Zapach gorącego asfaltu, pulsujące wykresy na ścianie sterowni i decyzje, które w sekundę zmieniają kolor kosztu z czerwonego na zielony. Wjeżdżamy do Zakładu Produkcji Asfaltów w Rafinerii Gdańskiej, gdzie MES stał się cyfrowym sercem procesu i językiem porozumienia między produkcją, technologią, zaopatrzeniem, planowaniem i utrzymaniem ruchu. To historia bardzo praktyczna: mniej papierów, mniej wróżenia z ręcznego wypełniania Excela, więcej świadomości i realnych oszczędności, które zwróciły inwestycję w 9 miesięcy.

Razem z Jackiem Malinowskim cofamy się do czasów, gdy każdy dokument dla cysterny wypełniało się ręcznie, a prawdziwy poziom w zbiorniku sprawdzało miarką. Później przyszły arkusze, pierwsze wizualizacje, integracja z SAP i kluczowa decyzja, by wciągnąć największych krytyków do projektowania interfejsów. Efekt? Proste, czytelne ekrany, KPI w czasie rzeczywistym, monitoring mediów w złotówkach i rywalizacja brygad, która nauczyła oszczędności lepiej niż niejeden warsztat. Gdy system zaczął działać na całym łańcuchu dostaw, audyty i śledzenie partii skróciły się do minut, a zarząd otworzył bramę na kolejne rozbudowy.

Mówimy też o pracy z IT: redundancji, checklistach, planowanych przełączeniach i tym, jak wzrósł prestiż systemu, gdy przestał być „fajnym dodatkiem”, a stał się krytyczną infrastrukturą. Na horyzoncie czeka AI – nie jako dyrygent, ale partner do wczesnego ostrzegania, korelacji subtelnych odchyleń i wzmacniania bezpieczeństwa. Ten odcinek to konkret dla ludzi z produkcji, automatyki i zarządzania, którzy chcą widzieć proces tak wyraźnie, by podejmować mądrzejsze decyzje szybciej.

Zajrzymy dzisiaj do technologicznego serca Zakładu Produkcji Asfaltów Rafinerii Gdańskiej, które bije w rytm systemów klasy MES, ale nie tylko. Bo to będzie rozmowa o ludziach, którzy o ten rytm dbają i go wręcz podtrzymują. 

---

Jacek Malinowski

Kierownik ds. Produkcji 
Zakład Produkcji Asfaltów Rafinerii Gdańskiej

Ekspert w dziedzinie zarządzania produkcją i wdrażania innowacyjnych rozwiązań technologicznych.

---

Rafineria Gdańska to kluczowy gracz w polskim sektorze energetycznym. Jej działalność ma strategiczne znaczenie dla bezpieczeństwa energetycznego Polski, a także dla gospodarki regionu pomorskiego. To firma z długą historią, której początki sięgają lat 70 minionego stulecia.

Obecnie Spółka funkcjonuje jako joint venture. Powstała w rezultacie procesu przejęcia kapitałowego Grupy LOTOS przez ORLEN oraz dołączenia jako wspólnika spółki Aramco Overseas Company z 30% udziałem w kapitale zakładowym. To jeden z najnowocześniejszych zakładów produkcyjno-processingowych w tej części Europy. Jego moce przerobowe to ponad 10 mln ton ropy rocznie. Specjalność gdańskiego zakładu to nie tylko przetwarzanie ropy naftowej, również produkcja szerokiej gamy produktów naftowych, takich jak benzyna, olej napędowy, paliwo lotnicze, ciężki olej opałowy i asfalty. 

To wizja, która dzieje się tu i teraz: w Nutricia, opolskiej fabryce z Grupy Spółek Danone, gdzie dział przepakowań przeszedł od pracy w pełni manualnej do mądrej automatyzacji, w której robot mobilny, owijarka, etykieciarka i dane w czasie rzeczywistym tworzą jeden, przewidywalny strumień wartości.

Zapraszamy za kulisy transformacji, gdzie technologia nie gra pierwszych skrzypiec, tylko wzmacnia decyzje ludzi, upraszcza pracę i podnosi jakość dla najbardziej wrażliwych odbiorców — dzieci i pacjentów na żywieniu medycznym.

To jeden z powodów dzięki którym Opole stało się Digital Lighthouse dla globalnej organizacji, pokazując, że prawdziwa efektywność rodzi się z synergii człowieka i maszyny, konsekwencji i gotowości do uczenia się.

W rozmowie z Agnieszką Nowotny, liderką działu przepakowań, odkrywamy, jak zbudować fundamenty cyfryzacji: od porządkowania procesów, przez LineView i raporty BI, po RPA, które usuwa żmudne kopiowanie i raportowanie. 

Ujawniamy cztery filary udanego wdrożenia. Dowiesz się także, jak zespół zareagował na obawy przed automatyzacją, jak zaprojektował redundancję i plan B, oraz dlaczego „robot nie jest celem, a narzędziem” stało się mantrą operacyjną zespołu.

To także historia odwagi i różnorodności: kobiety prowadzą wózki, dbają o prewencję i obsługują roboty, a wyczucie detalu przekłada się na stabilność procesu. ETE Flow — architektura end‑to‑end — przyniosła realne efekty.

Jakie? 

Jeśli chcesz usłyszeć, jak przejść od „mamy dane” do „używamy danych”, jak budować odporność procesu i jak przekuć obawy w dumę zespołu, ta rozmowa dostarczy Ci sprawdzonych praktyk i odwagi do działania. 

Jak skutecznie przekonać zarząd do finansowania innowacyjnych projektów technologicznych? Co stoi na przeszkodzie, by inżynierowie i menedżerowie mówili tym samym językiem? Jakie kompetencje biznesowe powinien rozwijać nowoczesny inżynier?

Jarosław Gracel, prezes firmy ASTOR i autor książki "Jak przekuć projekt technologiczny w biznesowy sukces", dzieli się swoim doświadczeniem w budowaniu mostów komunikacyjnych między inżynierami a zarządami firm. 

Rozmowa koncentruje się na tym, jak skutecznie przekonywać do finansowania innowacji technologicznych i rozwijać kompetencje biznesowe wśród inżynierów. 

