onderzoek God in Nederland 2025

Heilige Grond is een podcast van de Protestantse Theologische Universiteit en de Theologische Universiteit Utrecht.

Zonde - we praten er liever niet meer over. Maar daarmee doen we geen recht aan de werkelijkheid. Bovendien levert het veel moois op wanneer we moreel kwaad wel aankaarten. In deze aflevering diepen Tirza van Laar en Erik Visscher dit thema uit in de context van het onderwijs en de vorming van jongeren.  

Tirza van Laar is pedagoog en onderzoeker bij het Expertisecentrum Onderwijs & Identiteit aan de Theologische Universiteit Utrecht. Ze onderzoekt hoe docenten moreel kwaad ervaren, duiden en ermee omgaan. “Weinig thema’s zijn voor mij op het eerste oog zó naargeestig, maar blijken uiteindelijk zó verrassend en bevrijdend!” Erik Visscher is docent Godsdienst op het Greijdanuscollege in Hardenberg en werkte mee aan het onderzoek. 

Links: 

• Expertisecentrum Onderwijs en Identiteit (TUU) 

Heilige Grond is een podcast van de Protestantse Theologische Universiteit en de Theologische Universiteit Utrecht.

Hoe beleeft een gast een kerkdienst? We hebben er vaak ideeën bij, maar hoe ervaren ze het zelf? Theoloog René van Loon deed er onderzoek naar in protestantse, evangelische en rooms-katholieke kerken door heel Nederland. Hij geeft de kerken daarmee iets heel moois in handen. In deze aflevering bespreken we de opvallende resultaten, met René van Loon zelf en Marinus de Jong. Een gesprek dat je motiveert om zelf ook gasten uit te nodigen en te betrekken bij je kerk.

Links: 

• Te gast in de kerk. Zo beleven bezoekers van buiten de kerk een dienst (René van Loon) 

Heilige Grond is een podcast van de Protestantse Theologische Universiteit en de Theologische Universiteit Utrecht.

Racisme is een zonde tegen God en medemensen. Dat verklaarde de Wereldraad van Kerken al in 1975. Dat deze heldere woorden zestig jaar na dato nog steeds herhaald moeten worden, blijkt onder andere uit het schandaal rond de Toeslagenaffaire in Nederland. Ook binnen de kerkmuren is er nog werk aan de winkel, zo wordt duidelijk in het gesprek tussen promovenda's Donate Philbert-Nieveld en Kirsten van den Ham. Een podcastaflevering over de impact van woorden, de doorverwerking van het slavernijverleden in samenleving en kerken, ongemak en bewustzijn, en over gezamenlijkheid.

Links:
Onderzoeksproject Kerk en slavernij

Heilige Grond is een podcast van de Protestantse Theologische Universiteit en de Theologische Universiteit Utrecht.

We zijn geneigd te reageren met oplossingen op de uitdagingen waar we voor staan als kerken, het liefst zo snel mogelijk. Maar dan missen we God, stelt Amerikaanse theoloog Andrew Root. We moeten wachten op Hem. Dat betekent niet “niks doen”, maar wat dan wel? In deze aflevering spreken we met Trinette Verhoeven en Hans Schaeffer over de waarde van Roots gedachtegoed voor onze Nederlandse kerken.

Trinette is classispredikant van de classis Utrecht van de Protestante Kerk in Nederland. Hans is hoogleraar praktische theologie aan de Theologische Universiteit Utrecht en betrokken bij kerkvernieuwingsbeweging Kerk2030.

Links: 

• Wachten op God - Andrew Root, Blair Bertrand
• 'We moeten leren wachten op God' - Interview ND
• Expertisecentrum Kerk2030

Heilige Grond is een podcast van de Protestantse Theologische Universiteit en de Theologische Universiteit Utrecht.

Een liefdevolle God die miljarden mensen tot in eeuwigheid kwelt? Dat kan theoloog en schrijver Reinier Sonneveld niet geloven. In deze podcastaflevering van Heilige Grond gaat het gesprek daarom over Reiniers nieuwste boek ‘Het einde van de hel, waarom niemand wordt afgeschreven’. Een gesprek over de vroege kerkvaders in het Nabije Oosten, vertaalfouten, donderpreken en liefdevolle Vaders dat nog lang zal nazingen.

