“Fascinerend dat mensen banger lijken te zijn voor de oplossing dan voor het probleem” zegt Lydia van Maurik, duurzaamheidsmedewerker bij de PKN in dit gesprek, dat zij en hoogleraar Praktische Theologie Mirella Klomp in deze aflevering voeren onder leiding van Koos Tamminga. Op tafel ligt het net verschenen rapport van het Sociaal Cultureel Planbureau en de Protestantse Theologische Universiteit over duurzaam denken en doen. Mirella Klomp is één van de auteurs van het rapport en vertelt in dit gesprek over de werkwijze en de uitkomsten. Het rapport bevat de resultaten van een vragenlijstonderzoek naar opvattingen en gedrag ten aanzien van klimaatverandering. In hoeverre ervaren mensen nu meer urgentie dan voorheen? Zijn ze zich ook anders gaan gedragen? Wat maakt dat mensen al dan niet bereid zijn hun gedrag of leefstijl aan te passen ten behoeve van het klimaat? En wat is de betekenis van religie bij de afwegingen die mensen maken, bij hun drijfveren, hun sociale normen?

De resultaten roepen zowel herkenning op als verwondering. Wat maakt dat christenen zich nauwelijks lijken te onderscheiden als het gaat om denken en doen? Welke aanknopingspunten biedt de veranderbereidheid onder christenen, die dan wel weer relatief hoog is? Welke vragen en kansen liggen er voor de kerk als het gaat om taal, dialoog, leiderschap en pastoraat?

Rapport downloaden: Tussen duurzaam denken en duurzaam doen | Publicatie | Sociaal en Cultureel Planbureau (scp.nl)

Nieuwsbericht over het rapport: Bereidheid Nederlanders tot duurzaam gedrag vooral financieel gedreven | Nieuwsbericht | Sociaal en Cultureel Planbureau (scp.nl)

Protestantse Kerk en Duurzaamheid: Protestantse Kerk en duurzaamheid | Protestantse Kerk in Nederland

Nascholing voor predikanten en kerkelijk werkers: Van U is de aarde - inleiding - Protestantse Theologische Universiteit (pthu.nl)

Grond: Grond - Over het project (pthu.nl)

Vaak zitten er maar weinig jongeren in de kerkbanken, het spreekt hen niet aan. Tegelijk verlangen ze wel naar preken en verhalen die raken aan hun leven en hoop geven.

Moet de preek in de prullenbak? Of is het een enorme kans om het evangelie met hen te delen? Hoe doe je dat dan op een manier die jongeren aanspreekt? Wat vraagt dat van een voorganger, van een jongere en van de hele kerkgemeenschap?

Een urgent thema waarover we in gesprek gaan met Nelleke Plomp en Janine Petersen. Nelleke werkt op het kenniscentrum van de PThU en deed onderzoek naar jongeren en de preek. Janine is kerkelijk werker jeugd in Amersfoort en gaat geregeld voor in kerkdiensten, waar ze spreekt voor oud én jong.

De TUU organiseerde op 12 april een inspiratiedag (S)preken voor jongeren, in samenwerking met BEAM.

BEAM, Geloofwaardig Spreken, het Nederlands Dagblad en de Theologische Universiteit Utrecht organiseren een 'preekwedstrijd'. Wie schrijft de beste preek voor jongeren? Klik hier voor meer informatie.

Lees hier de open brief die BEAM namens jongeren aan kerken stuurde.

Veel kerkgemeenschappen zijn of worden in deze tijd gedwongen om na te denken over het gebruik van hun kerkgebouw. Hoe onderhoud je met een krimpende gemeente een prachtig historisch gebouw? Wat moet er bij een fusie van gemeenten gebeuren met de gebouwen die ‘over’ zijn? Als je het gebouw gaat delen met andere gebruikers of huurders, wat kan er dan wel en wat (liever) niet?

