Had de toegenomen vrijheid onder Michail Gorbatsjov (1985-1991) ook een schaduwzijde?  Nou en of! In hun gretigheid de sociale problemen van de late Sovjetunie te benoemen, stelden sommige schrijvers wel een heel onbarmhartige diagnose. Wat anders viel er over de Sovjetsamenleving te melden dan dat ze werd geteisterd door alcoholisme, huiselijk geweld en morele verloedering? Een pionier binnen deze ‘zwarte golf’ was Viktor Astafjev, een auteur die het grote publiek tot dan toe alleen van zijn dikke romans over Siberië kende, maar die nu met de felrealistische stadsroman De droevige detective uit een ander vaatje tapte. Astafjev deed echter meer dan inventariseren en beschrijven; hij maakte ook duidelijk wie er schuldig was aan het maatschappelijk verval en daarmee zette hij antisemitisme en Russisch nationalisme weer pontificaal op de kaart.