Door omstandigheden mist deze aflevering een tweede gast. Hierdoor is het gesprek minder evenwichtig geworden dan je van Heilige Grond gewend bent. Dr. Jan Hoek schreef wel een reactie op het boek ‘Het einde van de hel, waarom niemand wordt afgeschreven’ van Reinier Sonneveld. Hier download je een pdf van deze reactie.

Links

• Het einde van de hel - Reinier Sonneveld
• Wat zegt de Bijbel over de hel?
• Waarom de wereld een hel nodig heeft

Heilige Grond is een podcast van de Protestantse Theologische Universiteit en de Theologische Universiteit Utrecht.

Op 28 november 2024 verdedigde componist en programmamaker Henk Vogel zijn proefschrift ‘Sing After God a New Song’, waarin hij onderzoek deed naar de plek van psalmzingen in de postmoderne tijd. In deze podcast gaat hij het gesprek aan met Kris Oelbrandt, voormalig monnik en componist van ‘auditio divina’ ofwel stiltemuziek. Een reis van de bulderende mannenkoren van Genemuiden naar de stilte van de kloostergangen van Zundert. Een gesprek over muziek, God, seculariteit en hoe deze drie dingen kunnen samenkomen in psalmgezang. En over de 150 psalmen zelf; liederen van lijden en lof, van geloofszekerheid en twijfel, van blijdschap en verdriet; want niets menselijk is de psalmen vreemd.

Links

• Proefschrift Henk Vogel: Sing After God a New Song
• Stiltemuziek van Kris Oelbrandt
• Psalmzingen met bovenstem in Genemuiden

Heilige Grond is een podcast van de Protestantse Theologische Universiteit en de Theologische Universiteit Utrecht.

Ooit gold theologie als de koningin van de wetenschappen. Intussen is het wel anders. Theologie kun je in Nederland op steeds minder plekken studeren. Is er toekomst voor de theologie? En hoe dan? Of is het eigenlijk een contradictio in terminis: theologie studeren, want is theologie eigenlijk helemaal geen wetenschap te noemen? In deze aflevering gaat Koos Tamminga hierover in gesprek met prof. dr. Gijsbert van den Brink en prof. dr. Fred van Lieburg. Een gesprek over de wetenschappelijke status van theologie op het scherpst van de snede. Toch hebben beide gasten uiteindelijk dezelfde theoloog voor ogen als iemand die theologie van haar beste kant heeft laten zien.

In de podcast werd aan de volgende boeken gerefereerd:

• Gijsbert van den Brink: Een publieke zaak. Theologie tussen geloof en wetenschap (Boekencentrum, 2004).
• Charles Taylor: Een seculiere tijd. Geloof en ongeloof in een wereld van nu (Lemniscaat, 2009).

Heilige Grond is een podcast van de Protestantse Theologische Universiteit en de Theologische Universiteit Utrecht.

De moeders in Bethlehem huilden en klaagden en wilden niet worden getroost. Het is de rauwe werkelijkheid na kerst. In Nederland klagen we niet zo gemakkelijk, maar de Bijbel geeft er alle ruimte voor. Wat doe je eigenlijk als je klaagt? En wat doet het mét je?

In deze aflevering praten Berdine van den Toren-Lekkerkerker en Pieter Kleingeld erover door. Berdine, docent en onderzoeker Missiologie aan de TUU, vanuit haar ervaringen in Oost-Congo, Pieter Kleingeld als predikant in de NGK-kerk van Oegstgeest. Beiden zien ze klagen als een praktijk van hoop. In deze aflevering hoor je waarom.

Links:

• Hoop. Een kracht die alles nieuw maakt (TUU bezinningsreeks) 
• Klaagliederen van mijn dorp of stad (PEP leerwerktraject) 
• #55 - Lijden omwille van Christus 

Heilige Grond is een podcast van de Protestantse Theologische Universiteit en de Theologische Universiteit Utrecht.

Donkere dieptes, glorende hoop, en een schitterend feest. Zinnebeelden uit de op 21 november gehouden oratie van Erik Olsman, die sinds enkele maanden Hoogleraar geestelijke verzorging aan Protestants Theologische Universiteit is. Hij gaat het gesprek aan met Marleen Blootens, voormalig gemeente-predikant en sinds twee jaar werkzaam als geestelijk verzorger bij het Erasmus Medisch Centrum. Voor er door Erik en Marleen na de donkere dieptes wordt afgedaald, eerst een gesprek over de praktijk van alledag. Want wat is nu een predikant geestelijk verzorger? En welke rol nemen zij in binnen een klinische omgeving zoals een academisch ziekenhuis, waar de dokters ‘de hoogste kaste zijn’? Een aflevering over lijden en hoop, zien en gezien worden, zaken van het hart, pelgrimages naar het donkere woud en radicale inclusie.  Met alvast 1 conclusie verklapt: ‘Wees maar gewoon je schitterende zelf’.

