Weg van jezelf

“Fouten maken moed”, met faalkundige Remko van der Drift

• Season 1 • Episode 3

Share episode

Falen, fouten maken en imperfectie: Remko van der Drift ziet hier bijna iedereen mee worstelen. Zijn instituut voor faalkunde helpt mensen om beter te leren falen. 

Falen en fouten maken is onderdeel van het leven. Juist daarom is het zo schrijnend dat een fout maken voor velen gepaard gaat met een lading negatieve emoties. En, zo zegt Remko, die mogen er ook zijn. 

Het punt is dat je met de faalangst onder je arm tóch door kunt gaan. Dat je opstaat, nadat je gevallen bent en met al je schaamte en twijfel je rug recht en de volgende stap zet. 

Door Remko’s verhaal kijk je met heel andere ogen naar de volgende fout die je maakt.

Deze aflevering zit vol mooie en levens veranderende inzichten. Daarnaast is het een aflevering waarin je faalfitter wordt en ook nog een sterk staaltje “Fuck it yoga” meekrijgt. 

Mooie inzichten van Remko

  • Proberen lukt altijd, wat niet geheel ontoevallig de titel is van zijn derde boek
  • De faalparadox: we willen graag iets nieuws leren, maar zijn bang om te falen. Maar zonder te vallen, kun je niet leren lopen. 
  • Fouten zijn simpelweg feiten, waar een negatief oordeel op zit. Wat gebeurt er als je dat negatieve oordeel weglaat en neutraal naar een gebeurtenis kijkt?

Remko van der Drift

Remko droomt van een maatschappij waarin we vriendelijk, open en begripvol omgaan met de imperfecties van onszelf en elkaar. Waarin we fouten en falen benutten voor een mooiere wereld. Waar voldoende ruimte is om te leren, genieten, vernieuwen en compassie.

Met zijn Instituut voor Faalkunde geeft hij trainingen, sessies en faalfitness-workshops.

Remko schreef drie boeken (Fouten maken moet, Fouten maken moed en Proberen lukt altijd) https://www.instituutvoorfaalkunde.nl/de-boeken/ en maakt zelf ook een podcast, uiteraard over falen: https://www.instituutvoorfaalkunde.nl/podcasts/

Weg van jezelf is een podcast geproduceerd door Reinoud Prins en Tom Kienhuis, oprichters van Liberi Coaching, in samenwerking met Zorg van de Zaak (opname), Revolte Studio (beelddesign en muziek) en Noisy Media (podcastmanagement).