Veelal gaat dat soort nadenken, gaan die gesprekken, gepaard met pijn. Want de opties zijn vaak: meervoudig gebruik, herbestemming of zelfs sloop. Wat doet het met een gemeenschap, als je de ruimte moet ‘delen’? Als je van eigenaar verandert in huurder en ‘gast in eigen huis’ wordt? Wat doet het met een gemeenschap als er afscheid moet worden genomen van een gebouw?

Koos spreekt erover met Henk de Roest en Elza Kuyk. Henk de Roest is hoogleraar praktische theologie aan de PThU. Hij spreekt en publiceert regelmatig over dit onderwerp, en schreef mee aan een handboek voor sluiting en herbestemming van kerkgebouwen. Elza Kuyk promoveerde in 2022 op een onderzoek naar multifunctioneel gebruik van vier monumentale stadskerken. Zij is universitair docent aan de VU en het Remonstrants Seminarium. 

·       Harry Bisseling, Henk de Roest en Peet Valstar (red). Meer dan hout en steen. Handboek voor sluiting en herbestemming van kerkgebouwen. 2011, Boekencentrum (alleen nog tweedehands verkrijgbaar).

·       Elza Kuyk. Tussen erfgoed en eredienst. Meervoudig gebruik van vier monumentale stadskerken. 2023, AUP. Ook open access beschikbaar. https://www.aup.nl/nl/book/9789463726092/tussen-erfgoed-en-eredienst

·       Dieper in dit onderwerp duiken? Zie ook de cursus Gebruik van het kerkgebouw: sacraliteit, multifunctionaliteit en gemeenschap. Cursus voor predikanten, kerkelijk werkers, pioniers, gemeente-adviseurs of iedereen die professioneel met deze vraagstukken bezig is. https://www.pthu.nl/onderwijs/nascholing/cursusaanbod/gebruik-historische-kergebouw/

Hoe zijn we als mensen verbonden met de aarde waarop we leven? Vandaag de dag hebben we te maken met grote vraagstukken die direct raken aan of voortkomen uit onze omgang met grond. Bijvoorbeeld als het gaat om voedselproductie, vervoer, consumptie, klimaatverandering… Tussen het theologisch denken over zulke vraagstukken en de keuzes die christenen maken in de praktijk, wordt vaak een kloof zichtbaar. Gasten zijn in deze aflevering Mirella Klomp en David Onnekink, die er in hun onderzoeksprojecten naar streven om die verbinding tussen praktijken en geloof juist heel concreet te maken en te versterken. Wat vraagt dat van een aanpak? Welke taal en beelden spelen daarin een rol? Wat heeft theologie überhaupt nog toe te voegen aan de aandacht die er al is voor duurzame keuzes en de Sustainable Development Goals? Een gesprek over blubber, de plek van de mens, verantwoordelijkheid, wetenschap en de vraag naar de kipheid van de kip.

Over het onderzoeksproject Grond: Grond - Over het project (pthu.nl)

Ook betrokken zijn bij Grond? Grond - Steun het project Grond en doe mee! (pthu.nl)

Martine Vonk Leerstoel: Leerstoel – Martine Vonk Stichting

Dopen. Het wordt wereldwijd en al eeuwenlang in kerken gedaan. De handelingen en woorden die tijdens die doop worden gebruikt, zijn in die tijd weinig veranderd. Toch verschuift de betekenis die mensen er, op verschillende plekken en tijden aan geven wel. Daarover vertellen Jos Colijn en Paul Waterval in deze aflevering. We kijken naar de geschiedenis van de kinderdoop, de verschillende overtuigingen die er bestaan over de betekenis ervan, en hoe mensen de doop vandaag de dag ervaren.

Jos Colijn is docent aan de Theologische Universiteit Utrecht en promoveerde aan de Protestantse Theologische Universiteit op een studie naar de betekenis van de kinderdoop in Nederland, India en Malawi. 