Links

• Inaugurele rede Erik Olsman
• Master Geestelijk Verzorger - Protestantse Theologische Universiteit
• Schilderij gekruisigde Jezus - Isenheimaltaar

Heilige Grond is een podcast van de Protestantse Theologische Universiteit en de Theologische Universiteit Utrecht.

Wat betekent het kruis van Jezus? Gebeurde op Golgota iets dat we nodig hebben? En waarvoor en wanneer dan? Het klassieke protestantse antwoord op die vraag kun je samenvatten als verzoening door voldoening. Arnold Huijgen en Stefan Paas vernieuwen – of verbreden - in hun spreken over resp. de hel en het heil hun antwoord hierop. 

In deze aflevering gaan de twee publieke theologen samen in gesprek: theologie op het scherpst van de snede. Arnold Huijgen is hoogleraar Dogmatiek aan de Protestantse Theologische Universiteit, Stefan Paas hoogleraar Missiologie aan de VU en de Theologische Universiteit Utrecht. 

Luister ook: 

> #35 - Hoe blijft de hel relevant? Met Arnold Huijgen en Guido Derksen 

> #55 - Lijden omwille van Christus. Met Willem van der Deijl en Myriam Klinker-De Klerck

Juxta crucem by The Tudor Consort is licensed under a Attribution 3.0 International License.

Heilige Grond is een podcast van de Protestantse Theologische Universiteit en de Theologische Universiteit Utrecht.

Jonathan Haidt heeft het gesprek losgemaakt: de impact van social media op de mentale gezondheid van jongeren is enorm. Maar zijn de schermpjes daadwerkelijk de boosdoeners of is er een ander probleem? En belangrijker, wat kunnen we eraan doen? 

We praten erover door met Maarten van Ooijen, staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport in het kabinet-Rutte IV en Gerdien Bertram-Troost, hoogleraar Onderwijs in levensbeschouwelijk en pedagogisch perspectief aan de VU Amsterdam.  

Een gesprek op het snijvlak van politiek, onderwijs en theologie, dat kerken uitnodigt met het goud dat ze in handen hebben naar voren te stappen. 

Heilige Grond is een podcast van de Protestantse Theologische Universiteit en de Theologische Universiteit Utrecht.

Fusie en samenwerking van kerkelijke gemeenten: een kans om de eenheid in Christus te laten zien of vooral een noodzakelijkheid vanwege krimp? In deze aflevering gaat Koos Tamminga in gesprek met Leon van den Broeke, hoogleraar Kerkrecht en veranderkundige; en oud-kerkenraadsvoorzitter Gerrit Leene.

Heilige Grond is een podcast van de Protestantse Theologische Universiteit en de Theologische Universiteit Utrecht.

Wat heeft je bardienst bij de sportvereniging te maken met “transcendentie van het Goede?” In dit gesprek gaan Daniël Muller en Merlijn Slothouber in op wegen om polarisatie tegen te gaan, of ten goede te keren. Kan dat, en wat vraagt dat dan? 

Daniel is filosoof en projectmanager voor het Moral Compass Project bij de Protestantse Theologische Universiteit. Merlijn is sociaal regisseur bij Stichting Vreedzaam. Zowel in het Moral Compass Project als in democratisch burgerschapsprogramma De Vreedzame Wijk draait het om de vraag wat ons verbindt, en hoe om te gaan met verschillen en tegenstellingen. Polarisatie ervaren we vaak als bedreigend, maar kan het ook verrijkend zijn? Kun je juist daar waar het knettert ook op het spoor komen van gezamenlijke grond? Iets dat overstijgend is en daardoor zowel relativeert als activeert? Hoe werkt dat dan concreet uit in bijvoorbeeld opvoeding en onderwijs? Een gesprek over concrete goede dingen en het Goede dat daaraan overstijgend is, over opvoeden, ontzelven en onontkoombaarheid.

 Links:

·      Heilige Grond #38, over polarisatie

·      Publieksconferentie: de polarisatie voorbij? (pthu.nl)

·      Stichting Vreedzaam

·      Moral Compass Project - Over het project (pthu.nl)

Heilige Grond is een podcast van de Protestantse Theologische Universiteit en de Theologische Universiteit Utrecht.