We hebben regels in onze maatschappij, dat is prima. Dus door rood rijden, dat zien we als een fout bijvoorbeeld. Maar ja, stel je bent midden in de nacht, rijden door een lege stad... ...Met een bloedend iemand op de achterbank naar de eerste hulp......En je rijdt dan door rood, omdat er niemand op de weg is... ...Dan is het opeens geen fout meer. De faalparadox bezaakt eruit dat je iets nodig hebt om te groeien, om te leren, om te ontwikkelen. Dus als je het nodig hebt, dan zal je er naar toe moeten gaan. Maar omdat we er vaak zo bang voor zijn, gaan we er juist van af. Dat noem ik de faalparadox. Als faalkundige gaat het erover. Kun je gewoon wat meer op je gemak zijn met het ongemak, met fouten, falen, imperfectie, oproept in je leven. Remco, zo meteen gaan we beginnen met de podcast. Ja. En tot nu toe was het altijd zo, ik heb dan een intro voorbereid. Ik zie hem. Je ziet hem op het scherm. En daar zit de camera. Daar moet ik dan naar kijken. Maar ja, ik wil lezen daar. En ik krijg dus elke keer van mensen de feedback van joh, hé, je moet in de camera kijken. Je kijkt de verkeerde camera in. Terwijl er staat geen camera. Dat is alleen maar mijn intro. Maar ik wil het zo graag goed doen. Ja. Het is wel menselijk, Reinoud. Ja. En waarom moet die tekst dan goed eigenlijk en de camera? Ja, ik wil die mensen natuurlijk gelijk grijpen, zo van dat dit wel een hele interessante podcast is. Aha, interessant ja. Zou je daarop kunnen focussen? Wat helpt in het mensen grijpen? Het perfect voorlezen of mogen hakkelen, imperfect mogen zijn en in de camera kijken. Wat zou je helpen daarbij, denk je? Nou ja, het zou inderdaad helpen als mensen ook gewoon mijn menselijke kwetsbare kant zouden mogen zien. Want dat is eigenlijk wat ik met de podcast ook probeer te vertellen. Leuk. Nou, dan zal ik je eruit houden. Probeer het compleet geïmproviseerd. Dus laat die tekst, de perfectie van de tekst los. Kijk in de camera, hakkel, struikel. En gewoon gaan? En gewoon, Ja, gewoon gaan. Laat los dat het perfect moet. Nou daar gaan we voor. Succes met de imperfectie. Welkom bij de derde aflevering van de Weg van Jezelf podcast. En tot nu toe, elke keer bij de intro, heb ik het tien keer overnieuw gedaan. En vandaag, vanwege mijn gast Remco van der Drift, directeur van het Instituut voor Faalkunde, ga ik het in één keer doen. Dus ook al hakkel ik, ook al stotter ik, We gaan genieten van de imperfectie van het op deze manier doen. Remco is, heb ik al gezegd, volgens mij directeur van het Instituut voor Faalkunde, maar we gaan gewoon door. Hij heeft drie boeken geschreven, is ondertussen zijn vierde boek aan het schrijven, daar gaan we het vast nog even over hebben. Ja, en eigenlijk had ik de eerste podcast hiermee moeten beginnen, dan had ik het gelijk los kunnen laten. Dat het intro ook gewoon imperfect mag. Welkom Remco. Dankjewel. Hoe was het om het zo te doen in een keer? Ja, nou op zich heel bevrijdend, maar ik heb wel het gevoel dat ik allerlei dingen vergeten ben. Oké, ja. Ik vond het een mooie introductie. Ja, ja. Dus dan moeten we het zomaar blijven doen. Ja. Ja, pijn dat je er bent. Nogmaals, had je ze eerder moeten uitnodigen, had ik het eerder los kunnen laten. Kom je veel mensen tegen die je op die manier even kunt helpen met de verkramping? Zeker, dat is de kern van mijn werk en ik help mezelf ook nog steeds ermee. Want het is zo menselijk, dat je gewoon, zeker met een camera en een heel voorbereid tekst, je weet dat er allerlei mensen naar gaan zitten kijken en luisteren. Het is zo menselijk, je denkt, ah, het moet goed. Dat is eigenlijk heel normaal. En het is zo mooi om dat ook te mogen erkennen, daar bewust van te zijn en het ook een beetje los te mogen laten. En het grappige is, dat denk ik ook bij mezelf, als ik iets heel spannend vind of het moet in één keer goed. Als ik er bewust van ben, van die drive, van het moet perfect en dat ik dan kan ademhalen en kan loslaten. Dan gaat het over het algemeen beter. Dat is een gekke paradox eigenlijk. Ja, want het is eigenlijk hoe spannender het is, hoe perfecter ik het probeer te doen, hoe minder ik er op dat moment echt bij ben. Hoe meer ik weg van mezelf ben eigenlijk. Ja, precies dat is het. Dat ken ik zelf ook. Dat is het mooie aan mijn vak. Om andere mensen ermee te mogen helpen. En ook daarmee ook zelf nog steeds. We gaan het vandaag hebben over weg van jezelf. En dan duiken we er ook gelijk maar in. Remco, inmiddels 55 jaar. Dus er zal vast een moment geweest zijn in je leven dat je weg van jezelf was. En weg van jezelf in de betekenis dat je een deel van jezelf of een gewoonte van jezelf of misschien iets waar je vandaan kwam, dat je je daar tegen afzette, dat je daar geen contact meer mee maakte en dat dat uiteindelijk zorgde dat je misschien wel in de knoop kwam te zitten met jezelf. Heb je daar een ervaring mee? Ja, zeker. Meerdere momenten eigenlijk. En eigenlijk dacht ik laatst eigenlijk heb ik elke tien jaar in mijn leven, heb ik wel een keer zo'n moment gehad. En als ik denk aan de laatste tien jaar, ik ben ongeveer tien jaar geleden weggegaan bij mijn toenmalige vriendin, na vijftien en een half jaar relatie. En ik was eigenlijk In die relatie was ik weg van mezelf. Ik denk dat veel mensen dat herkennen. Het gaat wel goed, we gaan maar door. Dat is een mooi liedje van een klein orkest trouwens. En alles lijkt te kloppen, maar wat Harry Jekkers ook zingt, In mijn dromen kom je niet meer voor, dat maakt me bang. Dus dat je eigenlijk in een soort sleur zit. En ik heb eigenlijk daarop teruggekeken. Het heeft echt