Paul Waterval is predikant van de Petrakerk in Harderwijk en mocht in zijn loopbaan al  velen kinderen dopen.

Hoe gaan overtuigd zijn en openheid samen in gesprek met mensen die anders of niet geloven? Zodra de waarheidsvraag op tafel komt, word je toch al snel gezien als fundamentalist (te overtuigd) of als relativist (te open). In dit gesprek over interreligieuze ontmoetingen zit Koos aan tafel met Benno van den Toren, hoogleraar interculturele theologie aan de Protestantse Theologische Universiteit en Cees Rentier, predikant-directeur van Stichting Evangelie en Moslims. Een gesprek over waarheid en identiteit, ontvangen en geven, perspectiefwisseling lef, twijfel, en geloof dat tegen een stootje kan. Hoe ervaren zij wat er gebeurt als je met Moslims in gesprek gaat over geloof? Wat is daar voor nodig, Waar vind je de raakvlakken die een echt gesprek mogelijk maken? Waarom is dit nodig als kerk en wat doet het met jezelf? “We doen onszelf tekort als we dit gesprek niet aandurven". 

Benno van den Toren schreef samen met Kang-San Tan het boek Humble confidence: A model for Interfaith Apologetics. Het boek ontving de Christianity Today Award of Merit en verscheen in 2023 in Nederlandse vertaling als Open en Onbevangen: Geloofsverantwoording in interreligieuze ontmoetingen. (KokBoekencentrum).

Stichting Evangelie en Moslims

Cees Rentier. Europa, het Mekka van de Islam? Een christelijk perspectief op het maatschappelijk samenleven met Moslims.

Meer dan ooit zijn we op zoek naar rust en stilte. Retraites, kloosterweekenden, meditatie, stiltetrainingen, mindfulness etc. zijn ongekend populair. Hoe is dat te duiden? Wat is er vanuit theologie over te zeggen? Hoe kun je vanuit de christelijke traditie zinnig met deze trend bezig zijn?

Veel in de christelijke benadering van stilte en rust lijkt ook gepsychologiseerd - het is 'heilzaam' in de zin van welzijn en (mentale) gezondheid of het gaat in allerlei retraites en stiltetrainingen over meer ‘verbinding met jezelf’. Hoe verhouden theologie en psychologie zich hier tot elkaar en hoe uit zich dat in praktijken?

Koos spreekt er in deze aflevering over met theoloog Bert de Leede en psycholoog Joël van Aalderen. Een mooi gesprek over gegeven tijd, bewustzijn, beheersing en overgave, begrenzing en verbinding, liturgie en geestelijke weerbaarheid.

• Eenvoudig Leven, Bijbelstudies over het goede leven | Sam Janse E.A.
• Toegewijd Leven, Over recht doen aan al wat leeft | Sam Janse E.A.
• Tijdschrift Psyche en Geloof, themanummer mindfulness

Wie om zich heen kijkt ziet dat alles in beweging is, van het klimaat tot de wereldpolitiek. 2024 lijkt een spannend jaar te worden vol met veranderingen en vraagtekens op de horizon. Hoe ziet de toekomst van de kerk er uit in deze tijd en wat zijn onze goede voornemens voor dit nieuwe kerkelijke jaar?

We gaan daarover, en meer, in gesprek met Johan ter Beek en Marijn Vlasblom. Johan is innovatieexpert bij de Protestantse Kerk in Nederland en Marijn denkt als voorganger en docent aan het Baptisten Seminarium na over veranderingen in de kerk. Een open en hoopvol gesprek over hoe de kerk altijd zal blijven bestaan en tegelijkertijd kan anticiperen op de toekomst! Van design-thinking tot herbronning, er komt van alles langs qua ideeën voor vernieuwing en goede voornemens voor de Kerk.

