Vietnamese Language & Child Sexual Abuse

This episode is better on youtube (watch it here)

For many British Vietnamese people who have experienced childhood sexual abuse, a disclosure also comes with language and cultural barriers when translating their trauma across generations. In this very special bi-lingual episode, Sophia speaks to Rachel An Vu, a Vietnamese bi-lingual psychotherapist, about the importance of therapy, the challenges of having a disclosure conversation in Vietnamese, and advice on specific phrases you can say in both languages to communicate with your elders. 

TRANSLATION DISCLAIMER: 

In Vietnamese, the use of pronouns is essential for conveying your meaning and relationship with someone. To protect the anonymity of the people mentioned in this episode, we have opted to use the pronouns 'Elders', to represent all adults who have an older and responsible role in the family. 

Many of the phrases used are for an 'abuser in the family' context, but we have tried to use phrases that can apply to wider contexts and situations. 

A special thanks to Minh Huynh for providing the Vietnamese - English translations, and to Mai Phuong and Rachel An Vu for providing the English - Vietnamese translations. 

RESOURCES IN THIS EPISODE
Find out more about Rachels Work
Vietnamese Mental Health Services
Find a Psychologist near you on Psychology Today
Find a Psychologist near you on UKCP

Chapters

• 0:00 Head to Youtube!
• 0:31 Podcast intro
• 1:17 The role of therapy in Vietnamese context
• 5:46 Phrases to start a conversation
• 11:49 Advice for starting a conversation and key phrases
• 23:59 Rachel's message to parents
• 24:53 End

Transcript

[Note this is a dual-language transcription with translations under each section]

00:00:00:05 - 00:00:22:20

Sophia

Xin chào mọi người! This is a very special bilingual episode, giving helpful phrases to talk about child sex abuse in Vietnamese. Unless you're fluent in both languages, which, by the way, I'm not. We suggest you watch the video version of this episode with live captions in both languages. Just go to YouTube and type in secretsworthsharing_ or you can go to our website www.secretsworthsharing.com

Hello everyone! Buổi nói chuyện hôm nay rất đặc biệt: chúng ta sẽ đưa ra những cụm từ tiếng Việt hữu ích để nói về đề tài lạm dụng tình dục trẻ em. Trừ khi bạn thành thạo cả hai thứ tiếng, vì tôi thì không, tôi khuyến khích bạn xem bản video của tập này với phụ đề cả tiếng Anh và tiếng Việt. Bạn có thể vào YouTube và gõ cụm từ khoá: secretsworthsharing_, hoặc bạn có thể truy cập vào website www.secretsworthsharing.com

00:00:28:20 - 00:00:32:13

Sophia

I'd be so scared to say that.

Sophia

Tôi sợ phải nói thế lắm

00:00:32:19 - 00:00:36:17

Rachel

I think it's more about what to say to parents.

Rachel

Tôi nghĩ quan trọng là chúng ta nói như thế nào với cha mẹ

00:00:38:01 - 00:00:47:11

Sophia

And I was like, “Why isn’t this message hitting?” and then sometimes I’d look back at the words I said and I was like “ahhh” because when I said I wanted support, I didn’t actually say what that meant to me.

Sophia

và tôi nghĩ “sao cái thông điệp lại không được thấu hiểu?”, rồi đôi khi tôi nghĩ lại về những từ cụ thể tôi dùng, và tôi nhận ra “à!”,  khi tôi nói tôi cần được hỗ trợ, tôi lại không nói rõ xem hỗ trợ đối với tôi nghĩa là  như thế nào

00:00:48:02 - 00:00:53:05

Rachel

We think that ‘ah yeah, we can’t talk about feelings”, actually there are words for them.

Rachel

Chúng ta nghĩ “à ừ, chúng ta không thể nói về cảm xúc”, nhưng thực ra có những từ ngữ để biểu đạt 

00:00:54:16 - 00:01:11:13

Sophia

Hi welcome to Secrets Worth Sharing, a series all about having difficult conversations on child sex abuse, but with serious joy. Today, the episode is all about Vietnamese context and Vietnamese language. I'm Sophia, a designer and a Vietnamese person - mixed. I'm joined by my friend Rachel.

Sophia

Xin chào. Chào mừng các bạn đến với Secret Worth Sharing, chuyên đề về việc phải đối mặt với những cuộc nói chuyện khó khăn về chủ đề xâm hại tình dục trẻ em, but with sẻrious joy - nhưng với một tinh thần thoải mái hơn. Tập hôm nay chúng ta sẽ trao đổi về ngữ cảnh và ngôn ngữ tiếng Việt. Tôi là Sophia, nhà thiết kế và là người Việt - lai. Cùng trò chuyện với tôi hôm nay là chị Rachel.

00:01:11:21 - 00:01:32:08

Rachel

Hi, everyone. My name is Rachel An Vu and I'm from originally I'm from Vietnam. I moved to London ten years ago, so I trained as an existential therapist at Regent’s University in London. My expertise is working with clients who experience childhood abuse.

Rachel

Chào mọi người. Tên tôi là Rachel An Vu và tôi lớn lên ở Việt Nam. Tôi chuyển tới London 10 năm trước. Tôi là bác sĩ tâm lý existential được đào tạo ở Đại Học Regent's London. Chuyên môn của tôi là làm việc với các bệnh nhân có tuổi thơ bị xâm hại.

00:01:32:18 - 00:01:49:20

Sophia

Your skill set is incredibly rare in the UK, both as a Vietnamese speaker and the therapist who works in Existential Therapy. So Rachel,I first wanted to ask you about your role as a therapist and why therapy in Vietnamese can be so important for Vietnamese people.

Sophia

Kỹ năng nghề nghiệp của chị rất hiếm ở Anh, cả việc chị có thể nói tiếng Việt, và là bác sĩ điều trị tâm lý chuyên ngành Existential Therapy. Rachel, trước tiên tôi muốn hỏi ở vị trí bác sĩ tâm lý, tại sao việc điều trị tâm lý bằng tiếng Việt lại quan trọng cho người Việt?

00:01:49:22 - 00:02:13:08

Rachel

A lot of people think that, you know, they come to therapy and they expect that the therapist will tell them what to do. That's not my job, because I don't think that I'm in a position to run your life because it's not it's not my life. It is your life. And I'm helping, I’m here to help you to find your own answer.

Rachel:

Rất nhiều người, bạn biết đấy, họ đi chữa tâm lý và họ nghĩ rằng bác sĩ tâm lý sẽ chỉ cho họ biết phải làm gì. Nhưng đó không phải cách chữa bệnh, vì tôi không ở vị trí có thể chỉ bảo họ phải làm gì với cuộc đời của họ, vì đó là cuộc đời của họ chứ không phải của tôi. Nghề của tôi là hỗ trợ, giúp đỡ họ để họ tự tìm ra câu trả lời cho mình

00:02:13:08 - 00:02:32:24

Rachel

And I believe that it's more liberating to do it that way. I grew up in a culture where I've been told to do certain things. It has to be that way or other way, you know, doing that, you basically, you’re giving up your voice.

Rachel

Và tôi tin rằng cách làm như vậy sẽ giải phóng tự do hơn. Tôi lớn lên trong nền văn hoá mà tôi luôn bị bảo phải làm thế này, thế kia. Và bạn biết đấy, như vậy thì về cơ bản bạn sẽ đánh mất tiếng nói của chính mình.