maar één, twee, drie jaar geduurd dat ik dat voelde, maar niet echt durfde aan te kijken. Een beetje toen benoemd ook. En een beetje probeerde het ongemak op te zoeken van laat het eens bespreken. En ja, daar kreeg ik wat weerstand op en ik schrok. Ik ken heel goed de pliezende kant van mezelf, de bang voor conflicten. En totdat op een gegeven moment eigenlijk de bom barstte. Ja dat kan omdat ik iemand anders tegenkwam en daar hopeloos verliefd op raakte. En daar heb ik nog een half jaar lang getwijfeld en uiteindelijk heeft mijn ex toen gezegd van nou weet je, laten we het gewoon accepteren zoals hoe het is. En we zijn uit elkaar gegaan en dat was een heel pijnlijk proces. En als ik daarop terugkijk heeft het me onwijs veel gebracht. Veel dichter weer bij mezelf op heel veel gebieden. Ik ben weer op een manier gaan wonen die ik prettig vond. Ik ben terug gegaan naar een woongroep. En het was echt een crisis waar ik in echt kon voelen van ik had mezelf kwijtgeraakt. Wat is nou belangrijk voor mij? Op belangrijke levensgebieden als liefde, wonen, maar ook hoe ik bijvoorbeeld wil omgaan met dingen als gezond leven bijvoorbeeld ofzo weet je wel. Ik merkte dat ik in die relatie steeds meer was gaan gedragen zoals ik dacht dat ik hoorde te gedragen 10 opzichte van haar. Dus ik was veel weg van mezelf geraakt. Dat Neem ik haar totaal niet kwalijk, dat is echt wat ik zelf heb geleerd. Door eigenlijk gewoon goed te blijven voelen wat is belangrijk voor mij in al die levensgebieden. Dus bijvoorbeeld weet je, ik had bijvoorbeeld meditatie, vond ik heel belangrijk. Maar in die relatie, ja mijn ex vond dat allemaal maar niet zo heel erg interessant. Toen ben ik daar ook nog steeds mee losgelaten. Ik heb heel veel dingen gaan loslaten om maar een soort van middenweg te vinden samen. En ik denk dat dat is zo'n mooie levensles voor mij geweest. Dat ik eigenlijk door uiteindelijk, Zeker door mijn vriendin die accepteerde van oké Remco misschien hebben we allebei een andere weg te gaan. En dat zij eigenlijk de ruimte maakte om het ongemak in te gaan, van elkaar loslaten. Want er was ook natuurlijk nog liefde. En daarmee allebei weer dichter bij onszelf kwamen. En wat ik je hoor zeggen Remco, in je verhaal, is dat je eigenlijk sluipendewijs jezelf kwijtraakt. Dat je eigenlijk kleine concessietjes deed om maar, nou misschien wel de lieve vrede, wat dat betreft, op het moment dat je toch iets meer van, nou ik weet niet of dit goed gaat, ontstond een conflict en dan dacht je, joh wacht eens even, dit is en zo. Maar wat zit daaronder? Waarom doen we dat? Waarom gaan we sluipenderwijs een beetje weg van onszelf? Nou ja, ik denk dat voor ons als mens belangrijk is om, als je evolutionair gezien kijkt, om binnen een groep te worden. En in relatie kan je ook altijd als een groep. In de oertijd, als je buiten de groep kwam te staan, dan kon je een je eentje niet overleven. Dus het oude gedeelte van ons brein, de amygdala, staat heel erg op scherp om te kijken van waar is de gevaar en hoe kan ik me gedragen om dat gevaar te vermijden. En vaak ook van vind men mij nog oké. Dat is een prima functie, dat vind ik heel mooi om sociaal goed te kunnen gedragen, maar het kan ook soms betekenen dat je eigenlijk weg komt of af komt te staan van datgene wat je eigenlijk zelf ter diepste belangrijk vindt of prettig vindt. En het mooie is dat ik er dus nu veel bewuster van ben en ook in mijn huidige relatie hebben we heel veel gesprekken over. Eigenlijk gaat het over ruimte voor mezelf weer te krijgen door te voelen wat is belangrijk voor me, hoe ervaar ik dingen en ook ruimte aan de ander te geven. Dus ruimte voor mezelf, de ander heeft ruimte voor zichzelf en dat je ook dat wat er tussen jullie gebeurt of tussen ons gebeurt, dat je dat ook gewoon dat je dat mag bespreken en woorden mag geven. En zeg ik het goed, op het moment dat je zegt van 15 jaar geleden gebeurde dat, sluipende wijze raakte ik mezelf een klein beetje kwijt. Was dat ook de tijd waarin je ook in je werk, ik hoorde een andere podcast waarin je vertelde dat je dicht tegen een burn-out had aangezeten. Dat je op een gegeven moment in conflict kwam, in een training huilend naar huis ging. Dat is ongeveer dezelfde tijd. Exact dezelfde periode. En eigenlijk is faalkunde daarna ontstaan. Want ook in die periode werkte ik sowieso veel te veel. Ik deed van alles. Ik was aan het trainingen geven, teams aan het coachen, trainings acteren, dj'en, muziek maken, optreden. Ik dacht altijd van, oh ik ben veelzijdig, maar eigenlijk vond ik het moeilijk om echt te kunnen kiezen. Dus eigenlijk door die crisis met die relatie en daar voelde ik ook niet alleen maar in de liefde, maar wat is eigenlijk belangrijk voor me? Waar word ik blij van? Toen ontdekte ik al heel snel, toen ben ik een eerste boek gaan schrijven over fouten maken. Fouten maken moet met een T. Dat heb ik echt gedaan ook in die crisis, in die ruimte die er ontstond. Want ik was al zo'n jaar of tien bezig al met het thema. Ik was heel erg gepakt door het werk van Carol Dweck over de groeimindset. Ik dacht weet je wat, ik ga daar een boek over schrijven. En toen ontdekte ik van wauw hoe mooi is het eigenlijk om anders om te gaan met perfectie en met fouten en falen. En ik realiseerde me van dat is echt het werk waar mijn hart het meest vaart gaat kloppen. Dat ik mensen mag inspireren met anders omgaan met perfectie. Twee jaar later heb ik trouwens een nieuwe versie geschreven. Want ik ontdekte eigenlijk dat de titel fout was. Ja, hartstikke goed. Fouten maken moet met een T. Het eerste boek