Het is bijna kerst, we vieren dat God klein, kwetsbaar en arm werd. Hoe krijgt dat goede nieuws vorm in Geloven in Moerwijk, de armste wijk van Den Haag? En hoe in Kruispunt, een vinexwijkgemeente in Vathorst. Twee heel verschillende kerken, die toch werken vanuit een gezamenlijke missie. Wat brengen zij elkaar?

In deze aflevering gaat Koos in gesprek met Bettelies Westerbeek (buurtpastor bij huis-tuin-en-keuken-kerk Geloven in Moerwijk) en Martine van Ommeren (diaconaal bestuurslid bij Kruispunt in Vathorst) over hun bijzondere vriendschapsverband. Een gesprek dat je uitnodigt ook zelf een verbinding aan te gaan met een heel andere gemeente, om te delen en te ontvangen.

Wil je Geloven in Moerwijk financieel steunen?
Doneren kan via deze link: https://www.geloveninmoerwijk.nl/door-te-doneren/

www.kruispuntvathorst.nl
www.geloveninmoerwijk.nl

De Bijbel die bij veel mensen in de boekenkast staat, zo weten de meeste trouwe lezers wel, is een vertaling van oeroude Hebreeuwse en Griekse teksten. Dat is echter maar het begin, want zo vanzelfsprekend is die ‘grondtekst’ helemaal niet. We spreken over de fascinerende en verborgen wereld van manuscripten, tekstkritiek en vertaalproblemen met Matthijs de Jong, Hoofd vertaler en Bijbelwetenschap bij het NBG en bijzonder hoogleraar aan de VU, en Jan Krans-Plaisier, universitair docent Nieuwe Testament aan de PThU en expert op het gebied van tekstkritiek.

Een diepgaand gesprek over alles rondom de tekst in de Bijbel. Hoort het lange einde van Markus wel thuis in de Bijbel? Hoe betrouwbaar zijn de manuscripten? En wat maakt het eigenlijk uit voor de gewone lezer?

Storytelling. Een kunstvorm die niet langer alleen omarmt wordt door kunstenaars en sprekers, maar ook in het bedrijfsleven zijn ingang gevonden heeft. Want met een verhaal bereik je zoveel meer dan met feiten en cijfers. Ook Jezus maakte veel gebruik van verhalen. En in het bijzonder van gelijkenissen, parabels. Kleine verhalen die een diepere betekenis over willen brengen. Jezus sloot hiermee aan bij een levendige (mondelinge) traditie in met name Galilea, waar in verhalen weer aansluiting werd gezocht bij de Oud Testamentische profeten.

In deze aflevering over parabels gaat Koos in gesprek met Eric Ottenheijm (Universiteit Utrecht) en Martijn Stoutjesdijk (PThU). Ze schreven een boek over parabels (Parabels, Het onderricht van Jezus en de rabbijnen, 2021) En binnenkort verschijnt een tweede deel met parabels; van Jezus en vele anderen. Wat zijn volgens hen de ingrediënten van een goed verhaal?

Een eerlijk gesprek tussen, jawel, drie dominees over de waarde van ambt. Wat maakt het nou zo bijzonder om predikant te zijn en hoe helpt het ambt daarbij? Draagt de predikant het ambt of wordt de predikant toch vooral door het ambt gedragen?

De krimpende en steeds maar weer vernieuwende kerk heeft met dit stoffige begrip 'ambt' goud in handen, tegelijkertijd moet het ook telkens weer geactualiseerd worden. Hoe gaat dat en hoe zit dat met het ambt van alle gelovigen? Daarover spreken we met Robert Stigter en Henk van den Bosch. Robert Stigter, predikant en synodelid van de PKN, is nauw betrokken als lid bij de werkgroep Ambtsvisie. En Henk van den Bosch is interim-predikant en docent aan de PThU, waar hij de vorming en nascholing van predikanten verzorgt.