A sama rozmowa to barwna opowieść o:

• karierze Jarka Gracela, od praktyk studenckich  do stanowiska prezesa ASTOR, z doświadczeniem pracy w niemal wszystkich działach firmy, 
• czterech kluczowych obszarach kompetencji dla inżynierów aspirujących do roli liderów [przywództwo, zrozumienie wpływu technologii na biznes, kompetencje finansowe i myślenie strategiczne],
• autorskim modelu "czterech O" [odwaga, odpowiedzialność, osobowość, okazja] jako narzędziu do świadomego wyboru ścieżki kariery,
• praktycznych wskazówkach,  jak przygotować się na pytania zarządu o zwrot z inwestycji (ROI) i jak skutecznie uzasadniać projekty technologiczne.

W rozmowie pada także zachęta do odejścia od mentalności "czekania na dotacje" na rzecz samodzielnego liczenia rentowności projektów, gdzie znaczenie ma obustronny  wysiłek w budowaniu porozumienia – inżynierowie uczą się biznesu, a zarządzający poznają technologię.

Nie czekajmy, aż coś się wydarzy i ktoś coś za nas zrobi, tylko działajmy i zmieniajmy to nasze otoczenie sami.

Skąd bierze się przepaść między strategią cyfryzacji a jej praktycznym wdrożeniem w fabrykach? Dlaczego tylko 33% polskich firm produkcyjnych korzysta z systemów MES, podczas gdy większość światowych liderów uznaje je za fundament Przemysłu 4.0?

Michał Zieliński, szef Digital Consulting w ImFactory oraz członek zarządu z 10-letnim doświadczeniem w transformacji cyfrowej zakładów produkcyjnych, obala mit o MES jako "cyfrowym policjancie". Zamiast tego pokazuje, jak systemy zarządzania produkcją mogą wspierać pracowników, zwiększać ich uważność i uwalniać potencjał kreatywny, dając technologii prawdziwie ludzką twarz.

Fascynująca opowieść o sowach i myszkach ilustruje najczęstszy problem firm produkcyjnych - otrzymanie strategicznej porady bez wskazówek jak ją wdrożyć. "Myszki chciały zostać jeżami, ale nie wiedziały jak" - to metafora doskonale oddająca przepaść między teorią a praktyką w cyfryzacji przemysłu. Zieliński prezentuje sprawdzoną metodologię budowania mapy drogowej transformacji cyfrowej, która łączy myślenie strategiczne z konkretnym planem działania.

Odkryjemy też kierunki rozwoju systemów MES w przyszłości, z coraz większym naciskiem na traceability produktów i konwersacyjne interfejsy wykorzystujące sztuczną inteligencję. Studia przypadków Vigo Photonics i Dovista pokazują, jak długofalowa współpraca między dostawcą rozwiązań a firmą produkcyjną buduje prawdziwą przewagę konkurencyjną.

To opowieść o tym, jak uniknąć tworzenia strategii, które lądują w szufladzie. Swoista cyfrowa podróż z ekspertem, który wie, jak uczynić technologię sprzymierzeńcem człowieka.

Podsumowując, to rozmowa o: 

Cyfrowej przeszłości produktu: jak MES wspiera śledzenie i genealogię produktów. 

Przyszłości systemów MES: Czy w 2030 roku klasyczne MESy będą jeszcze potrzebne? 

Rynku MES w Polsce: Dlaczego tak mało firm wdrożyło MES i co sprawia, że staje się on "modny"? 

Problemów we wdrożeniach MES: Jak unikać pułapek i dobrze planować? 

Czterech etapów modelu ImFactory: Od analizy do mapy drogowej cyfryzacji. 

Historiach sukcesu z MES.

Bartosz Dziepak, członek zarządu firmy BART, odpowiedzialny za pion inwestycji i bezpieczeństwa, zabiera nas w fascynującą podróż do rodzinnej organizacji  z ponad 30-letnią historią, która startowała z kapitałem 2000 marek niemieckich i używaną maszyną do produkcji tektury. Dzisiaj to zakład produkcyjny o powierzchni 72 tysięcy metrów kwadratowych, który rocznie produkuje 220 milionów metrów kwadratowych tektury falistej.

To przede wszystkim opowieść o tym, jak pokolenia papierników, czerpiąc z tradycji, nie boją się innowacji i wyznaczania nowych ścieżek. Gdzie fundamentem są silne więzi, zaufanie i zaangażowanie oraz ... transformacja cyfrowa w tradycyjnej branży produkcyjnej. BART inwestuje nie tylko w najnowocześniejsze maszyny, ale również w systemy zbierania i analizy danych, które pozwalają optymalizować procesy produkcyjne i redukować wpływ na środowisko. Wierzy, że  "Ludzie są ważni. Ludzie, można powiedzieć, że są najważniejsi. Bo każdy projekt, każda technologia cyfrowa... musi mieć ludzką twarz." 

O czym jeszcze rozmawiamy?

• Historii rodzinnej i sukcesji. Jak polski kapitał radzi sobie z wyzwaniami i buduje trwałe relacje międzypokoleniowe.
• Strategii inwestycyjnej w dekoniunkturze. Dlaczego Bart inwestuje najwięcej, gdy inni się obawiają?
• Podejściu firmy Bart do ESG. Jak regulacje stają się szansą na rozwój i budowanie zaufania?
• Wyzwaniach i sukcesach w transformacji cyfrowej. Jak angażować pracowników w zmianę i opór zamieniać na współpracę?
• Rozwoju kompetencji ludzi. Jak szkolenia i transparentna komunikacja budują poczucie odpowiedzialności i dumy.
• Ambicjach na przyszłość. I planach podwojenia mocy produkcyjnych i budowy nowego zakładu.

 "Żeby się rozwijać, trzeba zmieniać, trzeba inwestować. Nie ma innej drogi." 

---

Bartosz Dziepak od ponad dekady związany z firmą BART, gdzie odpowiadał za kluczowe obszary operacyjne, w tym strategię zakupową i rozwój nowych technologii. Od 2023 roku pełni funkcję Członka Zarządu, nadzorując Pion Inwestycji i Bezpieczeństwa, w ramach którego zarządza projektami inwestycyjnymi, modernizacją infrastruktury oraz wdrażaniem innowacyjnych rozwiązań zwiększających efektywność i bezpieczeństwo produkcji.

Swoją karierę w BART rozpoczął jako specjalista ds. ekonomiczno-handlowych, a następnie przez wiele lat pełnił funkcję Dyrektora ds. Zakupów, gdzie odpowiadał za optymalizację łańcucha dostaw oraz negocjacje strategicznych kontraktów. Dzięki jego umiejętnościom analitycznym i zdolności przewidywania trendów rynkowych, firma zyskała przewagę konkurencyjną i zoptymalizowała koszty produkcji.