00:02:33:09 - 00:02:54:22

Sophia

One thing I also wanted to talk about in terms of the difference with second generation, versus Vietnamese born, So like, tiếng việt của em không có hay, it's not good at all, my Vietnamese. And I think part of the reason why that is, is because I am mixed. Even the very fact that like em biết nói chút xíu tiếng việt, người ta like, “ahh!” people are so impressed and “ah”, you know,

Sophia

Tôi muốn bàn một chút về thế hệ di cư thứ hai so với những người sinh ra ở Việt Nam. Ví dụ như: my Vietnamese is not good, không tốt chút nào. Tôi nghĩ một phần lý do vì tôi là con lai. Việc tôi  biết nói a little bit of Vietnamese, they are ‘A!”, người ra rất ấn tượng “A!.

00:02:54:22 - 00:03:11:00

Sophia

you know a bit of Vietnamese! like, wow, well done.” So even like if I go ten years saying the wrong word, everyone just let me get away with it because they’re like, contextually, like, we know what she's saying. It's just impressive that she can speak. A lot of my friends who are fully Vietnamese, who were born here, they don't have that luxury.

Sophia:

Bạn biết nói tiếng Việt. Giỏi quá". Nên cho dù tôi có nói sai một từ cả mười (10) năm, mọi người cũng bỏ qua vì người ta hiểu được qua ngữ cảnh. Cô ta nói được là giỏi quá rồi. Rất nhiều bạn bè của tôi sinh ra ở đây nhưng cả bố mẹ đều là người Việt, họ không được ưu ái như thế.

00:03:11:15 - 00:03:28:20

Sophia

So people are like, “Why isn’t your Vietnamese better?” So there's many, many layers that when it then comes to talking about child sex abuse, people don't even physically have the words to say what happened to them. And they can't, as you said, articulate these emotions, in a, in a structured way.

Sophia

Mọi người sẽ nghĩ “Sao tiếng Việt của mày không tốt hơn”. Vì có rất nhiều tầng lớp các yếu tố như vậy nên khi đụng vào chủ để xâm hại tình dục trẻ em, họ không có ngôn ngữ để có thể kể lại việc gì đã xảy ra với họ. Và họ cũng không thể, như chị nói, tả lại  cảm xúc của mình một cách rõ ràng.

00:03:28:20 - 00:04:02:20

Rachel

You don't have the words for it. Yeah, no, I understand that. And I think that is a common issue. Where I come from, people don't. Yeah. Don't speak about feelings. It's not like completely we do speak about feelings, but expressing something very sensitive, can be quite dramatic. We don't seem to do that often. There are words for that, but we don't use it. We think that, oh, you know, we can't we can't talk about feelings, actually there are words for them, you know, but for example, feelings is cảm xúc, cảm Giác

Bạn không có ngôn ngữ để nói về việc đó. Tôi hiểu. Tôi nghĩ đây là vấn đề thường gặp. Ngay cả ở Việt Nam, mọi người cũng không nói về cảm xúc. Không hẳn là mọi người không bao giờ nói về cảm xúc, nhưng để biểu đạt một vấn đề nhạy cảm thì rất khó khăn. Chúng ta dường như rất ít khi làm như vậy. Từ để biểu đạt thì có, nhưng chúng ta không dùng. Chúng ta nghĩ, như bạn biết đấy, rằng chúng ta không thể nói về cảm xúc. Nhưng thực ra những từ ngữ đó có tồn tại, bạn biết không. Ví dụ như “cảm xúc, cảm giác”

00:04:03:14 - 00:04:29:10

Sophia

Which by the way. Cảm giác, I only learned that word two years ago. I didn't know the word for feelings, I ... just was existing. Yeah. Because I felt like the only time where emotions was made very clear to me as a child was when I was getting told off. It's like “you've disappointed me, you've ashamed me”, or like ... so then I suddenly a lot of the emotions I had were around guilt and shame and fear and respect, but in a bad way sometimes as well.

Sophia

Nhân tiện, tôi mới học được từ “cảm giác” từ hai năm trước. Trước đó tôi không biết từ gì dùng cho feelings, tôi … chỉ tồn tại. Đúng rồi. Bởi vì tôi thấy như những lần duy nhất mà cảm xúc được diễn tả rõ cho tôi khi còn nhỏ là khi tôi bị mắng. Ví dụ như “mày làm tao thất vọng, mày làm tao xấu hổ", hoặc như là …. vậy là rất nhiều cảm giác mà tôi có thường là tội lỗi, xấu hổ, sợ hãi, và kính trọng nhưng đôi khi theo một cách xấu vậy

00:04:29:13 - 00:04:55:09

Rachel

You kind of feeling put off by trying to learn more because we feel like, what if we try to say other things, other so-called positive feelings? What if it's not the right thing to say? There's also another another common issues that my clients also experience, because they are not encouraged to explore variety of vocabulary in Vietnamese.

Rachel

Bạn thấy không muốn học thêm vì bạn cảm thấy nếu mình nói về những cảm giác tích cực kia, lỡ mà điều mình nói không đúng? Một vấn đề nữa mà khách hàng của tôi thường gặp là họ không được động viên để tìm tòi thêm vốn từ vựng tiếng Việt.

00:04:55:17 - 00:05:20:21

Sophia

A lot of listeners that we get to the series are Vietnamese, I think by virtue of who I am and the people that are exposed to the series at the moment. How can we even begin to have a positive conversation about child sexual abuse if we can't even have a conversation about child sexual abuse? Because if you are learning the language through your family like I did, like many Vietnamese second generation did here, how are you going to learn the word for sex?

Sophia

Rất nhiều thính giả của chương trình là người Việt, tôi nghĩ do bản thân tôi và những người tại thời điểm này biết đến chương trình. Bằng cách nào chúng ta có thể bắt đầu có cuộc nói chuyện mang hướng tích cực về chủ đề xâm hại tình dục trẻ em, khi chúng ta thậm chí còn không thể nói về chủ đề này. Vì khi bạn học ngôn ngữ qua gia đình như tôi, như những người Việt thế hệ thứ hai, làm sao mà bạn có thể biết được từ ngữ về tình dục.

00:05:21:03 - 00:05:39:06

Sophia

Because no one told me the word for sex, let alone the word for abuse. And so particularly when I was coming out and disclosing to my family, I found it very difficult to translate to the elders a lot of these key sentiments, because not only did I have the physical words to say, I also, yes, I have the culture,

Sophia

Vì không ai dạy tôi từ “tình dục" chứ đừng nói đến từ “Lạm dụng". Vậy nên khi tôi nói ra và kể với gia đình, tôi thấy rất khó để giải thích cho người lớn về những điểm quan trọng, vì tôi không có vốn từ vựng đó. Tôi biết về văn hoá 

00:05:39:06 - 00:05:57:03

Sophia

But in such a dark and difficult time, you don't know what will resonate most in people when you're translating. So I thought we could spend a big chunk of the episode talking about what phrases people should say, and why, when they're trying to have this conversation with their elders.

Sophia

Nhưng tại thời điểm đen tối và khó khăn như vậy, chúng ta không biết điểm nào gây ảnh hưởng nhất tới người nghe khi ta dịch sang. Tôi nghĩ chúng ta có thể dành phần lớn thời gian của chương trình để trao đổi về những cụm từ mọi người có thể dùng, và tại sao, khi họ đang cố gắng nói về vấn đề này với người lớn.