Stikstof, het klimaat, Israel, zomaar een aantal thema's die vandaag voor verhitte discussies zorgen waarin deelnemers elkaar niet meer bereiken maar zich steeds meer op hun eigen stelling terug trekken. Een wij-versus-zij een houding die niet helpt om verschillen tussen mensen te overbruggen en samen verder te komen.

Tom de Haan is stadspredikant in Haarlem. Hij ziet het als zijn taak om verschillende groepen met elkaar te laten praten en heeft daarom tijdens corona bijeenkomsten georganiseerd. Pieter Vos is hoogleraar Ethiek aan de PthU en redacteur van het onlangs verschenen boek The Calling of the Church in Times of Polarization | Brill.  Samen verkennen ze in dit gesprek waarin polarisatie verschilt van een 'gewoon’ conflict? En waarom het zo moeilijk is met elkaar te blijven praten in een tijd waarin algoritmes bepalen wat je te zien krijgt op sociale media. Ook gaan ze in op de vraag wat de rol is van theologie en de kerk.  Beiden pleiten ervoor om te kijken naar de oorzaken van polarisatie en dat is vaak wantrouwen en gebrek aan erkenning. Om met elkaar in gesprek te gaan is er allereerst herstel van vertrouwen nodig. De ander echt willen zien en ontmoeten. We moeten de kunst van het samen leven weer leren en daar kunnen christelijke deugden als vertrouwen, liefde en zachtmoedigheid ons bij helpen.

Disclaimer: deze aflevering is opgenomen voor de recente gebeurtenissen in het Midden-Oosten.

Weinig debatten zijn zo gepolariseerd als het gesprek over gender.  Grote woorden zijn snel gesproken, en angsten aangewakkerd. Maar waar hebben we het eigenlijk over als het over gender gaat? En hoe komt het dat juist dit onderwerp zulke verhitte discussies oplevert? Wie of wat bepaalt onze identiteit eigenlijk, gender of God? Een boeiend en eerlijk gesprek dat laat zien dat praten over gender begint met naar elkaar luisteren.   

In deze podcast aflevering heeft Koos een gesprek met Micha Bos en Almatine Leene. Micha groeide op als meisje, maar na een lange en moeizame ontdekkingstocht schuift hij als man aan bij dit gesprek. Almatine Leene is predikant en theoloog en ze schreef samen met Rene Erwich het boek Vuur dat nooit dooft over gender en seksualiteit, dat vorig jaar uitkwam. 

Micha is ook betrokken bij Wijdekerk  

KokBoekencentrum | Vuur dat nooit dooft  

Op 4 oktober is het dierendag, de naamdag van Franciscus van Assisi (1181 - 1226). Als Italiaanse, rijke jongeman koos hij ervoor om afstand van al zijn bezit te doen. Hij ontdekte: er is een goede manier van arm zijn. Als je geen bezit hebt, krijg je daar echte verbinding met de ander, met God, met de natuur en dus ook de dieren voor terug. 

Toen Jorge Mario Bergoglio in 2013 aantrad als paus, koos hij als eerste bisschop van Rome ook voor de naam Franciscus. In de afgelopen tien jaar heeft hij, als Jezuit, veel franciscaanse waarden het Vaticaan en de kerk binnengebracht. In tijden van economische en ecologische crises is de boodschap van Franciscus van Assisi immers onverminderd relevant. Tegelijkertijd schuurt de radicaliteit van zijn levensvorm. Afstand doen van al je bezit is een mooie denkoefening, maar we hoeven het niet in de praktijk te brengen. Toch?

In deze aflevering een gesprek met twee Franciscuskenners: katholiek Willem Marie Speelman en protestant Corinne Groenendijk. Zij vertellen over de invloed van beide Franciscussen en leggen uit hoe je op een geïnspireerde manier duurzaam kan leven.

Willem Marie Speelman is hoogleraar Franciscaanse Spiritualiteit, Theologie en Geschiedenis aan de Tilburg School of Theology en directeur van het Franciscaans Studiecentrum.