Jest absolwentem Akademii Leona Koźmińskiego w Warszawie, gdzie ukończył zarządzanie strategiczne. Jego doświadczenie, innowacyjne podejście oraz determinacja w dążeniu do optymalizacji procesów sprawiają, że skutecznie wspiera rozwój BART  i wdrażanie nowoczesnych standardów w branży opakowań.

Czy kontrolowany poślizg w drifcie ma coś wspólnego z precyzją robotyki? W tym odcinku Renata Poreda rozmawia z Dariuszem Biegą z ASTOR, odkrywając zaskakujące paralele! Jak mówi Darek: "Zarówno w robotyce jak i rajdach to się wszystko przeplata..."

Poznaj trendy na rynku robotyki, wyzwania i optymistyczne prognozy dla MŚP w Polsce, które coraz śmielej inwestują w automatyzację. Darek przekonuje: "Robotyzacja też daje dla przedsiębiorstw pewne zaufanie w kontaktach handlowych..."

Posłuchaj inspirującej historii ASTOR – od garażowych początków w sercu Krakowa do nowoczesnego centrum pokazowego robotyki i aplikacji zrobotyzowanych. Odkryj fascynujące podobieństwa między podejściem do technologii w Polsce i Japonii. Darek zdradza: "Zarówno w Japonii jak i w Polsce [pasja do technologii]  jest cały czas aktualna... No i do tego jeszcze dokładamy pewien gen kreatywności, który zwłaszcza w Polsce mamy." To właśnie te cechy budują mosty porozumienia i zaufania między polskimi i japońskimi inżynierami.  

To także opowieść o misji polskiego robota Astorino, który wyrusza na podbój Japonii i ma za zadanie przełamywać bariery w nauce robotyki i promować innowacyjne podejście do edukacji technicznej na arenie międzynarodowej. 

Z rozmowy dowiesz się między innymi o:

• Robotowym drifcie w biznesie: Jak umiejętność kontrolowania nieprzewidzianych sytuacji z motorsportu przekłada się na innowacje w przemyśle?
• Aktualnych trendach na rynku robotyki: Co mówią raporty i jakie są prognozy na najbliższe lata?
• Elastyczności robotów w MŚP: Jak małe i średnie firmy wykorzystują roboty do adaptacji produkcji?
• Kluczowych wyzwaniach we wdrażaniu robotyzacji: Jakie bariery stoją przed przedsiębiorcami?
• Wpływie demografii na automatyzację: brak pracowników przyspiesza robotyzację?
• Inspirującej historii robotyki w ASTOR:  Od pasji w garażu do globalnych ambicji.
• Edukacyjnym robocie Astorino: Jego misji, sukcesach i planach na przyszłość, w tym o prestiżowej prezentacji w Japonii.
• Społecznej misji ASTOR w edukacji: Program "Roboty dla Szkół" i jego znaczenie.
• Polskich innowacjach w robotyce: Produkcja osprzętu dla światowego lidera, Kawasaki Robotics, oparta na wzajemnym zaufaniu.

Odkryj, jak pasja do technologii, ciągłe doskonalenie i odważne wizje, wspierane przez silny duch zespołu kształtują oblicze przemysłu przyszłości. Zainspiruj się, jak "robotowy drift" może prowadzić Twoją firmę w kierunku innowacji i efektywności, opierając się na solidnym fundamencie zaufania! 

---

Dariusz Biega
Dyrektor linii biznesowej robotyzacja, ASTOR

Absolwent Politechniki Krakowskiej na kierunku Automatyka i Robotyka, specjalność sterowanie i monitoring maszyn i urządzeń.

Z ASTOR związany od 2009 r. Doświadczenie zawodowe w robotyce zdobył przechodząc od serwisu robotów do wsparcia aplikacyjno – rozwiązaniowego zaawansowanych systemów opartych o roboty przemysłowe. Specjalizuje się głównie w robotach procesowych ze wskazaniem na roboty spawalnicze oraz lakiernicze. W latach 2011 – 2019 stworzył ponad 100 symulacji oraz Proof of Concept (studium wykonalności) dla zakładów przygotowujących się do robotyzacji m .in dla: Solaris, MAN, ArcelorMittal Poland, Alstom, Pratt &Whitney, Seco-Warwick, SGl Carbon, Bolsius, Wiśniowski, Flextronics, Steico.

Poza zagadnieniami projektowymi, przeszkolił i był mentorem dla ponad 150 inżynierów w zakresie podstaw robotyki, wdrażania robotów oraz zaawansowanych funkcji wykorzystywanych w systemach zrobotyzowanych.

Posiada także międzynarodowe kwalifikacje w dziedzinie wdrażania robotów potwierdzone certyfikatami światowych producentów: Kawasaki Robotics oraz Epson Robotics. 

Cyberataki to już nie pytanie "czy", ale "kiedy" - to główne przesłanie ekspertów PwC Polska, którzy w rozmowie o dyrektywie NIS-2 odsłaniają nową rzeczywistość cyberbezpieczeństwa dla polskich firm. 

Szymon Grabski i Tomasz Wlaź, specjaliści z zespołu ds. cyberbezpieczeństwa PwC Polska, dzielą się bezcenną wiedzą na temat tego, jak przygotować organizację na nadchodzące zmiany regulacyjne. 

Kluczowym elementem nowego podejścia jest zarządzanie ryzykiem jako procesem ciągłym, który musi być  zintegrowany ze strategią biznesową firmy. To odejście od podejścia  "odhaczania punktów" na rzecz świadomej oceny ryzyka i dostosowania środków bezpieczeństwa do specyfiki organizacji. 

W tym odcinku usłyszysz m. in. o:

• Ogromnej skali zmian, jakie wprowadza dyrektywa NIS-2 i jak wielką liczbę polskich firm obejmie.
• Praktycznych krokach, które Twoja organizacja może podjąć, aby zwiększyć swoją odporność cyfrową w obliczu nadchodzących zmian.
• Potencjalnie krótkim czasie na wdrożenie nowych wymogów prawnych i dlaczego warto zacząć przygotowania już teraz. 