00:05:57:03 - 00:06:30:08

Rachel

These phrases are very sensitive to talk about. So it's not like because I'm Vietnamese, so I can just automatically know the phrase to talk about it, but even having a normal conversation sometimes, it’s just like, I just want you to listen to me. It's also quite difficult to do in Vietnamese, let alone that difficult topic. So, the word “sex” in translation, in Vietnamese translation, is “tình dục” or it can mean, “giới tính” . Child sexual abuse is translated as “lạm dụng tình dục trẻ em”

Những cụm từ này rất nhạy cảm. Không phải vì tôi là người Việt mà tự nhiên tôi biết những từ này. Ngay cả khi nói chuyện bình thường bằng tiếng Việt, tôi muốn người lớn lắng nghe mình, đã là điều rất khó, chứ đừng nói đến nói chuyện về một vấn đề nhạy cảm. Từ “sex", dịch ra tiếng Việt là “tình dục", nhưng cũng có thể dịch là “giới tính". Child sexual abuse dịch là “lạm dụng tình dục trẻ em"

00:06:31:09 - 00:07:04:15

Rachel

And here's an example how you could start the conversation. còn có một cái vấn đề rất la te nhi, mà con muốn chia sẻ với ba mẹ. con có một cái chuyện đó đã xảy ra và còn không biết nói là như thế nào bây giờ, nhưng mà con đã bị tình dục bởi một người này, người trong gia đình của mình. That in itself is not the most difficult part, the most difficult part is, for me, so far, is how to say in a way that your parents could listen to you.

Đây là một ví dụ làm sao để bạn có thể mở đầu cuộc nói chuyện: 

I have a problem that is , that I want to share with you (parents). I have an incident that happened and I don't know how to explain the situation, but I was sexually assaulted by this person, a person from our family.

Nói câu như vậy không phải là việc khó nhất. Việc khó nhất, theo tôi là nói làm sao để cha mẹ lắng nghe bạn

00:07:04:15 - 00:07:15:12

Rachel

And an example is I could say, “con nói cái chuyện này cho ba mẹ nghe, con hi vọng rằng ba mẹ có thể lắng nghe con và giúp đỡ con, ủng hộ con.”

Một ví dụ nữa, bạn có thể nói:

I am going to tell you (parents) something, I hope that you can listen to me and help me; support me.

00:07:15:24 - 00:07:36:06

Sophia

I have tried similar words when I was talking to elders, and I think support from their perspective looked very different to the support I wanted. I wanted them to understand “this is the situation I'm in. This is why I don't want to speak to the abuser and this is why you getting involved is not very helpful to me at this time, even though you think it's helping me.”

Tôi đã cố gắng nói giống như vậy với người lớn, và tôi nghĩ sự ủng hộ theo ý họ rất khác với sự ủng hộ mà tôi cần. Tôi muốn họ hiểu rằng “vấn đề của con là như vậy này. Đó là lý do tại sao con không muốn nói chuyện với người xâm hại con, và tại sao người lớn tham gia vào lúc nào không có ích gì cho con hết, cho dù mọi người nghĩ rằng mọi người đang giúp"

00:07:36:06 - 00:07:59:00

Sophia

Right? Whereas from their perspective, they were like, Oh, well, the best thing for her would be if all the family is doing something, doing something together. Exactly. And showing that united front. And it took me actually three years because what I said for like, the support and things like that, both parties would go away thinking like “I've said something to them and I've asked them to give me support and they've agreed,” whereas they would go away thinking, “Oh, she's asked for support.

Đúng không? Nhưng theo cách nhìn của họ, họ lại nghĩ. Ôi, cách tốt nhất cho con bé bây giờ là cả nhà xúm lại làm gì đó, làm gì đó cùng nhau. Chính thế. Và tỏ ra là cả nhà đoàn kết. Và tôi mất tới 3 năm vì khi tôi nói về sự ủng hộ, tôi nghĩ cả hai bên đều rõ là “tôi đã nói với họ rồi và tôi đã nói tôi cần sự ủng hộ và họ đã đồng ý", trong khi họ thì nghĩ rằng “Oh, con bé nói nó cần ủng hộ..

00:07:59:00 - 00:08:16:05

Sophia

What we're doing is really good, so we're just going to carry on with what we’re doing” and there was multiple times when we would clash years later when an elder would get involved and try and get the abuser back involved in the family or, you know, whatever, whatever it is. And I was like, “Why isn't this message hitting?”

Những gì chúng ta đang làm là tốt và chúng ta cứ thế mà làm tiếp". Và có nhiều lần chúng tôi cãi nhau về sau vì một người lớn nào đó lại tham gia và muốn kẻ lạm dụng tiếp tục là thành viên của gia đình và, bạn biết đó, cái kiểu như thế. Và tôi nghĩ  “sao cái thông điệp lại không được thấu hiểu?”, 

00:08:16:05 - 00:08:33:06

Sophia

And then sometimes I'd look back at the words I said and I was like, “Oh, because when I said that I wanted support, I didn't actually say what that meant to me.” I guess it's just having those key words. I googled the word for abuse in Vietnamese, which is “lạm dụng” and I wasn't necessarily using it in the right context.

Rồi đôi khi tôi nghĩ lại về những từ cụ thể tôi dùng, và tôi nhận ra “à!  khi tôi nói tôi cần được hỗ trợ, tôi lại không nói rõ xem hỗ trợ đối với tôi nghĩa là  như thế nào”. Tôi nghĩ vấn đề là biết được những từ khoá chính. Tôi google từ “abuse" tiếng Việt, nghĩa là “lạm dụng", và tôi có lẽ đã không biết dùng từ đó đúng ngữ cảnh.

00:08:33:06 - 00:08:50:11

Sophia

So after disclosing to my family, it actually took three years for everyone to come together as an actual full family to have a discussion about the abuse. I would call that a success because I never thought it would even get to the point where all the elders would agree to sit down and listen to me and and many different people tried.

Vậy nên sau khi nói ra với gia đình, gia đình tôi mất tới ba năm để họp đầy đủ gia đình và bàn bạc về kẻ lạm dụng kia. Tôi nghĩ vậy là thành công rồi vì tôi thậm chí còn không nghĩ sẽ có ngày người lớn sẽ ngồi xuống và lắng nghe tôi dù nhiều người đã thử.

00:08:50:12 - 00:09:12:07

Sophia

And I know that in a lot of Vietnamese cultures and contexts, people wouldn't even get to that point. I was happy that I was at that point. But when I was having the discussions, I kept saying like, “lạm dụng” la la la la. Really what I was using was the general word for abuse that could apply to anything. I felt like the thing that really hit home, unfortunately in my family, was graphically describing what happened.

Tôi biết rằng trong văn hoá Việt Nam, nhiều người còn không tới được bước đó, nên tôi rất vui vì tôi đã đạt được đến đó. Nhưng khi tôi trao đổi về chuyện đó, tôi cứ nói “lạm dụng", la la la. Mà thực ra tôi đang dùng một từ chung chung về lạm dụng mà có thể áp dụng trong mọi trường hợp. Tôi cảm thấy điều thực sự làm cho gia đình tôi phải lắng nghe, đáng tiếc là, tôi đã phải tả tường tận chuyện kinh khủng đã xảy ra.