was ook in een impuls geschreven over je moet fouten maken. En ik dacht op een gegeven moment nou eigenlijk heb je de moed nodig om andersom te gaan met fouten en perfectie. Wat je net zo mooi liet zien in je eigen intro. En toen heb ik fouten maken moeten en een deel ervan gemaakt. De eerste is ook niet meer in de handel. Dat is een collectors item nu geworden. Dat is ook ja zeker. En toen heb ik ook het instituut van faalkunde opgericht. Met toen mijn eigen vriend Friedin, Saakje Bakker, samen. Toen we het boek hadden afmaken, zeiden we, zouden we er niet gewoon een instituut van moeten maken. Ik heb eigenlijk al het andere werk aan de kant geschoven en sindsdien, dat is nu denk ik zo acht, negen jaar geleden, alleen maar bezig met vaalkunde. Ja, want ik maakte het grapje over de collectors items, maar vaak zijn de dingen waar een klein foutje in wordt gemaakt, dat zijn de collectors items. Dat zijn de zeldzame pareltjes die iedereen wil hebben. Dus daarin zijn we dol op fouten. Zeker, maar dat is natuurlijk wel het mooie. Dat is ook de, Ik noem het de faalparadox. De faalparadox, dolzijn op fouten. De faalparadox bestaat eigenlijk uit drie elementen. Het één, weet je wel, we weten allemaal. Van fouten leer je. En ontspanbaar, imperfectie omarmen, dat mag, dat weten we allemaal. Maar twee, we vinden het vaak heel moeilijk om fouten te maken, fouten toe te geven, imperfectie te omarmen, nieuwe dingen te proberen die mogelijkwijs fout kunnen gaan. Dus drie, de faalparadox bestaat eruit dat je iets nodig hebt om te groeien, om te leren, om te ontwikkelen. Dus als je het nodig hebt, dan zou je er naartoe moeten gaan. Maar omdat we er vaak zo bang voor zijn, gaan we er juist van af. Dat noem ik de faalparadox. Als faalkunde gaat erover, kun je gewoon wat meer op je gemak zijn met het ongemak dat fouten, falen, imperfectie oproept in je leven. Maar Dat is denk ik ook het mooie en ook voor de luisteraars van onze podcast die misschien wel nu in een situatie zitten van crisis en van waarom gebeurt dit en dan kom ik ooit weer uit. Eigenlijk vanaf een crisis, zoals het ook in jouw geval is, ga je zeggen eigenlijk heb ik daardoor de ware liefde gevonden. Daardoor heb ik eigenlijk mijn echte roeping gevonden. Daardoor ben ik gaan schrijven. Uiteindelijk uit de ellende, uit op dat moment dat er voel van falen en van onvermogen komt eigenlijk iets heel moois. Ja precies en dat is zo ja dat is een les die denk ik veel mensen theoretisch snappen maar in de praktijk zo moeilijk is om om te leven. Om tegenslag echt ook te zien als iets wat ook mooie kanten heeft. En niet te vergeten natuurlijk ook nare kanten natuurlijk. Want dat is ook zo, misschien dat we in deze maakbare samenleving wel eens denken van ook alles is maakbaar, je maakt een fout of tegenslag, hupsakee, maar je leert ervan. En dat gaat dan te snel. Ik denk dat het ook goed is om ook ruimte te kunnen maken voor ja, ter tegenslag of bij falen als het echt raakt voor lastige emoties. Ja en dan is de lastige emoties is toch ook nog steeds goed wat dat betreft. Juist als de emoties zo hoog zijn kun je ze ervaren, kun je ze ook kijken wat ze te vertellen hebben. Ja want wat ik een lastige staat van zijn vind is bijvoorbeeld twijfel. Dat is het voorbeeld van die liefde. Maar ik had het ook weer anderhalf jaar geleden. Toen ik woonde dus weer na die liefdesrelatie weer in die woongroep waar ik daarvoor ook woonde. En op een gegeven moment merkte ik, de houdbaarheidsdata begint op te raken in zo'n woongroep. Het is hartstikke leuk en inspirerend, maar op een gegeven moment is het ook veel fijner om iets op mezelf te vinden. Maar het was heel moeilijk om die stap te zetten, omdat ik echt voelde van allerlei angsten, van oh, dat gaat vast fout. Dan zit ik in mijn eentje op een appartement en dan ga ik me echt diep ongelukkig voelen. Oh, het is zo inspirerend, al die mensen hier in de woongroep. En dat ook waar is. Dus op het moment dat ik op Vunda ging kijken, en ik heb veertig appartementjes bekeken, en ik ging dus denken van, ik wil hier weg. Maar ik kwam bij een appartementje en toen voelde ik een twijfel, vooral hier. Oh nee, niet doen, Remco. Straks gaat dat fout. En wat een menselijke neiging is, die ik ook zelf goed ken, is bijvoorbeeld iets als twijfel of onze onzekerheid om dat eigenlijk weg te duwen. En in dat geval om te denken van nee, ik ga niet verhuizen. Ik blijf in die woongroep zitten. Dan kan je zo denken van ik hoef me niet meer rot te voelen. En dan gaat het weer knagen van oh ja maar je zou toch iets voor jezelf willen. Dus de les die ik daaruit geleerd heb die komt uit acceptance and commitment therapy. Waar ik super fan van ben van de laatste paar jaar. Is een belangrijke methode in faalkunde. Is eigenlijk om elke keer als er in je leven iets op je pad komt, tegenslag of een twijfel of een verlangen, om eens te voelen van wat is nou eigenlijk een belangrijke vorm hierin, wat is een belangrijke waarde. En de Acceptance & Commitment Therapy gaat uit van dat je je kunt committeren aan datgene wat belangrijk voor je is. En als je dat gaat doen, dan kunnen allerlei innerlijke ongemakken opkomen. Ik dacht bijvoorbeeld van waarom zou ik die woonstap willen willen willen maken. Dan dacht ik van het is belangrijk om meer innerlijke rust te vinden. Dat vinden ze in een woongroep wat lastig. Plus ik vind avontuur belangrijk in mijn leven, nieuwe stappen zetten. Nou ja, dan dacht ik ook als je dat nou belangrijk vindt, Als je daar gaat committeren, ja er komen allerlei inlekker kritische gedachten op en twijfels