Goście odcinka:

Szymon Grabski jest starszym menedżerem w zespole  ds. cyberbezpieczeństwa w PwC Polska. Specjalizuje się w obszarze bezpieczeństwa informacji, ochrony danych oraz zarządzania ryzykiem. Wiedzę i doświadczenie w obszarze technologii łączy ze znajomością zagadnień prawnych. Współpracuje głównie z firmami z sektora usług finansowych. Doradza w kwestiach dotyczących środowiska kontroli wewnętrznej IT i bezpieczeństwa systemów, jak również w zakresie oceny ich zgodności z regulacjami i najlepszymi praktykami, w szczególności RODO, NIS, DORA oraz wytyczne EBA i KNF. Szymon jest absolwentem Politechniki Warszawskiej na Wydziale Elektroniki i Technik Informacyjnych, zaś jego doświadczenie poparte jest licznymi certyfikatami - m.in. CISA, CISSP, CCSP, CIPT. 

Tomasz Wlaź jest starszym specjalistą ds. cyberbezpieczeństwa w PwC Polska. Tomasz posiada kilkuletnie doświadczenie w pracy w obszarze cyberbezpieczeństwa w sektorze publicznym. Kierował m. in. pracami Wydziału Krajowego Systemu Cyberbezpieczeństwa w Departamencie Cyberbezpieczeństwa. W ramach swoich obowiązków, odpowiadał m.in. za wykonywanie zadań organu nadzorczego (regulacyjnego) dla operatorów usług kluczowych w sektorze infrastruktura cyfrowa (jeden z sektorów kluczowych w rozumieniu Dyrektywy NIS), przygotowywanie rekomendacji w obszarze cyberbezpieczeństwa, koordynowanie polityki międzynarodowej z zakresie cyberbezpieczeństwa oraz przygotowywanie wieloletnich strategicznych programów z obszaru cyberbezpieczeństwa. W trakcie pracy w Ministerstwie Spraw Zagranicznych, Tomasz uczestniczył w procesach na poziomie krajowym oraz UE, które prowadziły do dokonania atrybucji (prawnej oraz politycznej) cyber-incydentów/ataków wobec grup hakerskich sponsorowanych przez państwa, jak i tych pozapaństwowych.

O PwC

W PwC naszym celem jest budowanie społecznego zaufania i odpowiadanie na kluczowe wyzwania współczesnego świata. Jesteśmy siecią firm działającą w 151 państwach. Zatrudniamy ponad 360 tysięcy osób, które dostarczają naszym klientom najwyższej jakości usługi w zakresie doradztwa biznesowego, technologicznego, podatkowo-prawnego oraz audytu. Dzięki najnowszym technologiom wdrażamy innowacyjne i skuteczne rozwiązania dla naszych klientów. Nawiązaliśmy szereg partnerstw technologicznych z międzynarodowymi liderami IT – Microsoft, Google, AWS, Oracle, SAP, Salesforce, MuleSoft, Workday – co pozwala na ciągłe podnoszenie kwalifikacji naszych pracowników. W Polsce PwC posiada biura w 7 miastach oraz Financial Crime Unit w Gdańsku, Warszawie i Lublinie, dwa Centra Usług Wspólnych w Katowicach i Opolu oraz oddział PwC IT Services w Lublinie. Polskie spółki PwC zatrudniają niemal 7000 osób, w tym niemal 2000 w zespołach technologicznych.

W tym odcinku „Biznes i Produkcja Podcast” przyglądamy się przyszłości energetyki w Polsce. Gościem Renaty Poredy jest Robert Szlęzak, doradca zarządu ECN SA, który opowiada o innowacyjnym projekcie „Elektrociepłownia w lokalnym systemie energetycznym” (ELSE) realizowanym w Sokołowie Podlaskim.

Projekt ELSE to strategiczne przedsięwzięcie prowadzone przez konsorcjum ECN SA na zlecenie Narodowego Centrum Badań i Rozwoju (NCBR). Jego celem jest stworzenie samowystarczalnego systemu energetycznego dla średnich miast, opartego w 95% na odnawialnych źródłach energii (OZE). Kluczowe technologie obejmują biogaz, pompy ciepła, kogenerację i inteligentne systemy zarządzania energią wykorzystujące AI i cyfrowe bliźniaki.

A zatem?

Jak biogaz, pompy ciepła i inteligentne zarządzanie energią mogą zrewolucjonizować sektor ciepłowniczy?
Czy lokalne społeczności mogą uniezależnić się od paliw kopalnych?
Jak projekt ELSE wpisuje się w Europejski Zielony Ład i strategię Fit for 55?
I jaką rolę w tym wszystkim odgrywa AI?

Posłuchaj, jak Sokołów Podlaski zmienia swoje podejście do energii i zmierza w stronę 95% udziału OZE. 

 „Chcemy pokazać, że zrównoważona i bezpieczna energetyka może być dostępna dla każdego miasta. ELSE to nie tylko projekt – to realna zmiana w sposobie myślenia o lokalnych systemach energetycznych” – mówi Robert Szlęzak.

Gość odcinka:
Robert Szlęzak
Ekspert w dziedzinach ICT, XR, OZE, e-demokracji i klasteringu. Dyrektor projektu ELSE i doradca zarządu ECN SA. Członek Rady Programowej Wydziału Informatyki AGH, zaangażowany w rozwój społeczności energetycznych w Polsce i Europie. Współorganizator inicjatyw SmartGrid w Ukrainie, były prezes Wschodniego Klastra ICT i Towarzystwa Rozwoju Małych Elektrowni Wodnych. 

Droga do transformacji technologicznej nie musi być wyboista, a raport „TechImpact” pokazuje, jak obrać właściwy kierunek. Wspólnie z Akademią Leona Koźmińskiego udało się stworzyć unikatowe badanie, które mierzy, w jaki sposób technologie wpływają na wyniki finansowe firm. To szczególnie istotne dla sektora FMCG, który stoi przed wyzwaniem cyfrowej rewolucji, ale także przed wielkimi szansami.

„Firmy, które dziś inwestują w robotyzację i cyfryzację, wyznaczają standardy przyszłości – nie tylko w Polsce, ale i na świecie.”

Z rozmowy dowiesz się:

• jak wygląda proces implementowania przemysłu 4.0 i dlaczego kluczowe są małe kroki na start?
• dlaczego tylko 5% średnich i dużych fabryk w Polsce w pełni zrealizowało założenia przemysłu 4.0 – i jak zmotywować kolejne 95%.
• jak korelacja między zaawansowaniem technologicznym a wynikami finansowymi może przekonać sceptyków do inwestowania w nowe technologie.