00:09:12:07 - 00:09:30:02

Sophia

It was the only way that they could fully understand. And it's funny because in the whole ethos of Secrets Worth Sharing, what I do, I don't believe that you should have to explain what has happened for you to me to be believed. But in my family case, I sat down, I had to explain the touches, the actions, the age, what I was wearing for them to finally understand.

Đó là cách duy nhất làm họ hiểu ra. Và nực cười là đặc tính của chương trình Những Bí Mật Đáng Chia Sẻ mà tôi làm, tôi không nghĩ rằng bạn phải kể tường tận chuyện gì đã xảy ra với bạn thì mới được tin. Nhưng trong trường hợp gia đình tôi, tôi đã phải ngồi xuống, giải thích những cái động chạm, những hành động, lúc tôi bao nhiêu tuổi, tôi lúc đó mặc gì, thì họ mới hiểu.

00:09:30:02 - 00:09:49:23

Sophia

But then to also do that in Vietnamese - is I just said lạm dụng ở đây. And so actually then I found out many years later , those in the family whose English wasn't as strong, they actually still to this day didn't actually understand what happened and it was only when other aunties or relatives translated for them now did they finally realize that's why this is so bad.

Rồi phải làm như thế bằng tiếng Việt, tôi nói “lạm dụng ở đây". Rồi nhiều năm sau tôi mới biết rằng những người trong gia đình mà tiếng Anh không tốt, họ tới giờ vẫn không thực sự hiểu việc gì đã xảy ra, và chỉ khi các bác khác trong nhà và họ hàng dịch cụ thể, họ mới biết là việc đó tồi tệ như thế nào.

00:09:50:04 - 00:09:50:12

Sophia

Yeah.

Vâng

00:09:50:12 - 00:09:53:03

Rachel

Gosh that’s a lot you went through.

Trời ạ, bạn đã phải trải qua nhiều chuyện quá.

00:09:55:00 - 00:10:11:17

Sophia

Yeah. And unfortunately I think it's a very common story and I think it's particularly the reason why a lot of Vietnamese people aren't comfortable disclosing to their families. The language really is a huge barrier, but also culturally translating why this is a problem. Yes.

Vâng. Và đáng tiếc rằng tôi nghĩ đây là chuyện rất phổ biến, và là lý do tại sao rất nhiều người Việt không cảm thấy thoải mái để kể ra cho gia đình họ. Ngôn ngữ thực sự là rào cản lớn, và còn sự khác biệt về văn hoá nữa để hiểu rằng vì sao đó lại là việc rất tồi tệ.

00:10:12:08 - 00:10:30:20

Rachel

Yeah, I don't think anyone who went through what you went through should be in that situation. So, yeah, one of the phrase that, you know, that we could use is “con không cần ba mẹ phải làm cái gì cho con, con chỉ cần ba mẹ lắng nghe con và tin con cái chuyện đó mà đã xảy ra với con”

Đúng thế. Tôi nghĩ rằng không ai nên trải qua chuyện giống bạn xong lại còn phải đối mặt với việc đó nữa. Một cách mà mình có thể nói là “I don't need you to do anything for me. I just need you to listen, and believe that it happened to me”

00:10:31:12 - 00:10:48:00

Sophia

Which I think is so important, because we are very much a culture of action. And so by even starting by saying, “you don't need to do anything, I just want you to listen and listen properly and understand and support me, you know” That in itself is just such a hard point to land.

Tôi nghĩ điều đó thật quan trọng, vì chúng ta thường theo văn hoá hành động. Nên ngay cả khi mở đầu bằng cách “Ba mẹ không cần làm gì cả. Con chỉ muốn ba mẹ lắng nghe, và nghe thật kỹ và hiểu và ủng hộ con”. Chỉ vậy thôi đã rất khó để người nghe hiểu rồi.

00:10:48:03 - 00:11:11:14

Rachel

Yeah, well, people want to be helpful. To be useful. They think about that experience. That particular experience is that nobody can take that away. To be honest, taking it away is about saying to me that it, that it didn't happen. It’s my experience and however painful it is, it’s still mine.

Đúng rồi. Vì mọi người muốn giúp. Muốn làm gì đó có ích. Họ nghĩ về việc đã xảy ra, mà việc xảy ra là trải nghiệm mà không ai có thể lấy đi được. Thực ra mà nói, lấy nó đi tức là nói với tôi rằng nó đã không xảy ra. Nhưng đó là trải nghiệm của tôi và cho dù đau đớn thế nào, nó cũng là trải nghiệm của tôi.

00:11:12:09 - 00:11:33:00

Sophia

I felt like very early on, I was kind of on my own. And even seeking linguistic support from other members of the family was ... sometimes available, but I was still learning how to speak with them about it. So when I wanted them to provide a translating role, it was a lot harder because I also then had to explain to them my feelings as well, what I wanted to convey.

Lúc mới, tôi cảm thấy như mình bị bỏ mặc. Ngay cả khi tìm sự giúp đỡ về ngôn ngữ từ những thành viên khác trong gia đình mà đôi khi mới có,  nhưng tôi vẫn đang tìm cách làm sao để nói với họ về chuyện này. Nên tới lúc tôi muốn họ đóng vai trò dịch giả, nó còn khó hơn vì tôi bây giờ phải giải thích cho họ cảm giác của tôi và những điều tôi muốn nói.

00:11:33:15 - 00:11:56:22

Sophia

So I relied a lot on my friends- whose Vietnamese... some of them is a lot better than mine, but it still wasn't at that level where we can have these really complex conversations. That is again one extra motivation to share some practical phrases in Vietnamese. It put me at a loss for many, many years. So I'm actually going to get out my phone and share some of the phrases that I said.

Thế nên tôi dựa vào bạn bè, có những người tiếng Việt tốt hơn tôi rất nhiều nhưng vẫn không ở mức chúng tôi có thể trao đổi những chủ đề phức tạp. Đó cũng là một lý do nữa để chia sẻ những cụm từ hữu hiệu bằng tiếng Việt. Rất nhiều năm tôi cảm thấy rất bối rối. Tôi sẽ lấy điện thoại ra xem để chia sẻ những cụm từ mà tôi đã sử dụng

00:11:56:22 - 00:12:15:23

Sophia

And I thought we could go through some of them together and then if you wanted to offer some alternatives in Vietnamese. So the first one was around actually starting the conversation in terms of getting them to listen. But I said something like mỗi lần ELDERS (I’m going to say). Mỗi lần ELDERS muốn nói chuyện với con con nghe lời. Bây giờ con xin ELDERS nghe chuyện cua con.

Tôi nghĩ chúng ta có thể xem qua cùng nhau và nếu muốn chị có thể chia sẻ những cách nói khác trong tiếng Việt. Câu đầu tiên là về việc mở đầu câu truyện và muốn họ lắng nghe. Tôi nói là: 

Every time ELDERS want to talk to me, I obey. Now I ask ELDERS to listen to me.

00:12:15:23 - 00:12:25:17

Sophia

So you're acknowledging that you have given that duty of listening and being an obedient child, but you're just asking for a little bit of listening in return.

Tức là bạn công nhận việc bạn đã được dạy phải luôn nghe và việc mình là một đứa trẻ biết nghe lời, và bây giờ bạn chỉ muốn được lắng nghe lại một chút

00:12:25:23 - 00:12:27:22

Rachel

I think it's reasonable.