en angsten en als je die heel erg gaat serieus gaat zitten nemen, dan zal ik nooit die stap zetten. Dus wat ik toen gedaan heb is, nou toen ik een appartementje zag dat ik mooi vond om hem wel ervoor te gaan kiezen en tegelijkertijd ook ruimte te maken voor alle angsten, twijfels, zodat ik bewust even daar naartoe te mogen gaan. En de boodschap achter de emotie, in dit geval twijfel, hoeft niet altijd de primaire boodschap van ik vind dit zo spannend dat ik het niet doe te zijn. Het kan je ook iets anders vertellen. Voor elke emotie schuilt ook weer iets anders. Ja tuurlijk, ja zeker. Soms kan je een waardig conflict hebben. Ik zou avontuur willen maar ik vind het ook belangrijk om veiligheid te hebben. En dan is het gewoon, dat is mooi om die emotie ook, als je die wat meer ruimte geeft, en om die te mogen, om heel nieuwsgierig te mogen onderzoeken. En dan vandaar te kijken, wat is nou echt belangrijk? En is het gebeurd? Ben je verhuisd? Ja, exact een jaar geleden. En dat leuke is, het heeft me opgeleverd wat ik wilde. Dus ik heb meer innerlijke rust en het is een avontuur om in mijn eentje te wonen. En het huis is ook af en toe moeilijk. En dat is mooi om te kunnen voelen en te kunnen realiseren. En ik kan het dragen, weet je wel. Als ik me af en toe eens alleen voel of ik denk, ah, liep langs laats dat mooie pand zo in de binnenstad. Ah, daar woonde ik. En dan ging ik een beetje zo melegolische gedachten en gevoelens krijgen. En vanuit ACT is het mooi om die gedachten te zien voor wat ze zijn. Gedachten en verhalen, om op een afstandje naar te kijken. En de emoties die er komen om daar wat ruimte voor te maken. Dus ik kon gewoon eventjes verdrietig zijn, melancholisch en weer naar mijn eigen appartement lopen. Is het niet ook zo dat het de moeite, af en toe het de moeite waard maakt? Zeker. Ja. Wat dat betreft, ik maak een podcast, ik vind dat misschien wel spannend. Misschien, het is nu de derde keer, elke keer als ik de podcast opneem slaap ik een beetje minder daar de nacht ervoor. Dat vertelt mijn fitbit, vertelt me dat. Ik zelf merk het nog niet echt, maar blijkbaar heb ik er onrust voor. Maar als het allemaal vanzelf ging, als het helemaal geen spanning opleverde, als het zo van, ja, gaan we even doen, just another day at the office. Was het dan wel net zo waardevol? Ja, en dat is wel mooi, want wat ik ook mooi vind uit ACT, dat het niet zo'n... Het gaat niet over goed of fout, je moet een spannende stap zetten, maar meer wat is werkbaar in relatie tot wat je belangrijk vindt. Want een goede vriend van mij, die heeft eigenlijk, ja, we hebben al hele leuke gesprekken, die zegt, ja, ik ben een soort flatliner. Ik vind het mooi als mijn hele leven gewoon alleen maar dit is. Je hoeft helemaal niet te verhuizen of je hoeft geen nieuwe avontuur te gaan. Dat is heel grappig, want ik zit anders in elkaar. Ik vind het belangrijk om wel een soort avontuur en leuke nieuwe dingen te doen en zo en alles. Het ene is niet goed of fout, maar het is wat vind je belangrijk en durf je stappen te zetten in wat je belangrijk vindt en met het ongemak onder je arm. Het is mooi om je faalspier te trainen. Als je het lastig vindt om fouten te maken, is het leuk om jezelf te trainen door de komende week bewust in een mailtje of appje een spelfout te maken. Om is eigenlijk kijken wat gebeurt er dan eigenlijk als je die spelfout maakt. Wat gaat er in je om? Wat zegt je innerlijke criticus? Overleef je het? Blijft de wereld doordraaien? Ja, om eigenlijk daarmee wat faal fitter te worden. Ga niet direct naar die persoon toe en zeggen ik heb dit gedaan want ik heb naar een faalkunde podcast zitten kijken of zitten luisteren. Laat het eens even bestaan. Maak eens ruimte voor het ongemak dat er ontstaat. En vraag na een dag, dan zal die persoon zeggen, heb je nog gemerkt dat ik een spelfout heb gemaakt? En dan zeg je dat je van trainen bent om faalfitter te worden. Succes, faalplezier! Als het er gaat over weg van jezelf, ik las voorafgaand aan dit gesprek dat je zei van eigenlijk die angst voor falen, het gevoel bij falen, ook al op jonge leeftijd, dat je een dj contest meedeed, dat je in een basketbalteam zat, dat het niet ging zoals je had gehoopt, of dat je op de bank kwam te zitten. Toen je een baan zocht waar je journalistiek doet, werd je uitgeloten, het is heel wat anders geworden. En zo zijn die soort van faalmomenten ook heel vormend. Je had hier vandaag niet op deze manier met deze kennis gezeten als je niet op die momenten had gefaald. Klopt, absoluut waar ja. Dus wat betekent dan falen? Is het dan niet juist een stap in de goede richting? Ja, ik maak onderscheid tussen fouten en falen. Want in falen, falen voelt vaak zwaarder, maakt het moeilijker om die stap in de goede richting te zien. Beiden zijn relatief. Want een fout, mijn definitie van een fout, een fout is eigenlijk een feit plus een negatief oordeel daarop. Dus stel je voor dat ik nu wat te laat was gekomen hier, dan kan ik dat feit veroordelen, later dan de afgesproken tijd en dan is het opeens een fout. En zo kan je ook dus kan ik terugkijken naar allerlei dingen, situaties in mijn leven. Want ik ben uitgeloofd voor journalistiek, dan kan je als iets wat fout gegaan is, maar je kan ook zien dat het een feit is en het heeft me gevormd tot waar ik nu ben. En natuurlijk mag je sommige dingen natuurlijk wel als fout bestempelen. We hebben regels in onze maatschappij, dat is prima. Door rood rijden, dat zien we als een fout bijvoorbeeld. Dat zijn regels, maar goed ook, want dat zorgt voor veiligheid. Maar ja, stel je