Jarosław opowiada także o unikalnej metodologii raportu:

„Raport ‘Tech Impact’ to nie tylko statystyki. To konkretne wskaźniki i dowody na to, że cyfrowa transformacja się opłaca – od rentowności, przez produktywność, aż po konkurencyjność na rynku.”

„Wyobraźmy sobie rewolucję w branży FMCG – fabryki analizujące zyskowność każdej zmiany produkcyjnej w czasie rzeczywistym. To przemysł przyszłości, który staje się rzeczywistością.”

 
Rozmawiamy także o tym, jak współpraca z Akademią Leona Koźmińskiego pomogła w stworzeniu narzędzia, które może być mapą drogową dla firm chcących odnaleźć się w dynamicznie zmieniającej się rzeczywistości.

Gość:
Jarosław Gracel, prezes ASTOR – ekspert przemysłu 4.0, ewangelista nowych technologii, od ponad 18 lat wspierający firmy w ich transformacji technologicznej. Współautor raportu „TechImpact”, który jest odpowiedzią na pytania przedsiębiorców o to, jak skutecznie wprowadzać zmiany i jakie korzyści przynosi cyfryzacja i robotyzacja.

Czternasta rozmowa w Biznes i Produkcja Podcast przenosi nas w świat cyfrowych kopii fabryk z firmą InterMarium. Dzięki zaawansowanym symulacjom 3D i oprogramowaniu FlexSim, fizyczne obiekty w rewolucyjny sposób zyskują swoje cyfrowe kopie po to, by lepiej zaprojektować technologiczną zmianę. Jak to sprawdzić?

Wystarczy założyć okulary VR by w ciągu kilku sekund poruszać się pomiędzy liniami produkcyjnymi w fabryce. To nie tylko fabryka mebli - to dowolna fabryka, której kopia została przeniesiona do narzędzia o którym śmiało możemy powiedzieć, że jest z przyszłości.

To rozmowa o szerokim zakresu zastosowań symulacji, od tworzenia trójwymiarowych modeli po optymalizację procesów logistycznych. FlexSim, jako narzędzie integrujące się z innymi systemami, odgrywa kluczową rolę w transformacji produkcji i zarządzania.

Dawid Dąbal
Wiceprezes Zarządu Intermarium sp. z o.o. Ekspert w technologiach komputerowego wspomagania modelowania, symulacji, optymalizacji i wizualizacji wspomaganej oprogramowaniem FlexSim 3D Simulation Software. Ponad 13 lat doświadczenia i blisko 300 zrealizowanych modeli symulacyjnych procesów przemysłowych i logistycznych.

O InterMarium
InterMarium jest autoryzowanym przez Autodesk dystrybutorem narzędzia FlexSim Simulation Software. Eksperci InterMarium dostarczają najwyższej jakości usług z zakresu modelowania symulacyjnego i tworzenia bliźniaków cyfrowych w przemyśle. Intermarium jest również twórcą najnowocześniejszych gier symulacyjnych stosowanych w procesie szkoleniowym w biznesie oraz dydaktycznym na uczelniach wyższych. Propaguje wiedzę o symulacji procesów organizując szkolenia, spotkania biznesowe i konferencje. Kształci inżynierów 21 wieku, ekspertów i kadry uniwersyteckie. Droga do cyfrowego bliźniaka: www.intermarium.com.pl

Droga do zmiany nie musi być samotną wyprawą w nieznane. A nawet nie powinna. 
Szczególnie ważne jest to dla firm z sektora MŚP, które często nie wiedzą jak wystartować.
 
Ze wsparciem przychodzi hub4industry.  To istotny punkt na mapie zmiany w polskim przemyśle i produkcji.  h4i oferuje jakie konkretne narzędzia i strategie wspierające MŚP w dostosowaniu się do zmieniających się warunków rynkowych.

Trzynasta rozmowa w ramach Biznes i Produkcja Podcast to  również rozmowa o tym, że:

• jesteśmy dwudziestą pierwszą największą gospodarką na świecie,
• jako Polska nie musimy mieć kompleksów, bo polska myśl inżynierska i menedżerska, a także pracowitość i spryt to doskonały fundament innowacyjności,
• Polska jest atrakcyjnym krajem dla zagranicznych inwestycji.

O podejściu do strategii inwestowania. O dofinansowaniach do przygotowania PoC [Proof of Concept].  O tym, jak nauczyć się strategicznego myślenia i czy przedsiębiorcy  w branży przemysłowej stawiają sobie ambitne cele.

O tym opowiada Bartosz Józefowski, który innowacjami technologicznymi  zajmuje się już od 2013 r. Wicedyrektor w Krakowskim Parku Technologicznym. Najpierw kierował Inkubatorem Technologicznym w Krakowie, później zasiadał w zarządzie funduszu inwestycyjnego. Tworzył i zarządzał programem akceleracyjnym dla startupów przemysłowych KPT ScaleUp. Obecnie wzmacjia hub4industry czyli hub innowacji cyfrowych dla przemysłu. Posiada szerokie doświadczenie w pracy z korporacjami i startapumi technologicznymi. Ambasador regionalny fundacji Startup Poland i współtwórca startupowej organizacji parasolowej w Krakowie #omgkrk. Przewodniczący Regionalnej Rady Przemysłu Przyszłości. Członek Rady Programowej Konkursu Fabryka Przyszłości oraz Klastra #CyberMadeInPoland. Absolwent studiów doktoranckich na Uniwersytecie Ekonomicznym w Krakowie. Wykłada na studiach MBA w KSB UEK oraz na AGH.
---
Hub4industry to Europejski Hub Innowacji Cyfrowych (EDIH), który wspiera małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP) w podnoszeniu konkurencyjności poprzez wdrażanie nowoczesnych technologii i rozwiązań w zakładach produkcyjnych. Klienci Hub4industry otrzymują kompleksowe doradztwo w obszarze przemysłu 4.0 - od koncepcji po wdrożenie. Mają możliwość na żywo zapoznania się z technologiami wykorzystywanymi w wiodących przedsiębiorstwach krajowych i zagranicznych, uczestnictwa w szkoleniach oraz warsztatach przygotowujących do planowania i wdrożenia zrównoważonych zmian. W ramach współpracy z hub4industry oferowane są również usługi proof-of-concept, umożliwiające wdrożenie konkretnych rozwiązań do fabryki, takich jak usprawnienia procesów produkcji (np. pierwszy robot) czy podniesienie poziomu cyberbezpieczeństwa. Wszystkie usługi EDIH są świadczone w ramach limitu de minimis. 