Corinne Groenendijk is predikant, geestelijk begeleider en trainer in geïnspireerd verduurzamen. Ze schreef het boek ‘Verduurzamen met Franciscus’ en leidt inspiratiereizen naar Assisi.

Al eeuwenlang spreken hel en hiernamaals tot de verbeelding. Theoloog Arnold Huijgen zette met zijn oratie het onderwerp weer op de kaart en geograaf en schrijver Guido Derksen bracht de hel in kaart. Het boek Hemel en hel in kaart dat hij samen met Martin Mousch maakte brengt 5000 jaar verbeelding van de hel bij elkaar. Als Huijgen en Derksen in deze aflevering met elkaar in gesprek gaan onder leiding van Koos Tamminga, komen verschillende beelden van de hel langs, waarbij duidelijk wordt hoe die (denk)beelden samenhangen met sociale en culturele ontwikkelingen en theologische en filosofische inzichten. We zien de doorwerking van macht en disciplinering, maar ook van weerstand en aanpassing door de confrontatie met andere contexten. Leidt het geloof dat de hel heeft afgedaan niet in feite tot nieuwe gedaanten van de hel? Kunnen we wel zonder hel of blijven we als mensen de relevantie van de hel in stand houden omdat we niet ontkomen aan de confrontatie met schuld en onrecht?
Welke plek kan theologisch spreken over de hel in onze huidige cultuur dan hebben?

Verwijzingen
Guido Derksen en Martin van Mousch (2022) - Hemel en hel in kaart. Een cultuurhistorische verkenning.

Arnold Huijgen (2023) - Uitgeblust of opgestookt. De herontdekking van de hel.

We leven in een tijd waarin dankbaarheidsdagboeken als warme broodjes over de toonbank vliegen. Duizenden lessen en tips worden gedeeld over hoe je een dankbaar mens kunt zijn. Want een dankbaarder mens is ontspannener, gelukkiger, liefdevoller.... 
 
In deze podcastaflevering spreekt Koos met Ciska Stark (docent homiletiek en liturgiek, PThU) en Marije Vermaas (geestelijk verzorger) over dankbaarheid. Waarom denken zij dat zoveel mensen vandaag de dag naar manieren zoeken om dankbaarder in het leven te staan? Wat moet je met een begrip met zulke oude, christelijke, papieren? En hoe kun je ervoor zorgen dat dankbaarheid geen kunstje maar een karaktereigenschap wordt? 
Luister naar dit bemoedigende gesprek over hoogte- en dieptepunten in het leven. Over klagen, bidden en dankbaar zijn. Over ellende, verlossing en …

Deepfake, ChatGPT en zelfrijdende auto’s; het zijn fenomenen die dankzij artificial intelligence bestaan. De ontwikkelingen op dit gebied gaan ontzettend snel. Zullen op termijn verlamden dankzij AI weer kunnen lopen? En blinden weer kunnen zien?

In deze aflevering van Heilige Grond praten we met theoloog Ad de Bruijne en filosoof Ariën Voogt. Zien zij ethische grenzen aan het gebruik van AI? Hoe gaan we om met macht en onmacht in het gebruik van AI? En wat zegt het toenemende gebruik van AI over ons mens- en godsbeeld?

Nederland kent ruim een miljoen christenen met een migratieachtergrond en toch zie je daar weinig van in de gemiddelde witte kerk. Hoe komt dat en is het erg om in de kerk je eigen cultuur op te zoeken? We praten erover met Klaas Bom, docent dogmatiek en interculturele theologie aan de PThU en Hedwig Komproe, predikant en bestuurslid van SKIN.