bent midden in de nacht, rij je door een lege stad met een bloedend iemand op de achterbank naar de eerste hulp en je rijdt dan door rood omdat er niemand op de weg is, dan is het opeens geen fout meer. Dus sowieso mooi vind ik, als je wat neutraler en positiever wil omgaan met fouten, is om bewust te zijn dat een fout een feit is met een negatief oordeel. Dat je het oordeel ergens weg kan knippen en blijft er een feit over. Waar je dus veel neutraler en lerender en creatiever mee om kan gaan. In die zin zijn al die gebeurtenissen die je net opdoende in mijn leven gaat wel feiten. Falen is een dubbel oordeel en vaak veel moeilijker om neutraal naar te kijken. Want falen is niet alleen het oordeel op het feit, maar ook nog eens op jou als persoon of op de ander als persoon of op een hoop personen bij elkaar, een organisatie of de falende overheid. En dan komt eigenlijk, we koppelen dan dingen die gebeuren of die niet gebeuren, dan koppelen we dan verwachtingen aan wie we zijn. Dus ik kan bijvoorbeeld kijken naar iets als waar we net in het begin over hadden, die relatiecrisis van 11 jaar geleden. Als ik heb gefaald als liefdespartner. Komt eigenlijk alles wat daarin gebeurde, als ik had koppeld aan mijn eigen waarde. Of hoe slecht ik was als liefdespartner. Dan wordt het falen. En dan, falen gaat over eigenlijk met hele strenge ogen naar jezelf kijken of naar anderen. En het legt ook de norm bloot van hoe dingen moeten of hoe dingen horen. Dus falen is altijd een negatieve ervaring. Ik denk dat dat falen, wat je koppelt aan gevoel en eigenwaarde, dat het moeilijk is om het neutraler en positiever te bekijken. Is dat ook niet inderdaad heel erg perspectief gebonden? Wat dat betreft, je wordt uitgeload voor journalistiek. Dat kan op dat moment voor die persoon in die leeftijd, in die fase wel ben niet goed genoeg of ik heb zo veel pech of heb ik weer. Terwijl je achteraf terug kan denken van ja, dus op een gegeven moment zeg je ik wil in die woongroep wonen want dat heb ik nu nodig en nu zeg je nee ik heb juist weer heel wat anders nodig. Dus het doen wat goed voor je is, dat dat bij je past, is ook weer afhankelijk van het moment. Zeker. In het moment kan het falen lijken, terwijl je terugkijkt op je leven en denkt, ja nee, maar het is precies gelopen zoals het moest. Ja, en falen, dat heeft te maken met die strenge ogen, en dan koppel je eigenlijk dat wat er gebeurt of wat er niet gebeurt aan het uitkomen van de angst om niet goed genoeg te zijn. Zo kan je volgens mij zelfs voor je gevoel gefaald hebben terwijl je niks fout gedaan hebt. Ik sprak een olympisch sporter een tijdje geleden en die zei, die had ook, hij gaf een lezing ergens en ik was naar hem en toen hij zei dat hij bij de olympische spelen geen medaille had gehaald en dat hij naar huis ging met een faalgevoel. Dus ik sprak hem en ik zei nou, wat heb je fout gedaan? En weet je wat hij zei? Niets. Ja, niets. Hij heeft waarschijnlijk alles goed gedaan. Ja, alleen er waren een paar mensen die iets beter presteren waardoor ze een medaille haalden. Dus falen gaat ook over, weet je dat, in het norm hebben wij, weet je wel, ik heb geen medaille, ik ben niet succesvol. Lees, ik ben niet goed genoeg. En ja, die koppeling maakt dat fouten of feiten falen worden. Dat er iets gebeurt en dat je denkt, ah wat dom. Ik ben dom dat dit gebeurt, bijvoorbeeld. En we hadden in onze podcast, onze eerste podcast, twee podcast geleden, Maarten van der Weijden, een olympisch wel kampioen, maar die betoog het is vooral geluk. Het is wat dat betreft, ja je moet, natuurlijk moet je trainen, natuurlijk moet je heel veel dingen ervoor doen en laten, maar uiteindelijk, aan het eind van de dag is het geluk. Ja, mooi he. En dan krijgt hij ook over zijn eigen ziekte, over dat hij kanker had. Zegt hij van ja weet je, ik heb de strijd niet gewonnen. Ik heb geluk gehad dat het bij mij aansloeg, bij mijn buurman sloeg het niet aan. Ja. Ja, pech. Dus dat is mooi dat hij dat zegt en ja Dus vergeet niet dat wat er gebeurt, dat je daar ook vaak weinig invloed op hebt. En dat ook de context ook heel erg belangrijk is. En niet als geluk. En als we dan naar de tweede betekenis gaan, van weg van jezelf. De fijne kant van weg van jezelf zijn. Want als jij nou terugdenkt aan je leven, wat zijn nou echt momenten geweest die je echt denkt, misschien nu wel, momenten die je denkt, daar ben ik zo trots op, daar ben ik zo blij mee, dat ben ik, ik ben helemaal weg van mezelf, dat ik zo ben op dit heb gedaan. Nou het is sowieso leuk dat je die twee betrekenissen hebt trouwens. Ik denk dan wel gelijk, wie is dan jezelf? Dat is natuurlijk... Maar goed, is dat een filosofisch niveau waar we niet heen hoeven te gaan? Voor de kijkers die dat wel interessant vinden, één podcast geleden hadden we hier Paul Smit zitten over non-dualiteit. Daar hebben we het al over gehad. Die kunnen we in vandaag over slaan, maar voor die die dat heel leuk vinden, die moeten nog even een aflevering terug voelen. Ja, want ook een belangrijk onderdeel wat ik ook in Foutenmaker moet omschrijven is natuurlijk ons ego. Dat is het zelfbeeld waarvan we denken dat we zijn en dat je daar soms te veel aan hecht of aan vasthoudt. Het is ook een soort beschermlaag voor die angst om niet goed genoeg te zijn. Dat zeggende, ik kan weg van mezelf zijn, maar ook dat bijvoorbeeld zien. We hebben een ego, maar ik ben het niet. Ik ben veel meer dan dat. Maar goed, daar ging die vorige podcast al over. Er zijn een aantal momenten in mijn leven waar ik echt wel trots op ben. Ik moest toevallig nog van de