Projekt Hub4industry jest współfinansowany przez Komisję Europejską w ramach programu "Cyfrowa Europa" na lata 2021-2027 oraz ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki 2021-2027, Priorytet II, Środowisko sprzyjające innowacjom, działanie 2.22 "Współfinansowanie działań EDIH".

Cyfrowy głos fabryki.   O czym mówi?  Jakie informacje przekazuje?  Jak dane łączy w fakty?
#MES.  
W dwunastej rozmowie Biznes i Produkcja Podcast  przenosimy się do ImFactory - Centrum Kompetencyjnego AVEVA MES CEE,  gdzie wspólnie z Jackiem Daukszewiczem,  kierownik ds. realizacji inwestycji, odkrywamy tajniki cyfrowej transformacji z systemami MES. 

Zastanawiamy się:

• co oznacza  stwierdzenie" być na fali cyfryzacji"
• czy cyfryzacja i cyfrowa transformacja to pojęcia tożsame
• czym są systemy IT w produkcji
• jakie są przewagi MES nad innymi systemami
• kiedy implementacja MES kończy się sukcesem, a kiedy na sukces trzeba poczekać dłużej – od czego to zależy;
• jak zarządzać zmianą i jak na nią przygotować ludzi
• jak wejść na cyfrową drogę z Mapą Drogową Cyfrowej Transformacji

To rozmowa o pasji do rozwijania fabryk z pomocą MES i  doskonalenie swoich kompetencji w tym zakresie.

Jedenasta rozmowa w Biznes i Produkcja Podcast toczy się wokół cyfryzacji w fabryce okien.  A to wszystko przez pryzmat systemu klasy MES i jego integracji z systemem ERP [SAP] i to w duchu "odchudzania" i "zwinności".

DOVISTA Polska, która jest częścią Grupy DOVISTA, już dobrych kilka lat temu weszła na drogę cyfrowej transformacji. 

To firma o fundamencie skandynawskim. Taki też styl zarządzania preferuje. Co charakterystyczne,  jej struktury są bardzo płaskie, po to, by wspólnie podejmować decyzje uwzględniając każdego współpracownika. Odważnie podchodzi do zmian.

„Jeden eksperyment jest lepszy niż tysiąc ekspertyz” – te słowa V.Kann Reasmussena przyświecają  działaniom i promują rozwój w DOVISTA, a co za tym idzie, zmiany.

Cyfrowa transformacja w DOVISTA  jest zatem prowadzona zgodnie z z powyższym mottem.  To eksperymentowanie, a następnie skupianie się na tym, co najistotniejsze.  Z zachowaniem zdrowego rozsądku. I uwzględnieniem ludzi w zmianie. Co to dokładnie oznacza? 

Mówi o tym Piotr Bielkiewicz, który w  DOVISTA odpowiada za digitalizację łańcucha dostaw, wdrożenia systemów klasy ERP i MES,  oraz za Lean & Agile w rozwoju oprogramowania.

O czym jeszcze?

Jak w cyfrową transformację angażować całe zespoły? 
Co jest szczególnie ważne, przy budowaniu całej  cyfrowej architektury procesu produkcji?
Dlaczego MES? I skąd wybór AVEVA MES?
Na czym polega idea paper less i jak jest realizowana w Dovista?
Jak  digitalizacja procesów w firmie produkcyjnej wspiera zrównoważony rozwój?
Jak transformacja cyfrowa może pomóc ratować planetę?

Słowo, które jest motywem przewodnim dziesiątego odcinka Biznes i Produkcja Podcast, to podróż.  I to nie tylko dlatego, że rozmowa toczy się wokół technologii implementowanych w branży automotive. 

Podróż zawsze jest w  jakimś kierunku.  W naszym przypadku, w kierunku do doskonałości operacyjnej, do innowacyjności i mobilności. 

O branży automotive mówi się, że jest pionierem, jeśli chodzi o wdrażanie najnowszych rozwiązań technologicznych i że jeśli pojawia się coś nowoczesnego w przemyśle, to w „automotivie” gdzieś na świecie to już z pewnością funkcjonuje. I ma się doskonale. 

Tak jest także w przypadku VALEO, globalnej firmy, która na całym świecie posiada niemal 200 zakładów produkcyjnych, 20 ośrodków badawczych, 39 centrów rozwojowych i 15 platform dystrybucyjnych, zatrudnia około 115 k osób w 33 krajach, notowana jest na paryskiej giełdzie. 

Jako firma technologiczna, Valeo proponuje innowacyjne produkty i systemy, które przyczyniają się do redukcji emisji CO2 oraz do rozwoju intuicyjnej jazdy. To z perspektywy odbiorców jej produktów. 

Z kolei perspektywa wewnętrzna Valeo to koncentracja na inteligentnych technologiach, które nie tylko mają wpływ na rachunek kosztów, przede wszystkim usprawniają procesy, transformują produkcję i dodają prestiżu.

W rozmowie z Michałem Odyńcem, Dyrektorem Zakładu Systemów Wycieraczek Valeo w Skawinie rozmawiamy m.in. o:

• początkach fabryki systemów wycieraczek w Skawinie;
• digitalizacji procesów jako preludium do dalszej transformacji; 
• idei paperless i dlaczego jest ona ważna dla Valeo;
• o Przemyśle 4.0  i o tym czy skawińska fabryka jest już fabryką przyszłości;
• o inteligentnych rozwiązaniach, które działają w intralogistyce 
• wyzwaniach i o tym, jak na zmiany w zakresie robotyzacji transportu wewnątrzzakładowego przygotowani byli ludzie, systemy, layout zakładu
• i wiele więcej!

Zapraszamy do słuchania, inspirowania się i...podróżowania w kierunku przemysłu przyszłości.

Gdyby intralogistykę ująć w ramę definicji, to mogłaby ona wyglądać tak, że jest to transport materiałów i produktów w obrębie danego zakładu produkcyjnego, który zaczyna się w magazynie [przyjęcie surowców] i w magazynie się kończy [czyli tam, gdzie wydaje się gotowe produkty]. To ujęcie w dużym uproszczeniu. Sygnując je  cyfrą 4.0, mówimy o czymś więcej. Nierzadko dodajemy intralogistyce inteligencji.