Is er nog iets heilig in onze tijd? Is dat belangrijk voor een maatschappij? Wat bedoelen we dan met het h/Heilige? Is het heilige een ordenende kracht, of is de ontmoeting met het/de Heilige eerder ontregelend? En hoe kun je mensen helpen op het spoor van het Heilige te komen? Koos Tamminga gaat erover in gesprek met Jan Martijn Abrahamse, lector Theologie aan de Christelijke Hogeschool Ede, en Rikko Voorberg, ‘theoloog in het wild’ en Amsterdammer van het jaar 2023.

Heilige Grond is een podcast van de Protestantse Theologische Universiteit en de Theologische Universiteit Utrecht.

Het geweld tegen christenen groeit explosief. Wereldwijd ervaart 1 op de 7 christenen op zijn minst een hoge mate van vervolging of discriminatie. Wat heeft dat gelovigen in Nederland, voor wie dat heel anders ligt, te zeggen? Kun je je uberhaupt voorstellen wat het is om te lijden vanwege je geloof? En hoe kan het dan dat christenen die in situaties van vervolging tot geloof komen soms zeggen dat geloven ‘het moeilijkste en het mooiste is’ wat ze ooit hebben gedaan? 

In deze aflevering een gesprek met Willem van der Deijl (theoloog bij OpenDoors en auteur van het boek ‘Lijden met Christus) en Myriam Klinker- de Klerck (hoofddocent Nieuwe Testament aan de TUU en betrokken bij een onderzoek naar de betekenis van lijden bij Paulus.) over het lijden, lijden omwille van Christus en de uitdaging waar we als christenen in ‘het comfortabele?’ westen voor staan.

Heilige Grond is een podcast van de Protestantse Theologische Universiteit en de Theologische Universiteit Utrecht.

Zit Nederland te wachten op theologie?  En hoe spreek je in onze maatschappij over God? In deze aflevering krijgen we een kijkje in de keuken van onze huidige Theologen des Vaderlands: Kees van Ekris en Thelma Schoon. Wat doen ze, wat brengen ze? En wat brengt de rol hen? 

Een bemoedigend gesprek over publieke theologie dat uitnodigt om zelf in gesprek te gaan met een buurvrouw of collega en te delen van wat je zelf aan bronnen en geloof met je meedraagt.

Kees van Ekris is programmaleider bij IZB Areopagus en bekend van zijn podcasts. Thelma Schoon is in opleiding tot docent levensbeschouwing, diaken en jongerenpastor in de Oud-Katholieke Kerk. Beiden zijn in november 2023 verkozen tot Theoloog, resp. Jonge Theoloog des Vaderlands.

Heilige Grond is een podcast van de Protestantse Theologische Universiteit en de Theologische Universiteit Utrecht.

Deze week gaat Europa naar de stembus en de formatie is nog volop aan de gang, politiek staat er veel op het spel. Volgens sommigen ook de toekomst van een christelijk Europa, en dus de oproep om ‘christelijk’ te stemmen. Maar wat is dat eigenlijk, en bestaat er eigenlijk wel iets als een ‘christelijke’ stem?

In deze aflevering praten we over wat christelijke politiek wel en niet is met Ruard Ganzevoort, voormalig Eerste Kamerlid namens GroenLinks en rector van het International Institute of Social Studies in Den Haag en hoogleraar op de leerstoel Geleefde Religie en Ontwikkeling, en Roel Kuiper, voormalig Eerste Kamerlid namens de ChristenUnie en hoogleraar Onderwijs en Identiteit aan de Theologische Universiteit Utrecht. We spreken over waarden, benaderingen en welke rol religie moet spelen in de politiek.

Heilige Grond is een podcast van de Protestantse Theologische Universiteit en de Theologische Universiteit Utrecht.

Afgunst, geen emotie waarover je op een verjaardag makkelijk in gesprek gaat. Veel mensen zijn wel eens afgunstig, maar het is ook een emotie waar we ons voor schamen. Interessant om er eens van een afstandje naar te kijken. Wat is het eigenlijk voor emotie? Wat is het verschil tussen jaloezie en afgunst? Is afgunst altijd slecht of kan het ook motiveren om jezelf te ‘verbeteren’? En: hoe kom je er vanaf?