Tôi nghĩ vây là hợp lý.

00:12:28:02 - 00:12:46:24

Sophia

It’s reasonable. Yeah. Then I thought and then I said something like “khi con còn nhỏ, ELDERS dặn con “đừng để ai chạm vào cơ thể của con”. So the whole like “don’t let anyone touch your body” kind of thing. Basically you’re then saying, “but, the person who did violate or touch my body was somebody who was close to me.”

Hợp lý. Đúng rồi. Rồi tôi nói “

when I was little, ELDERS told me "don't let anyone touch your body”

Đây là nói về việc “ đừng để ai đụng vào cơ thể con". Rồi sau đó nói “nhưng, người xâm phạm và chạm vào cơ thể con lại là người thân trong nhà”

00:12:46:24 - 00:13:04:21

Rachel

khi mà ELDERS dặn con là đừng có để người khác đụng vào cơ thể của mình, con cố gắng làm điều đó. Nhưng mà người này là trong nhà mình, biết cái điều đó nhưng mà lại - không thực hiện được cái điều mà đã dặn con. con cảm giác cái điều này rất là mâu thuẫn

when ELDERS warned me not to let anyone touch my body, I tried to do this. But this person is in our family, they know this but they still – I couldn’t do what you warned me to do. I feel that this is very contradictory.

00:13:05:01 - 00:13:25:21

Sophia

I like the use of “người ngoài” ... basically like stranger versus “người nhà”, right?.. it makes it... it makes it hit home a bit more. I wanted to talk about the difference between words versus actions. I wanted to have a conversation with my abuser, and I wanted to understand why we kept quiet for so long. And I said, “Con muốn câu trả lời.

Con thích cách dùng “người ngoài” …. ở đây là đối cực “người lạ" với “người nhà", đúng không? Nói như vậy thấy hiệu quả hơn. Con muốn nói về sự khác biệt giữa từ ngữ và hành động. Con muốn trao đổi với kẻ đã lạm dụng con, và con muốn biết tại sao chúng ta lại giữ im lặng lâu quá như vậy. Và con nói “ I want an answer"

00:13:25:21 - 00:13:48:15

Sophia

nhưng khi ABUSER trả lời, 3 năm sau, ABUSER chỉ nói chữ ‘xin lỗi’ - không giải thích. ABUSER đã viết chữ “xin lỗi”, nhưng với con, không phải là xin lỗi thật lòng. “. So like, you're not - you just saying the words, but not actually saying why, because you didn't provide with me any explanation.

I wanted an answer. However, when ABUSER replied, 3 years later, ABUSER just said 'sorry' - no explanation. ABUSER wrote the word "sorry", but to me, it was not a sincere apology. 

Xin lỗi như vậy không phải là xin lỗi, người chỉ nói vậy thôi, nhưng không giải thích, không cho con lý do tại sao.

00:13:48:20 - 00:14:24:04

Rachel

Con muốn có một cuộc nói chuyện với lại người này. và con muốn hiểu tiểu rằng là lý do tại sao người đó đã lạm dung con như thế. mình là người nhà với nhau. Tại sao người đó, là người lớn hơn, tính ra người ta phải bảo vệ con nhưng tại sao người ta lại làm hại con như thế. Con muốn biết lý do nó như thế nào. Nhưng mà khi chuyện này vỡ lẽ ra, thì, ba năm sao người đó chỉ co nói với con rằng xin lỗi, một thơ xin lỗi nhưng mà nó không thể hiện cái cảm giác gì cả. Con Không cảm nhận được người này thật sự.

I would like to have a conversation with this person. and I want to understand why that person abused me like that. We are family together. Why would that person, being an elder, who is supposed to protect me but instead, harm me like that? I want to understand why this happened. But when this came to light, well, three years later that person only said sorry, a letter of apology but it didn’t express any feeling. I couldn’t feel any true sentiment.

00:14:25:01 - 00:14:42:11

Sophia

And again what's really nice about your version of that is you use words like an older in the family who was supposed to support me. I think it makes it clear that break of trust. For people whose Vietnamese is not as strong. What I would advise is, physically is what I did, was I wrote this down as a letter.

Phiên bản của chị rất hay ở chỗ chị dùng từ như là “người lớn hơn, người phải bảo vệ con". Tôi nghĩ nó chỉ ra rõ ràng việc phá vỡ niềm tin. Cho những ai tiếng Việt không được tốt, lời khuyên của tôi là, tôi đã viết hẳn những lời này ra thành một lá thư.

00:14:43:00 - 00:15:02:15

Sophia

So even if the words that you were saying is quite complex for someone to remember, like, I would struggle to remember everything that you said, but I would write it down in Vietnamese and read out to them aloud because that way I wrote this all down so that when I was reading aloud to the elders, it was more powerful because they could see the words that I had written.

Như vậy cho dù những từ bạn dùng quá phức tạp để nhớ, giống như là tôi sẽ khó để nhớ được những gì chị vừa nói, nhưng tôi sẽ viết bằng tiếng Việt và đọc to lên cho họ nghe vì như vậy sẽ mạnh mẽ hiệu quả hơn vì họ nhìn thấy những từ tôi đã viết rõ ràng xuống.

00:15:02:22 - 00:15:24:06

Sophia

They could help me with the pronunciation, but while I was checking the pronunciation with them, I was double checking the meaning. Make sure it really got through to them. And I said, “Con đang nói chuyện này bằng tiếng Việt để cố gắng giúp ELDERS hiểu tôi hơn” I’m saying this to you in Vietnamese to make sure you get it, you know, and I knew that I would get every single word right, but it made it more powerful.

Họ giúp tôi với phát âm. Và khi đang luyện phát âm với họ, tôi sẽ tranh thủ kiểm tra lại ý nghĩa của từ để chắc chắn rằng họ hiểu vấn đề. Và tôi nói “

I'm saying this in Vietnamese trying to help ELDERS understand me better.

Con nói về việc này bằng tiếng Việt để người lớn hiểu rõ vấn đề. Và tôi biết rằng tôi sẽ nói đúng từng từ một và sẽ hiệu quả hơn nhiều

00:15:24:06 - 00:15:26:02

Sophia

I think hearing it in their own language.

khi nghe bằng tiếng mẹ đẻ.

00:15:26:23 - 00:15:42:10

Rachel

Con biết là tiếng Việt của con, nó không đủ. Con muốn nói bằng tiếng Việt để có thể chuyển tải được đủ những cái ý nghĩa, những cái nỗi long, và những cái suy nghĩ, những tâm tư của con để cho mọi người hiểu được rõ hơn.

I know my Vietnamese is not enough. I want to speak in Vietnamese so that I can convey enough of my meanings, my worries, and my thoughts and feelings for everyone to understand better.

00:15:43:05 - 00:16:02:22

Sophia

What would you advise people to say around the whole “saving face” thing? I often get asked things like, “Oh, mà, con sắp cưới, like , you’re just about to get married, what about having the abuser? Like, “Nếu người ta hỏi” like, “gia đình nói gì? ” Like, what are we going to say if people ask about the abuser at the wedding?

Chị có lời khuyên gì cho mọi người về việc “giữ thể diện". Tôi thường bị hỏi là “Ôi, you’re getting married, con sắp cưới, thế có mời cái người lạm dụng kia không", vì “what if they ask", “what would the family say?”, hay là “Chúng ta biết nói gì khi người ta hỏi về kẻ lạm dụng trong đám cưới?

