اپیزود ویژه-میکروبیوم: جهانی نامرئی در بدن ما با دکتر حسام نوذری-بخش دوم

🎙️ در دومین بخش از گفت‌وگوی ویژه‌ی پادکست و کانال هشیوار، دکتر مهدی شفا میزبان دکتر حسام نوذری است تا ادامه‌ بحث درباره‌ی یکی از شگفت‌انگیزترین کشفیات زیست‌شناسی نوین را دنبال کنند: میکروبیوم بدن انسان.
🧫 بدن ما میزبان مجموعه‌ای عظیم از میکروب‌هاست — از باکتری‌ها و ویروس‌ها گرفته تا قارچ‌ها و آرکی‌ها — که در نقاط مختلف بدن زندگی می‌کنند: روده، دهان، بینی، دستگاه تنفسی، پوست و دستگاه تناسلی زنان.
این جمعیت میکروسکوپی، با بیش از صد تریلیون سلول میکروبی و میلیون‌ها ژن بیشتر از ژنوم انسانی، شبکه‌ای زیستی می‌سازد که بدون آن، حیات و سلامت انسان ممکن نیست.
در این گفت‌وگو خواهید شنید که چگونه:
🧬 میکروبیوم روده (Gut microbiome) یکی از کلیدی‌ترین تنظیم‌کننده‌های سیستم ایمنی بدن است و ترکیب آن می‌تواند بر شدت واکنش‌های ایمنی، آلرژی‌ها، چاقی، دیابت نوع ۲، و بیماری‌های التهابی اثر بگذارد. اختلال در تعادل این جامعه‌ی میکروبی (dysbiosis) با بروز بیماری‌هایی مانند کولیت، سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS) و حتی برخی سرطان‌ها مرتبط است.
🧠 محور روده–مغز (Gut–Brain Axis) نشان می‌دهد که میکروب‌های روده تنها در هضم و ایمنی نقش ندارند، بلکه از طریق مسیرهای عصبی (عصب واگ)، هورمون‌ها و مولکول‌های شیمیایی، بر خلق‌وخو، اضطراب، افسردگی و عملکرد شناختی تأثیر می‌گذارند. باکتری‌های خاصی مانند Lactobacillus و Bifidobacterium می‌توانند ترکیباتی شبیه سروتونین و GABA تولید کنند و مستقیماً بر فعالیت عصبی مغز اثر بگذارند
🌬️ میکروبیوم تنفسی (Respiratory microbiome) نقش مهمی در سلامت ریه‌ها، آلرژی‌ها و مقاومت در برابر عفونت‌های ویروسی و باکتریایی دارد. پژوهش‌ها نشان می‌دهند که ارتباطی نزدیک میان روده و ریه وجود دارد — محور روده–ریه (Gut–Lung Axis) — که از طریق سیستم ایمنی و متابولیت‌های باکتریایی برقرار می‌شود و می‌تواند شدت بیماری‌هایی مانند آسم و کووید-۱۹ را تعیین کند.
🫁 میکروبیوم واژینال (Vaginal microbiome) یکی از مهم‌ترین سدهای دفاعی بدن در برابر عفونت‌ها و از عوامل حیاتی در سلامت باروری زنان است. گونه‌هایی مانند Lactobacillus crispatus با تولید اسید لاکتیک، محیطی اسیدی ایجاد می‌کنند که مانع رشد باکتری‌ها و قارچ‌های بیماری‌زا می‌شود؛ به همین دلیل تعادل این جامعه‌ی میکروبی با خطر زایمان زودرس، عفونت‌های مکرر و ناباروری ارتباط مستقیم دارد.
🔬 این گفت‌وگو از منظری علمی و میان‌رشته‌ای به بدن انسان می‌نگرد:
بدنی که دیگر صرفاً مجموعه‌ای از سلول‌های انسانی نیست، بلکه اکوسیستمی زنده و خودسازمان‌دهنده است — جایی که انسان و میکروب‌ها در پیوندی هم‌زیستانه و پیچیده زندگی می‌کنند.
درک میکروبیوم به ما می‌آموزد که سلامت، محصول توازن است نه سلطه؛ و انسان، نتیجه‌ی همکاری با میلیاردها موجود زنده‌ی دیگر در درون خویش است.

دکتر حسام نوذری، یکی از چهره‌های برجسته در حوزه پریودانتولوژی و دندانپزشکی ترمیمی است. او با رویکردی مبتنی بر شواهد علمی و روش‌شناسی دقیق، همواره بر اهمیت شک‌ گرایی علمی، ارزیابی انتقادی ادعاها، و پرهیز از پذیرش بی‌چون‌وچرای اطلاعات تأکید کرده است.
ایشون در سخنرانی‌ها، مقالات، و گفت‌وگوهای خود، تلاش کرده است تا پلی میان دانش علمی پیشرفته و جامعه فارسی‌زبان ایجاد کند. همچنین با تأکید بر اهمیت پژوهش مستقل، شفافیت علمی، و تکیه بر داده‌های معتبر، او نشان داده است که ارتقای سلامت عمومی تنها از مسیر آگاهی‌بخشی علمی و فرهنگ‌سازی در میان مردم و متخصصان می‌گذرد. این پیام، به‌ویژه برای نسل جوان ایرانی که در معرض حجم عظیمی از اطلاعات درست و نادرست است، ارزش حیاتی دارد.