In deze aflevering een gesprek met filosoof Rob Compaijen en theoloog Wilco de Vries. Rob Compaijen is als universitair docent verbonden aan de Protestantse Theologische Universiteit en schreef het boek Afgunst: een filosofie van een pijnlijke emotie dat deze maand verschenen is. Wilco de Vries  is universitair docent ethiek aan de Theologische Universiteit Utrecht, hij schreef onder andere over zelfliefde, geïnspireerd door Augustinus.

Heilige Grond is een podcast van de Protestantse Theologische Universiteit en de Theologische Universiteit Utrecht.

Wat is de spirituele kracht van liturgie? En waar is die te ontdekken? Enerzijds is er een trend te zien waarbij de traditionele vormen van de katholieke of anglicaanse liturgie sterkte aantrekkingskracht blijkt te hebben op protestanten, maar ook op mensen die niet meer gewend zijn om naar de kerk te gaan. Anderzijds is er ook de sterke neiging om te experimenteren met liturgie, daar nieuwe wegen in te zoeken en ruimte te zoeken voor 'spontaniteit'.

Liturgie staat centraal in het gesprek tussen Ineke Cornet, docent Spiritualiteit aan de PThU en Klaas Touwen, die als predikant in verschillende tradities werkt en heeft gewerkt. Een gesprek over spiritualiteit en lichamelijkheid, traditie en vernieuwing, geloof en gemeenschap, dat helpt om eens anders te kijken naar de gesprekken (of vaak: discussies) over liturgische keuzes in je gemeente.

Arjan Plaisier en Ineke Cornet. Dichter bij God. Aanwijzingen voor een rijkere liturgie. KokBoekencentrum, 2023. KokBoekencentrum | Dichter bij god

Gerda van de Haar en Klaas Touwen (redactie) Willem Barnard. In wind en vuur. Alle liederen. Skandalon, 2023 In wind en vuur. Alle liederen (3 dln) (skandalon.nl)

Als predikant of kerkmusicus verder aan de slag met dit onderwerp? Volg de cursus Veelkleurig zingen - Protestantse Theologische Universiteit (pthu.nl).

Heilige Grond is een podcast van de Protestantse Theologische Universiteit en de Theologische Universiteit Utrecht.

“Fascinerend dat mensen banger lijken te zijn voor de oplossing dan voor het probleem” zegt Lydia van Maurik, duurzaamheidsmedewerker bij de PKN in dit gesprek, dat zij en hoogleraar Praktische Theologie Mirella Klomp in deze aflevering voeren onder leiding van Koos Tamminga. Op tafel ligt het net verschenen rapport van het Sociaal Cultureel Planbureau en de Protestantse Theologische Universiteit over duurzaam denken en doen. Mirella Klomp is één van de auteurs van het rapport en vertelt in dit gesprek over de werkwijze en de uitkomsten. Het rapport bevat de resultaten van een vragenlijstonderzoek naar opvattingen en gedrag ten aanzien van klimaatverandering. In hoeverre ervaren mensen nu meer urgentie dan voorheen? Zijn ze zich ook anders gaan gedragen? Wat maakt dat mensen al dan niet bereid zijn hun gedrag of leefstijl aan te passen ten behoeve van het klimaat? En wat is de betekenis van religie bij de afwegingen die mensen maken, bij hun drijfveren, hun sociale normen?

De resultaten roepen zowel herkenning op als verwondering. Wat maakt dat christenen zich nauwelijks lijken te onderscheiden als het gaat om denken en doen? Welke aanknopingspunten biedt de veranderbereidheid onder christenen, die dan wel weer relatief hoog is? Welke vragen en kansen liggen er voor de kerk als het gaat om taal, dialoog, leiderschap en pastoraat?

Rapport downloaden: Tussen duurzaam denken en duurzaam doen | Publicatie | Sociaal en Cultureel Planbureau (scp.nl)

Nieuwsbericht over het rapport: Bereidheid Nederlanders tot duurzaam gedrag vooral financieel gedreven | Nieuwsbericht | Sociaal en Cultureel Planbureau (scp.nl)

Protestantse Kerk en Duurzaamheid: Protestantse Kerk en duurzaamheid | Protestantse Kerk in Nederland

Nascholing voor predikanten en kerkelijk werkers: Van U is de aarde - inleiding - Protestantse Theologische Universiteit (pthu.nl)

Grond: Grond - Over het project (pthu.nl)

Heilige Grond is een podcast van de Protestantse Theologische Universiteit en de Theologische Universiteit Utrecht.