00:16:03:01 - 00:16:08:04

Sophia

Do you have any advice about ways we could translate why that is so difficult?

Chị có thể cho lời khuyên làm sao để giải thích vì sao nó lại khó khăn thế không?

00:16:08:04 - 00:16:09:10

Rachel

Difficult for the …

Khó cho

00:16:09:10 - 00:16:10:22

Sophia

for the abused person.

Cho người bị lạm dụng

00:16:10:22 - 00:16:35:17

Rachel

Khi mà con nói ra cái chuyện này với mọi người thì thật là buồn, thật là đau long, khi mà thấy mỗi người chỉ tập trung vào cái chuyện là làm sao để giữ thể hiện cho gia đình. Thế thì khi mà giữ thể hiện cho gia đình như thế, thì, ai giữ thể hiện cho con, ai giữ thể hiện cho cái nỗi lòng của con, cho cái chuyện đau đớn mà con đã trải qua

when I tell this story to everyone, it's so sad, it's heartbreaking to see everyone just focusing on how to keep up the family façade. when we keep up the family façade like that, then, who keeps it up for me, who keeps it up for my heart, for the painful thing that I've been through?

00:16:35:17 - 00:16:39:12

Sophia

Can you translate for us as well.

Chị dịch giùm chúng tôi được không ạ

00:16:39:12 - 00:16:58:20

Rachel

Er... so when you say things like that, it feels as if you're trying to protect the reputation for the family and for that person. Instead of my own reputation, the pain that I gone through. Who's going to protect that?

À… khi mọi người nói những điều như vậy, giống như là mọi người đang cố gắng bảo vệ danh tiếng cho gia đình và cho người đó, thay vì danh tiếng của con và những đau đớn mà con đã trải qua. Ai sẽ bảo vệ nó cho con?

00:16:58:23 - 00:17:18:18

Sophia

It's really nice because again, where I have failed in expressing that sentiment is I tend to say something like, “nhiều gia đình có chuyện giống gia đình mình” I say, so many families have a similar story, but actually like they don't care about that. they’re like “okay, so what. Lots of families have situations like ours and they save face anyways so we should save face because we want to look the best.

Rất là hay, vì, tôi đã sai lầm khi nói “Many families have stories similar to ours”. Tôi nói nhiều nhà có chuyện giống nhà mình, nhưng thực ra họ không quan tâm tới việc đó. Họ bảo “Ok, rồi sao? Nhiều nhà có chuyện giống vậy nhưng họ vẫn giữ thể diện nên mình cũng phải giữ thể diện để nhìn cho đàng hoàng"

00:17:18:24 - 00:17:38:19

Sophia

Especially when you tend to have a reputation within the community. And especially I find when there is so few of us. There’s more or less 55,000 Vietnamese in the UK now, which is a lot, but not as anonymous as millions of people in the country. Right. So when something does happen, people do tend to hear about it.

Đặc biệt là khi bạn có vai vế trong cộng đồng. Đặc biệt là khi tôi nhận ra có rất ít người Việt. Hiện tại ở UK có chừng 55,000 người Việt, tức là rất nhiều, nhưng không nhiều tới mức có thể vô danh như hàng triệu người khác ở đây. Thế nên khi có việc gì, là mọi người thường sẽ biết.

00:17:38:19 - 00:18:01:08

Sophia

And that is why people tend to keep very quiet because they want to be seen as the best. This for me was a bit of a last resort as a sentence. So I feel like it's quite common within Vietnamese cultures to use death as a way to discipline or give guilt to a lot of people. Maybe not intentionally, but to say something like, “Oh well, what about when I die?”

Thế nên mọi người thường giữ im lặng vì họ muốn được coi là nhất. Với tôi đây là cách cuối cùng - tôi thấy trong văn hoá Việt mọi người thường lấy cái chết để doạ dẫm hoặc làm người khác thấy tội lỗi, nên nói như là “Thế lúc con chết thì sao?”

00:18:01:08 - 00:18:24:14

Sophia

Like This is going to... like my last wish would be this... Or what about, you know, my legacy? How do I get to live on? It's always used as a way of upholding duty. And I think a lot of the time for elders, there seems to be a duty of finishing something on a good end. And I definitely feel like some elders that I've been around feel as though if we haven't resolve this matter before we die, that it's going to be an issue.

Kiểu như “điều ước cuối cùng của con là vậy", hoặc là “điều con để lại", “Làm sao con có thể sống được nữa", luôn là những cách để người khác phải làm theo nghĩa vụ. Và với nhiều người già, dường như họ thấy có nghĩa vụ phải kết thúc một cách tốt đẹp. Tôi chắc thấy là đối với nhiều người lớn mà tôi gặp, nếu mình không giải quyết việc này trước khi mình chết, là có chuyện xấu.

00:18:24:14 - 00:18:47:23

Sophia

So one of the things I said in the letter was, “Con không muốn làm ELDERS buồn, nhưng có thể điều này xảy ra sau khi ELDERS chết, và nó có thể không bao giờ xảy ra” Basically what I'm trying to say there is “I don't want to upset you but I might not even reach a reason or conclusion to this after you have died.”

Một trong những điều tôi nói trong lá thư là:

I don't want to upset ELDERS, but it may happen after ELDERS dies, and it may never happen.

Cơ bản điều tôi muốn nói là “Con không muốn làm mọi người buồn nhưng con có thể sẽ không bao giờ tìm ra nguyên nhân hoặc kết luận trong việc này cả sau khi người mất đi"

00:18:48:04 - 00:18:53:01

Sophia

And so don't hold on to that and don't don't try and rush me.

Nên đừng có vin vào chuyện đó và đừng có thúc giục con

00:18:53:01 - 00:19:26:12

Rachel

Con nghĩ là nhiều người trong gia đình, nhất là những người lớn tuổi rồi, sẽ kỳ vọng là con là giải quyết chuyện này cho xong, nhưng mà sẽ kỳ vọng đó, con không nghĩ rằng là nó có thể hoàn thành. Ngay cả khi mà những người lớn tuổi trong gia đình này đã mất. Con không muốn làm cho mọi người buồn long, nhưng chuyện này rất là đau lòng với con và con không hứa là con có thể tha thứ cho người này. Và nếu mà con có thể tha thứ được cho nữa, thì, con cũng không bao giờ quên được

I think that many people in the family, especially the older ones, will expect me to get this over with, but with that expectation, I don't think it can be done. Even when the elders of this family have passed away. I don't want to make people sad. but this is very painful for me and I can't promise that I can forgive this person. And even if I can, then, I will never forget the past. for it affects me. I'm the one who has to bear the pain not the other person. So I hope everyone in the family understands for me and doesn't force me to do something I'm not or aren't ready for yet.

00:19:26:17 - 00:19:45:09

Rachel

cái quá khứ này đâu. vì nào nó hành trong người con. con là người phải chịu cái nỗi thương nó chỉ không phải là người đó. cho nên là con hy vọng mỗi người trong gia đình thông cảm cho con và đừng có ép con phải làm những cái gì mà con không hoạc là chưa sẵn sàng.

…..