Stąd dziewiąta rozmowa w Biznes i Produkcja Podcast toczy się wokół pytań o m.in.:

Na czym polega intralogistyka przyszłości? 
Jakimi narzędziami możemy na tę przyszłość odpowiedzieć? 
Jakie technologie łączy w sobie  wewnątrzzakładowy transport przyszłości?
Od czego zaczyna się rewolucja w intralogistyce? 
Które procesy transportu międzyoperacyjnego opłaca się automatyzować? 
Na czym polegają projekty hybrydowe?
Kiedy wprowadzać roboty mobilne? 

O tym mówi Piotr Gładysz, ekspert ds. intralogistyki w ASTOR, niemal od początku kariery zawodowej (2005) związany z firmą ASTOR. Początkowo jako sprzedawca, następnie wieloletni dyrektor poznańskiego oddziału ASTOR. Absolwent Wydziału Elektrycznego Politechniki Szczecińskiej na kierunku Automatyka i robotyka. W 2008 r. ukończył także studia podyplomowe na Politechnice Poznańskiej w zakresie nowoczesnych systemów zarządzania produkcją i logistyką.

Od 2012 roku w roli kierownika projektów w zakresie koordynacji inwestycji z uwzględnieniem transportu wewnętrznego. Od 2017 roku jako dyrektor ds. przygotowania inwestycji, brał udział w największych projektach realizowanych przez firmę ASTOR, głównie w branży meblarskiej. Jego zawodową pasją i specjalizacją jest intralogistyka, ze szczególnym uwzględnieniem transportu międzyoperacyjnego. Wspólnie z zespołem linii biznesowej intralogistyka, projektuje rozwiązania tzw. end-of-line (m.in.: pakowanie, paletyzacja, znakowanie, transport do MWG) oraz automatyczne systemy połączone z systemami ERP/WMS/APS.

Wywiad rzeka. Historia sukcesu,  w której Stefan Życzkowski opowiada o rozwoju ASTOR.  Od sprzedaży komputerów w końcówce lat 80-tych do inteligentnych technologii w zakresie automatyzacji, robotyzacji, informatyzacji a nawet rewolucji w edukacji w dobie Przemysłu 4.0. 

To  przede wszystkim opowieść o zaufaniu w biznesie, budowaniu relacji,  szukaniu szans na rozwój i pasji do technologii. 
 
"To taka chwila, kiedy warto jest podsumować te 35 lat. I muszę powiedzieć, że (...) cała Polska, my - nasze pokolenie bardzo, bardzo dużo osiągnęliśmy, zmieniliśmy ten kraj. I to, co się stało przez te 35 lat, możemy podsumować jako wielki sukces. Sukces i gospodarczy, i geopolityczny". 

"Myślę, że staram się być po prostu blisko ludzi, czyli staram się być na jednym poziomie w komunikacji, czyli najlepiej być na ty.  I żeby ta komunikacja była prosta, otwarta i szczera" (...). 

"Chyba jednak elementem, o którym tu warto powiedzieć jest to, żeby pieniądze w firmie nie były na pierwszym miejscu. U nas, u mnie, w moim życiu, zawsze są na drugim miejscu, nigdy nie są na pierwszym, ale może też nie są na trzecim. Czyli pieniądze są narzędziem. Trzeba je mieć, żeby móc się rozwijać. Ale nie można też tylko dla pieniędzy pewnych rzeczy robić. Musi być to jakaś idea wyższa, czy pasja. Jeżeli pasja jest pierwsza, a pieniądze są drugie, to wtedy idzie łatwiej. Jeżeli jest odwrotnie, to wtedy zaczynają się trudności". 

"Proces sukcesji trwał trzy lata, był bardzo dobrze przemyślany, było wiele etapów, wiele jeszcze weryfikacji .Jak znaleźć następcę? To jest pierwsze pytanie.  I pierwsza odpowiedź była taka natychmiastowa (...) ".

"Trzeba się pozbyć wszystkich kompleksów, bo może i nawet na pewno na początku jakieś tam kompleksy były, gdzieś tam się jeździło na zachód dużo razy i patrzyło wtedy z dołu do góry, bo byliśmy malutką firmą. A teraz widzę to nawet, że wręcz te firmy z Zachodu i Dalekiego Wschodu zaczynają na nas patrzeć jako na wzór(...).

I wiele więcej. 
Zapraszamy do słuchania. Inspirowania się. 

W siódmym odcinku Biznes i Produkcja Podcast, wspólnie z Andrzejem Garbackim, wiceprezesem zarządu ASTOR i dyrektorem ds. robotyzacji przybliżamy świat robotów, które w pewnym sensie są łącznikiem pomiędzy trzecią rewolucją przemysłową i tą sygnowaną cyfrą 4.0. Jakim? 
To rozmowa także o takich zagadnieniach jak: 
- kiedy zaczyna się inteligentna robotyzacja, 
- czy ulga na robotyzację pobudziła inwestowanie w roboty w skali mijającego roku,
- roboty a przestrzeń makroekonomiczna oraz sytuacja polityczna w PL i na świecie (m.in. wojna na Ukrainie, transfer kapitału, inflacja i inne bolączki przemysłu),
 - oszczędność energii i robotyzacja - czy da się to połączyć,
 - czy pierwszy robot w zakładzie produkcyjnym rozpoczyna robotyzację,
 - dlaczego pieniądze nie są już tak dużą barierą, żeby wykonać pierwszy krok w kierunku robotyzacji,
 - czy robotyk będzie zarabiał tyle, co informatyk? 
I wiele więcej. 

Podczas rozmowy padają również trzy rady dla Inwestorów, którzy myślą o rozwoju z pomocą robotyzacji. 

Woda i energia. Niezbędne do życia. Tu i teraz oraz w miastach przyszłości. Dlatego w przedsiębiorstwach z branży wod-kan. tak dobrze 'zaopiekowane'.  Przez ludzi i technologie. 

Wodociągi Miasta Krakowa SA do tej przyszłości są świetnie przygotowane. I nie ustają w działaniach,  by z jednej strony, zapewnić mieszkańcom dostęp do taniej wody świetnej jakości, a z drugiej, zadbać o jakość ścieków. Poszukują także oszczędności w kontekście zużycia energii elektrycznej, a także jej pozyskiwania za pomocą  kogeneracji, farm fotowoltaicznych, czy biogazu. 