week daaraan denken en ook onderweg hier naartoe. Ze hebben eigenlijk allemaal te maken met creativiteit of speelsheid echt kunnen en durven laten stromen. Hm, mooi. Want Dat is eigenlijk super belangrijk in mijn leven, creativiteit en speelsheid. Vaalkunde is ook ontstaan, onder andere uit improvisatie theater en ook mijn dj verleden. Ik moest van de week denken aan mijn optreden op Lowlands in 2000 als dj. Vanaf mijn 15e tot 2007, bijna 40, heb ik gedj. En een van de hoogtepunten was Lowlands. Toen kon ik op een vrijdagavond in een van de grotere tenten daar, voor zo'n 5, 6 duizend mensen, een podium afsluiten. Twee uur lang enorm vette breakbeats, techno en acid te draaien. En dat was echt zo'n moment dat ik dacht van, oh wow, weet je wel, dit is zo vet om zo'n grote publiek gewoon helemaal mee te mogen en kunnen nemen in muziek die ik gaaf vind. En het werd steeds opzwepender en ik moest gewoon stoppen natuurlijk. En toen kwam mijn oude vriendin naar me toe en ik barstte in tranen uit. Dat was zo overweldigend gewoon. Om gewoon echt helemaal mijn creativiteit te mogen laten stromen. En te kunnen doen wat ik op dat moment tof vond. Ik had in het begin namelijk een beetje voorbereid. Ik dacht, ik begin met twee, drie platen. En daarna zie ik wel wat er gebeurt. Gewoon een grote klatenkoffer bij me. Dus ik ben zo'n paar uur met een grote groep mensen helemaal onderweg in een soort met z'n allen in een vette energie. En het leukste van mijn werk nu dat eigenlijk zit ook heel vaak nog wel diezelfde energie bijvoorbeeld in de lezingen, ik noem het dan masterclasses die ik geef. Ik had gisteren nog een hele leuke groep, 100, 120 mensen en die kon ik anderhalf uur ook meenemen in faalkunde met, ja ik hou van een enorme mix van vaal fitness oefeningen, dat zijn hele grappige oefeningen die mensen in tweetallen kunnen doen of de hele zaal reflectie in tweetallen en daarna mensen mogen roepen, wat theorie en ook een soort flow van hoe zoiets gaat en dat is ook, ja ik vind het zo leuk om mensen in een inspirerende positieve een-see te krijgen. En als me dat lukt, want je vraagt me, ben je weg van jezelf? Ja, dan denk ik van, wat gaaf Remco, dat je dit kan. En dat ik ook net zo met faalkunde, dat ik al die jaren leven en werken zo heb opgebouwd. En de tegenhanger ken ik ook hoor. Wat mijn criticus ook vaak nog zegt, is van, die vindt namelijk, mijn speelsheid of creativiteit vindt hij soms maar een beetje Too much. Bij mij zijn er mensen die tegen mij gezegd hebben, je bent nog steeds van Remco, doe eens niet zo druk ofzo bijvoorbeeld. Dus mijn criticus die dempt dat ook. En ik heb dus in mijn leven heel vaak dan dat ik soms een beetje opschuif naar bijvoorbeeld dat die creativiteit een beetje loslaat en dat ik in mijn werk ook weer iets te serieus word. Dat voel ik weet je wel. Van oh nee het is mooi om serieusheid te combineren met speelsheid. Een hele mooie uitspraak is van een Amerikaanse collega, die heet Tiagi. Dat is ook een man die werkt met improvisatietheater en persoonlijke teamontwikkeling. Die zegt neem serieusheid speels en speelsheid serieus. En dat zit ook in faalkunde. En als ik dat kan doen en kan brengen, dan denk ik van oh wauw, Dan is mijn dag goed. Het doet mij ook denken aan een Amerikaanse spreuk. En die spreuk is We don't stop playing because we grow old, we grow old because we stop playing. Klopt. Die is volgens mij van een oude schrijver is dat. Ik heb hem in ieder geval uit een film waarin mensen op later leeftijd tikkertje met elkaar spelen. En dan ook maar één keer per jaar op die manier achterna zitten. Leuk. Dus dat is wel iets wat op je lijf geschreven is. Als je speelsheid, creativiteit en de wereld zegt van joh, je bent 55, doe eens een beetje rustig. Dat je eigenlijk zegt van, nee, die speelsheid, die creativiteit is heel belangrijk voor mij. Ja, en ik denk voor de wereld ook. Ik denk dat het heel mooi is om, als ik ga naar werk bijvoorbeeld, mensen die tegenover spannheid aanzitten of burn-out, die nemen zichzelf vaak denk ik veel te serieus. Het is mooi om je werk serieus te nemen, je collega's, je partner, je vrienden, familie en jezelf af en toe wat minder. En ja, net nogmaals hoe jij begon, prachtig, je gaat gewoon proberen. Om dat intro zo te doen En dat ontspant. En ook speelsheid en jezelf minder serieus nemen, jezelf kunnen relativeren, om zelf kunnen lachen en om elkaar te kunnen lachen. Dat ontspant en dat zorgt ook voor dat je veel minder kan wegzakken in dat negatief faal gevoel als een keertje iets niet lukt. Ja, want de faal fitness waar je dus ook heel veel van die speelsheid en creativiteit in mag stoppen. Daar is een onderdeel, als ik het goed heb begrepen, wat fuck it yoga heet. Haha, ja, zeker. Dat moet je natuurlijk even uitleggen aan alle yoga mensen. Fuck it yoga, dat kan ik mezelf wel even doen hoor. Het leuke is dat mijn criticus zegt nu van, nou nee, ga niet die kant op Remco. En waarom? Want ik heb een paar, ik doe hem af en toe ook wel eens aan het eind van een lezing of workshop. En ik had exact een jaar geleden, ik heb het een paar keer gedaan bij een serie lezingen en toen kreeg ik als feedback van nee dit was voor deze mensen veel te heftig. Want het is nou het is vrij heftig, het kan heftig overkomen en terwijl het niet zo de bedoeling is, het is juist wel speels. Dus mijn criticus die is bang dat deze oefening eigenlijk een hele foute oefening is. Terwijl het een hele mooie oefening is. Ik vind het wel leuk om te doen. We kunnen gewoon even de camera pakken en gewoon een disclaimer erbij van. Dit kan