00:19:45:09 - 00:20:02:14

Sophia

What I really liked there, that was key is how you said, “I don't want to make you sad, but this is also making me sad.” Sometimes I find that sentiment gets lost because they're like, “Oh, well, why are you bringing this up? Why are you deliberately trying to cause hurt?” Butl, I think what sometimes can be forgotten is actually that hurt has been held with you for so long.

Tôi rất thích cách chị nói ở điểm “Con không muốn làm người buồn nhưng việc này làm con rất buồn". Tôi nghĩ điểm này thường không được thông vì mọi người sẽ nói “Vậy sao còn đem chuyện này lên nói. Sao mày lại cố tình gây tổn thương?” Nhưng tôi nghĩ đôi khi mọi người quên mất là chính tôi đã bị tổn thương từ rất lâu rồi.

00:20:03:12 - 00:20:29:22

Sophia

I would love an upgrade to the sentence I told you earlier around success and mental health. So what I said was, “chỉ vì con đi học, đi đại học, học hay nó không có nghĩ là con không có buồn ” so translation, just because I went to university and study well it doesn't mean that I'm not sad from this. So how could I expand on that sentiment?

Tôi rất mong được biết làm sao để nói tốt hơn cái câu mà tôi nói lúc trước về thành công và sức khoẻ tâm lý. Lúc đó tôi nói là “

Just because I go to school, go to college, study well,  it doesn't mean i‘m not sad “

Ý tôi là chỉ vì tôi đi học đại học và học giỏi không có nghĩa là tôi không bị ảnh hưởng bởi chuyện này. Làm sao để tôi có thể diễn đạt được ý đó?

00:20:29:22 - 00:20:58:23

Rachel

mọi người trong nhà cứ thấy được rằng là con đi học, đại học, con làm chuyện này chuyện kia, có vẻ rất là hạnh phúc, có vẻ rất là thành công. nhìn bề ngoài vậy thôi nhưng mà không có nghĩa rằng là con không có cảm giác, con hoạc là không có cảm sức .con đau chứ. nhưng mà cái nỗi đau đó, không thể nào mà thấy hiện ra ngoài và có thể rằng là mọi người trong nhà không muốn nhìn thấy con phải đau đớn như thế nào cho nên con

Everyone in the family can see that I go to school, university, I do this and that, I seem very happy, I seem very successful. It just looks like that on the outside, but it doesn't mean that I don't feel, I don’t have strength. Of course I hurt. but that pain, isn’t seen on the outside and it's possible that everyone in the family doesn't want to see how much pain I have so I - I hide it, and I want to in order to protect everyone from that pain. Even though I laugh, I am happy, It doesn’t mean what has happened has no effect on me. it has a huge impact. it affects me a lot. I have to live with it every day. how can it not affect me? It affects the way I act with my best friends, the way I act with everyone around me.

00:20:59:22 - 00:21:28:03

Rachel

con che nó đi, và cũng muốn để mà bảo vệ mỗi người khỏi cái nỗi đau đó. Nhưng mà con cười, con vui, không có nghĩ rằng là cái chuyện đã xảy ra. nó không có ảnh hưởng tới con. nó ảnh hưởng rất lớn. nó ảnh hưởng rất nhiều. con phải sống với nó từng ngày mà. làm sao nó không ảnh hưởng được? nó ảnh hưởng tới cái cách mà con tối diễn với bạn thân con, con tối diễn với mọi người xung quanh.

 I hide it, and I want to in order to protect everyone from that pain. Even though I laugh, I am happy, It doesn’t mean what has happened has no effect on me. it has a huge impact. it affects me a lot. I have to live with it every day. how can it not affect me? It affects the way I act with my best friends, the way I act with everyone around me.

….

00:21:28:05 - 00:21:54:21

Sophia

So I really like the use of the word hiding that you use there, because, again, it's something quite common that people are very used to doing - like hiding their emotions, hiding their feelings. But here you talk about how that is painful as all , right? Makes it very powerful. One thing with my limited Vietnamese, that I try to make a distinction from just ‘buồn” was I used to say “rất là buồn” - does that sentiment still have the same effect?

Tôi rất thích cách chị dùng từ "che", bởi vì đây là cách mọi người thường làm: che đậy cảm xúc cảm giác của mình lại. Nhưng ở đây chị nói về chuyện việc đó cũng là một việc đau đớn, nhỉ. Rất là có hiệu lực. Với vốn tiếng Việt có hạn của tôi, tôi cố gắng phân biệt giữa cảm giác "buồn" bằng cách nói "rất là buồn". Nói như vậy có đúng không?

00:21:55:05 - 00:22:15:12

Rachel

You can say “đau lòng. cái việc đó rất là đau lòng với con. con cảm giác rất là đau khổ” There’s a few words to describe that pain is “tê tái trong lòng lắm”. It's like something really you experienced cold to your bone. That pain. It can be quite similar to that pain.

Bạn có thể nói: 

It was very painful for me. I feel anguished . Một cách khác để diễn tả là : “so numb in my heart”, Nó diễn đạt cái cảm giác lạnh thấu xương, cái cảm giác đau đớn đó, nó tương tự với cảm giác như vậy

00:22:15:21 - 00:22:32:16

Sophia

Something that can be quite difficult, especially if the person is still living around family or around support networks, but they want to access external support such as therapy or counseling orr talk to a charity. There's a lot of cases it's quite common where people say “we don’t want you to say who it is. We don’t want our family to look bad”

Có điều rất khó là khi người đó vẫn sống ở gần gia đình mình, hoặc gần với những người thân của mình, nhưng mình cần nhận được sự hỗ trợ từ bên ngoài ví dụ như gặp bác sĩ tâm lý hoặc nói chuyện với tổ chức nhân đạo nào đó. Thường thì mọi người sẽ bảo là "chúng tao không muốn mày nói người đó là ai, vì tao không muốn gia đình bị xấu mặt"

00:22:32:22 - 00:22:40:05

Sophia

How can we convey the sentiment that counseling is confidential in this country?

CHúng ta phải giải thích thế nào để mọi người hiểu ở đất nước này điều trị tâm lý là hoàn toàn bảo mật?

00:22:40:05 - 00:23:16:07

Rachel

Cái vấn đề cốt yếu của trị liệu tâm lý là vấn đề bảo mật . Tất cả những cái gì mà con nói hoặc là con chia sẻ với người tâm lý đó, điều là bảo mật cả. Người trị liệu tâm lý đó, người ta chủ yếu là nghe về vấn đề của con. chứ người ta không có quan tâm tới chuyện người nhà của mình là ai. So roughly, English translation, is that counseling therapy is confidential. You know, they're interested in what I'm sharing, not about who I'm talking about.

The heart of psychotherapy is the matter of confidentiality. everything you say or share with the therapist, is a matter of confidentiality.

The psychotherapist, they primarily hear about my problems. They don't care about who my family members are.

00:23:16:15 - 00:23:33:17

Rachel

You know this phrase in Vietnamese to tell people that they worry about whether they would be mentioned in the therapy is that “cái chuyện này là chuyện của con. chứ không phải cái chuyện của mỗi người. còn có quyền quyết định được cái chuyện này. và con muốn nói chuyện như thế nào, đó là quyền của con.”

Cách để nói lại với những người lo sợ là hiệu có họ sẽ bị gọi tên ra khi mình đi gặp bác sĩ tâm lí không là: This is my personal matter. It is not everyone else’s matter. I have the right to make the decisions regarding this matter. And how I want to talk about it, that is my right.