In aanloop naar Pinksteren staan we stil bij de uitstorting van de Heilige Geest, die alle culturen en muren doorbreekt en de kerk maakt tot één lichaam met vele ledenmaten. De interculturele theologie, en pneumatologie, zijn echter niet de enige aspecten in dit gesprek. De praktijk van de migrantenkerken blijft weerbarstig, soms gaat kerk-zijn ook gewoon over een dak boven je hoofd hebben. Culturele verschillen, vooroordelen, macht en helaas ook racisme spelen ook in deze discussie een grote rol. Een scherp gesprek  over migrantenkerken waarin deze spanning goed zichtbaar wordt!

Hoe kun je er zijn voor mensen die geconfronteerd worden met een plotseling verlies of acute nood? Wat is helpend, hoe ga je om met de vragen die het oproept? Koos Tamminga spreekt in deze aflevering met Martha Zonneveld, projectleider noodhulp bij Tearfund en Marieke Meiring, luchthavenpastor op Schiphol. Hoe kun je er als pastor zijn voor iemand die net iets heeft meegemaakt dat enorme impact heeft – terwijl ze op doorreis zijn en er dus geen pastorale relatie is of mogelijkheid voor follow-up? Wat kunnen kerken betekenen in gebieden waar een ramp is gebeurd? Is christelijke noodhulp onderscheidend? Wat doet het met je eigen Godsbeeld en mensbeeld als je zo veel met nood te maken hebt? “Juist als er lijden is zie je Gods karaktereigenschappen naar boven komen.’’ 

https://www.tearfund.nl

https://airportchaplaincy.nl

Waar was God in Auschwitz?  is één van de bekendste en indringendste vragen die het geloof in een goede en almachtige God uitdagen. Een vraag die ook in het licht van hedendaagse verschrikkingen op ons af kan komen. Houden onze theologische begrippen, onze Godsbeelden, onze mensbeelden, stand in het licht van het ergste lijden? In deze aflevering spreekt Koos Tamminga met Joyce Rondaij, expert op het gebied van literatuur en theologie. Zij is gepromoveerd op een theologische lezing van het werk van Primo Levi. Levi, een Italiaanse scheikundige die Auschwitz overleefde en daarover schreef, was zijn leven lang overtuigd atheïst. Toch is zijn werk heel relevant voor de theologie. Aan de hand van fragmenten uit zijn werk wordt dat in deze aflevering op een indringende manier duidelijk en worden ook onze mens- en Godsbeelden uitgedaagd.

Joyce Rondaij. Primo Levi na God. Verhalen van een nieuwe bijbel. Verbum 2021

Boekpresentatie Primo Levi na God: https://www.youtube.com/watch?v=AE-GFy3eCY0

Het ene na het andere klimaatrapport laat zien dat de klimaatcrisis niet te ontkennen is en ook dat menselijk handelen daar alles mee te maken heeft. Eind maart 2023 nog, schreef het IPCC – het klimaatpanel van de Verenigde Naties – dat de mogelijkheden om de opwarming van de aarde tot 1,5 graad te beperken gauw buiten zicht raken.

Wat doet dat met je? Blokkeert het je? Zet het je juist aan tot actie? Tot protest misschien? En: wat heeft theologie in dit debat in te brengen? Waartoe roept geloof je op? Wat staat je te doen, als individu, als gelovige, als burger van deze samenleving?

Te gast in deze aflevering zijn Rozemarijn van 't Einde en Jan van der Stoep. Rozemarijn is theoloog en klimaatactivist. Jan is hoogleraar christelijke filosofie aan de TU Kampen | Utrecht en de Wageningen Universiteit. Presentator Koos Tamminga gaat met hen in gesprek over verwondering, naastenliefde en bekering.

Dit jaar herdenken we de afschaffing van de slavernij. Belangrijk én dubbel, want is slavernij wel echt afgeschaft? Wereldwijd zitten nog miljoenen mensen vast in systemen die hen tot ‘moderne slaven’ maken. We praten erover met Martijn Stoutjesdijk, post-doc onderzoeker aan de PThU met betrekking tot bijbelgebruik in het slavernijverleden van de kerk, en Ruben Vlot, Director of Mobilisation van International Justice Mission.  