Stąd odważne i pionierskie inwestycje w najnowsze technologie, takie jak sieci neuronowe czy sztuczna inteligencja. To od dekad konsekwentnie realizowana cyfrowa transformacja krakowskiego przedsiębiorstwa. 

W #6. odcinku Biznes i Produkcja Podcast rozmawiamy z  Władysławem Dzikiem, kierownikiem  ds. automatyki w Wodociągach Miasta Krakowa SA, który opowiada:
>jak z pasji rodzi się zmiana;
>skąd czerpać środki na inwestycje w innowacje;
>jak dzięki technologiom zadbać o zrównoważony rozwój;
>kiedy pracownicy Oczyszczalni Ścieków Płaszów, jednostki Wodociągów Miasta Krakowa SA 'zaufali' sztucznej inteligencji;
>kogo i na jakim etapie projektu warto zaangażować, by na koniec dnia odnotować sukces?

Rozmowa w piątym odcinku Biznes  i Produkcja Podcast koncentruje się  na zagadnieniu mocno nie technologicznym. Choć oczywiście nie bez znaczenia dla technologii. Na zadane pytanie czy technologia istnieje bez człowieka odpowiedź jest  jednoznaczna. 

Dzisiaj temat ten coraz mniej zaskakuje w kontekście technologii, czy jak ma to miejsce w przypadku rozmów w ramach Biznes i Produkcja Podcast, technologii dla przemysłu. Rośnie przekonanie,  że doszliśmy do takiego momentu, w którym im bardziej technologicznie rozwija się świat, tym bardziej zwraca się uwagę na człowieka.

 Czy zawsze tak było? Jaki był inżynier XX wieku, a jaki jest obecnie? Czy są dostrzegalne różnice ? 
Jaka jest humanistyczna twarz inżyniera w czwartej rewolucji technologicznej? 

Zapraszam do rozmowy!

Czwarty odcinek Biznes i Produkcja Podcast to ponowne spojrzenie na obszar finansów. 

Tym razem z perspektywy przygotowania strategii inwestowania w nowe technologie i powstające dzięki nim innowacje. Jakie okoliczności sprzyjają inwestycjom? Jakich argumentów szukać, by uzasadniać inwestycje w nowe technologie? I w co firmy produkcyjne powinny inwestować w czasach kryzysu?

Rozmawiamy także o tym, że do inwestycji w takie technologie, jak automaty i roboty dużo łatwiej przekonać użytkowników końcowych, bo są one namacalne, możemy je zobaczyć. Łatwiej wyobrazić sobie bowiem policzenie ROI na czymś, co fizycznie jest obecne na linii produkcyjnej. Łatwiej wtedy wyliczyć ROI na inwestycji. W tym przypadku przelicznik jest prosty: ROI per jednostka. 

A jak policzyć ROI na systemach IT dla produkcji? I jak nauczyć się biznesowo uzasadniać takie inwestycje? Czy wystarczą 4 kroki?

Przytaczamy doświadczenia Klientów z procesu podejmowania decyzji o inwestycji w robota czy oprogramowanie przemysłowe.

I najważniejsze. Co, kontekście inwestycji, szczególnie na linii współpracy inwestor-dostawca - wykonawca, oznacza win-win i co zrobić, by wszystkie strony wygrały?

Porozmawiajmy. Posłuchajmy. Zainspirujmy się. 

Trzeci odcinek Biznes i Produkcja podcast to strategiczne spojrzenie na finanse w nurcie 4.0. Czwarta Rewolucja Przemysłowa to bowiem zjawisko, które zmienia nie tylko sposób prowadzenia produkcji i myślenia o biznesie. 
Musi mu również towarzyszyć nowe spojrzenie na finanse i finansowanie inwestycji w nowe technologie. Technologie, takie jak roboty i Sztuczna Inteligencja, które i usprawniają procesy, ale przede wszystkim wprowadzają duże zmiany społeczne. I od których nie ma odwrotu.
Czy możliwe jest wygrywanie w rewolucji technologicznej dzięki finansom publicznym? Jak przygotować się do pozyskiwania funduszy i czy warto od nich uzależniać strategię inwestowania w nowoczesne technologie takie jak robotyzacja i cyfryzacja? Do kogo udać się by mieć pełną informację o dostępnych środkach i wymogach, jakie należy spełnić, by je uzyskać? 
To rozmowa o  KPO, uldze na robotyzację, ulgach podatkowych i innych dostępnych programach.

Drugi odcinek Biznes i Produkcja podcast to przede wszystkim spotkanie w wymiarze H2H.

To także rozmowa o tym, czym jest sztuczna inteligencja, gdzie możemy ją spotkać i kiedy nastąpił jej transfer do przemysłu. Wrócimy na chwilę do lat pięćdziesiątych XX wieku i porozmawiamy o maszynach, które Alan Turing chciał nauczyć myśleć. Samodzielnie. 

Zastanawiamy się jak bardzo Sztuczna Inteligencja wpisuje się w ideę Przemysłu 4.0, który jest odpowiedzią na niesamowite tempo rozwoju technologicznego. W jakich branżach przemysłu ma dzisiaj zastosowanie Przemysłowa Sztuczna Inteligencja,  jakie doświadczenia mamy za sobą i co to znaczy, że można być bliżej Sztucznej Inteligencji dzięki windzie. Poruszamy temat uczenia się i rozwoju. Sztuczna Inteligencja jest tak mądra, jak człowiek, który ją uczy. 
Czy działa to w drugą stronę? Jakie inspiracje czerpiemy obserwując algorytmy?

W pierwszym odcinku rozmawiamy o genezie formatu Biznes i Produkcja  oraz o tym, co zmieniło się w polskich fabrykach od momentu, kiedy po raz  pierwszy ukazało się pismo  Biznes i Produkcja kierowane do kadry menedżerskiej firm produkcyjnych. Zastanowimy się, czy był  jeden wyraźny moment, kiedy nastąpiła zmiana w podejściu polskich przedsiębiorców do zagadnienia Czwartej Rewolucji Przemysłowej.  Czy wiemy, jakie możliwości przynosi ze sobą Przemysł 4.0.  I najważniejsze. Jak wygląda ludzka twarz tej rewolucji i o jakich wartościach pamiętać,  by zmiana służyła ludziom, a nie technologiom.