00:23:33:21 - 00:23:35:19

Sophia

I be so scared to say that.

Tôi sợ phải nói thế lắm

00:23:36:16 - 00:24:02:18

Rachel

But it is, you know, like maybe you’re scared to say that to you, to your family. But I think that other people who might be in similar situation like you. They could feel that, “oh, actually, that could be an option. I don't need to mind your business, you know, I just need to mind my own business, which is mental health. And I need to look after myself. And I pay for therapy and that is my time.”

Đúng rồi, có thể bạn sợ khi phải nói điều đó với bản thân, với gia đình mình. Nhưng có thể có những người khác ở trường hợp tương tự, họ sẽ cảm thấy rằng "ah, tôi có thể nói vậy. Tôi không cần lo về người khác, tôi chỉ cần lo việc của của tôi, trong trường hợp này là sức khoẻ tâm lý của tôi. Và tôi cần chăm sóc bản thân mình. Và tôi tự trả tiền cho bác sĩ tâm lý và đó sẽ là thời gian dành cho chính tôi"

00:24:02:22 - 00:24:06:21

Rachel

“So why do I have to worry about other people?”

Vậy việc gì tôi phải lo cho người khác.

00:24:07:05 - 00:24:08:07

Sophia

That's really, really brilliant.

Rất, rất tuyệt vời

00:24:11:23 - 00:24:21:11

Rachel

I think is more about what to say to parents. A message out there for parents to maybe pay attention to their children a little bit more.

Tôi nghĩ quan trọng là phải nói với ba mẹ như thế nào, như một cái thông điệp cho các phụ huynh mà muốn quan tâm hơn tới con cái của mình

00:24:21:24 - 00:24:25:06

Sophia

Would you be comfortable saying that in Vietnamese for …

Chị có thể nói cái thông điệp đó bằng tiếng Việt không?

00:24:25:17 - 00:24:55:15

Rachel

Hôm nay, mình có một cái lời nhắn tới bất kỳ cha mẹ nào và nhất là cha mẹ trong công đồng người Việt. hôm nay, mọi người làm cha làm mẹ Lắng Nghe Con cái của mình. tới thì bây giờ con cái mình, nó mở lòng nó ra, nó chia sẻ với mình, thì cuối vị Làm ơn lắng nghe con cái mình. nó tin tưởng mình, thì nó mới chia sẻ cái chuyện đau lòng này vói mình. cái chuyện đó nó

Today I have a message for any parents and especially parents in the Vietnamese community. Today, every parent should listen to their children. Right now, your children are opening their hearts, they are sharing with us, please listen to your children. they trust us, that is why they are able to share these painful issues with us. It is very painful for our children. Right now, even parents. They speak, but if the parents don’t believe. Who can they trust anymore? This impact is enormous. It is not just the impact it makes right now, it will affect the way they build other relationship foundations in their life. When they start another relationship, how can they believe that that person trusts them completely when their parents, who are closest to them, don't trust them.

00:24:55:15 - 00:25:26:12

Rachel

đau đớn lắm với con mình. tới thì bây giờ, ngay cả bố mẹ của mình. nó nói, mà bố mẹ không tin. tới thì nó còn tin ai được nữa bây giờ. cái tầm ảnh hưởng của nó rất là lớn. nó chỉ không có ảnh hưởng ngay bây giờ đâu, nó còn ảnh hưởng tới cái cách mà nó lập ra những cái móng quan hệ khác trong cuộc đời của nó. bắt đầu một móng quan hệ nào khác, thì làm sao mà nó có thể tin tưởng được rằng là người đó có thể tin tưởng mình hoàn toàn khi mà ba mẹ mình là những cái

00:25:26:13 - 00:25:28:23

Rachel

người gần nhất với mình, lại không tin tưởng mình. 

00:25:30:01 - 00:25:49:08

Sophia

Cảm ơn chị, thank you, that was brilliant. We really hope that that has helped you feel a bit more equipped with some Vietnamese words and phrases that you can use. We have full transcriptions and captions of everything, in our video and podcast. So even if you're not sure exactly of the words we use, you can just copy and paste them. You can show elements of the video, elements of us talking.

Thanh you. Cảm ơn chị. Hay quá. Chúng tôi hy vọng đã giúp bạn trang bị thêm một số những từ vựng và cụm từ tiếng Việt mà bạn có thể dùng. Chúng tôi có đầy đủ phụ đề trong video và podcast, nên nếu bạn không chắc về những từ cần dùng, bạn có thể sao chép và dán lại. Bạn cũng có thể đưa những đoạn phù hợp trong video mà chúng tôi trao đổi cho người lớn xem.

00:25:49:08 - 00:26:04:23

Sophia

But we really hope that this encourages people to better understand some of those cross-cultural narratives in Vietnamese and English so that we can start that intergenerational dialog. Rachel, would you like to just mention a little bit about Vietnamese mental health partnership?

Chúng tôi hy vọng là những thông tin này giúp mọi người hiểu rõ hơn những điều giao thoa chồng chéo trong văn hoá giữa tiếng Việt và tiếng Anh, và chúng ta có thể bắt đầu những cuộc nói chuyện xuyên thế hệ. Rachel, chị có thể cho người nghe biết thêm về Vietnamese mental health partnership không?

00:26:04:23 - 00:26:25:06

Rachel

There's a Vietnamese mental health service in the UK. You can Google it. It’s near London and Bridge and I think that they they also support online therapy. And also I know that there are a few Vietnamese speaking therapists in the UK. Check out the UKCP and also the psychologytoday.com. Thank you.

Ở Anh có dịch vụ chăm sóc tâm lý cho người Việt. Bạn có thể tìm kiếm trên Google. Chỗ đó ở gần London Bridge và tôi nghĩ họ còn có thể hỗ trợ trực tuyến nữa. Và tôi cũng biết rằng có một vài bác sĩ tâm lý ở UK có thể nói tiếng Việt. Bạn có thể kiếm tra trên UKCP và psychologytoday.com. Xin cảm ơn

00:26:25:06 - 00:26:26:06

Sophia

Thank you so much for coming in.

Cảm ơn chị đã tới tham gia chương trình

00:26:26:10 - 00:26:28:06

Rachel

Thank you for having me here.

Cảm ơn bạn

00:26:28:07 - 00:26:47:14

Sophia

Of course! And if you just tell one person that you see in this video, you'll be amazed at the kinds of conversations you have. So hopefully this can help. Okay, Cảm ơn mọi người, bye! If you want more bite sized content. We also have a webisode version of this episode called The Secret Out, which focuses on more do’s and don'ts for your own conversation.

Và tất nhiên, chỉ cần bạn chia sẻ với một người khác thôi về việc bạn đã xem video này, bạn sẽ ngạc nhiên về những đối thoại mà bạn sẽ có. Hy vọng là chương trình đã giúp ích cho các bạn. Okay, thank you. Tạm biệt. Nếu bạn muốn xem nội dung ngắn gọn hơn, chúng tôi có tập ngắn của chương trình này tên là "The Secret Out", tập trung chủ yếu và những gì bạn nên và không nên nói.

00:26:48:02 - 00:26:52:17

Sophia

Find us on YouTube or by going to www.secretsworthsharing.com

Bạn có thể tìm thấy chương trình trên YouTube hoặc qua website của chương trình www.secretsworthsharing.com