Is er een vergelijking te maken tussen slavernij vroeger en nu, en de rol die de kerk daarin speelt? En kunnen we iets leren van het verleden, van het goede en slechte? Wat staat ons nu te doen, als individu, kerk en samenleving? Een uitdagend gesprek over ‘social justice’ en het evangelie. 

Onderzoeksproject Slavernijverleden 

Boek: de geschiedenis van slavernij 

Boek: de negerhut van oom Tom 

We leven in de veertigdagentijd, een tijd waarin christenen traditioneel hun aandacht richten op het lijden in de wereld en in hun eigen leven. In deze aflevering staan we stil bij trauma en theologie.  

We komen steeds meer te weten over de impact van trauma’s op wie we zijn als mensen. Wat gebeurt er in een mens wanneer deze overweldigd wordt door pijn, moeite en verdriet? Hoe geven mensen woorden aan de gevolgen van diep ingrijpende gebeurtenissen in mensenlevens? En wat gebeurt er in de relatie tussen God en mens? Is het eigenlijk wel een goed idee om God erbij te halen als mensen over trauma spreken? Wordt God niet snel als een goedkope oplossing aangeboden voor het omgaan met trauma? Tenslotte praten we over misschien wel de grootste uitdaging in het omgaan met naasten met een trauma: het samen uithouden bij het lijden zonder iets te willen fixen. 

Gasten in deze aflevering zijn Marie Hansen en Hanneke Schaap-Jonker. Marie Hansen is theoloog en werkzaam als onderzoeker aan de Protestantse Theologische Universiteit (PThU). Zij onderzoekt de rol van het lijf in een trauma-sensitieve theologie na seksueel misbruik. Hanneke Schaap-Jonker is psycholoog en theoloog. Ze werkt als rector van het Kennisinstuut christelijke ggz (Eleos/ De Hoop ggz) en is bijzonder hoogleraar klinische godsdienstpsychologie aan de Vrije Universiteit Amsterdam. 

Heb je zelf te maken met trauma? Neem dat serieus en blijf er niet mee rondlopen, maar zoek professionele hulp. Bijvoorbeeld via je huisarts. 

• Stichting VPSG biedt advies en ondersteuning bij vragen rond seksueel geweld, godsdienst en zingeving. Stichting VPSG biedt een luisterend oor zodat getroffenen (en mensen in hun omgeving) niet langer alleen staan. 
• SMPR (Meldpunt voor Seksueel Misbruik in de Kerk) is er voor mensen die seksueel misbruik in een pastorale relatie hebben ervaren en voor de mensen om hen heen. 

Een schietgebedje bij het inruimen van de vaatwasser, of een tijd verblijven in de stilte. Het kan allebei gebed zijn, volgens Agnes Huizenga (teamleider gebedspastoraat New Wine) en Jos Douma (predikant en oprichter van de online School voor Spiritualiteit). Maar of bidden ook echt spreken met God is? Daarover valt volgens hen nog veel meer te zeggen: Bidden is vooral bewustzijn van Gods aanwezigheid.

Maar, hoe doe je dat dan, ‘bewustzijn van Gods aanwezigheid’? Is dat aan te leren en zijn er hulpmiddelen die je kunt gebruiken bij het bidden? Of kan het zijn dat je gewoon niet zo’n goede bidder bent? En, is het echt zo dat extraverte mensen eerder worden aangesproken door het charismatische gebed, terwijl introverte mensen zoeken naar verstilling, in bijvoorbeeld contemplatieve spiritualiteit?

Laat je verrassen door dit gesprek over verstilling, zoeken, geestdrift en verlangen.

Leestips die in deze aflevering langskomen:
- Vol van de Geest | Peter Halldorf
- De kracht van de contemplatie | Karin Seethaler
- Naakte spiritualiteit | Brian McLaren,