voor sommige mensen heel heftig zijn. Dus spoel even een minuutje door en zit te zwapen. Remco, the floor is yours. De oefeningen, de doel van de oefeningen is, want ik heb het al een paar keer gehad over onze innerlijke kritische gedachten. Die eigenlijk het beste met ons voor hebben. Dus ook mijn kritische gedachten, eerlijke kriticus, die wil eigenlijk dat ik gewoon goed voor de dag kom en dat ik eigenlijk eigenlijk dat ik blijf blijven leven eigenlijk. Maar soms staat hij veel te hard, die criticus. En waardoor ik dingen niet durf bijvoorbeeld. Ik had het laatste wel, ik zat zelf in een training zit bijvoorbeeld. Ik had dit afgelopen weekend en dan wil ik iets zeggen en dan zegt die criticus bijvoorbeeld van ja misschien is dat wel een hele hele domme vraag die je nu gaat stellen en als je dat te serieus neemt dan hou je jezelf heel klein. Dus als je dat merkt dan is fuck it yoga een goede oefening waarbij je eigenlijk Even je gedachten op een afstandje zet. Niet om te vechten, maar gewoon te zeggen... ...Hé fuck it, ik ga toch doen wat ik wil doen. Dus doe je mee? Ja, ik doe mee. Nou, dan wil je eens even een serieus oogstenshouding. Namaste. Adem in. Adem uit. Oké, maak een vuist van je rechterhand. Adem in en je onderarm komt omhoog. Adem uit en op je uitademing komt je middelvinger omhoog. En zeg je zo hard mogelijk. Fuck it! Doe je nog een keertje. Adem in. Adem uit. Fuck it! Dat zeg je dus dan tegen die kritische gedachten zodat je eigenlijk ruimte maakt met een smile, want hij mag er zijn, kritische gedachte, voor datgene wat belangrijk voor je is. Het lijkt me wel mooi als je een zaal hebt met een paar honderd mensen om die opnieuw te doen. Zeker, vind ik zelf ook. Dat is wel ook wel leuk. Maar dat is wel ook wel leuk over bijvoorbeeld speelsheid en creativiteit en jezelf niet serieus nemen. Want ik ken ook die andere kant dat ik soms een beetje, weet je in de jaren 80 en 90 ook een beetje zo'n punk uiterlijk heb, dat ik er soms een beetje iets te veel tegenin kan gaan. Ja. En ik heb ook wel geleerd dat het mooi is om dus creativiteit, speelsheid, provocatie om dat te mogen doen in relatie in contact met de andere kant. Dus als ik voor de zaal sta waar het woord fuck it echt verkeerd valt dan is het mooi om hem niet te doen. Dus ruimte voor mezelf en ruimte voor de ander. Ja dat vond ik voor gewoon vragen aan de opdrachtgever bijvoorbeeld. Er is natuurlijk ook zoiets als het gaat om het goed of fout doen dat je het nooit voor iedereen goed doet. Dat is ook zo ja dat is een mooie uitspraak van Remco Klaassen die ook spreker is. Zij zei, op elke zaal heb je drie types. Mensen die het geweldig vinden wat je doet, mensen die het helemaal niks vinden en mensen die het wel ook oké vinden. En dat is natuurlijk heel mooi ook. Die criticus die wil voorkomen dat de mensen het niet oké vinden of Eigenlijk is hij dan bang dat ze mij niet oké vinden. Het is heel mooi om te realiseren, je kan niet iedereen naar zin maken. Dat is natuurlijk ook wat ik in het begin ook zei, die pleaser in mij, die dat wel graag wil. Het is heel mooi om dat te realiseren, dat je niet iedereen naar zin kan maken en dat het ook niet hoeft, dat het ook niet kan. Ja, en tegelijkertijd wel rekening mee te houden hoe het voor de andere kant is. Ja. Oké, wat ook wel een leuke tip is als je in een team werkt, is maak ruimte voor het delen van fouten. Bijvoorbeeld op een teamvergadering, zet op de agenda van de eerstvolgende teamvergadering het punt Fouten delen. En wie heeft welke fout gemaakt in die week en wat kunnen jullie daar met z'n allen van leren. En het is heel mooi, je wordt er een lerender team van. En je werkt ook nog aan de psychologische en sociale veiligheid, waarin je ruimte creëert voor het mogen maken en delen van fouten. Ja, want eigenlijk wat ik je hoor zeggen, als ik echt weg van mezelf ben, in de zin dat ik echt vind dat ik het goed met mezelf getroffen, dan ben ik op het toppen van mijn speelsite en mijn creativiteit. Maar dat is ook het moment waarop mijn innerlijke criticus om de hoek komt. Die zegt, joh, een beetje minder mag ook wel. Ik vind het heel mooi wat je nu zegt, want ik realiseer me opeens waarom ik gewoon een week lang aan Lowlands moest denken. En waarom het dj'en me ook doet denken aan mijn huidige werk. Want ik ben eigenlijk, ik zit het lekkerste in mijn vel in de flow. Als ik dus kan gaan met creativiteit en speelscheids zoals in die DJ set. En tegelijkertijd voel van hoe is het voor de ander. Want in zo'n DJ set ook, dan improviseer ik het en dan denk ik van oké weet je wel, we hebben nu zo'n soort plaat opstaan en mensen gaan oké het is mooi maar eventjes een klein beetje volgens mij moeten we, voelens aanvoelen, moeten we een klein beetje de andere kant op en dat gewoon proberen en dat is in heel veel DJ sets ook vaak fout gegaan. Dat je een plaat opzet en dan denk je, ah nee shit, dat klopt toch niet. Dan kijk je naar de zaal en dan denk je, oh, zet dit op. En dan, ja, dus dat is elke keer voelen. Een hele mooie plaatmeter. Ja, wat vind ik belangrijk? Wat zou ik nu willen proberen? En wat gebeurt er dan aan de andere kant? En die combinatie, die is voor mij goud, die zorgt wel voor een flow. Ja, dus dan is het weg van jezelf in die speelsheid en creativiteit, terwijl je toch in verbinding met je ander blijft staan. Ja, zeker. En ik ben dan weg van mezelf in de eerste zin van het woord, als ik te veel bij de anderen ben. En niet meer voel wat ik nog zelf belangrijk vind. Precies, he. Wat dat betreft zijn er bij Lowlands een heleboel tenten. Wat dat betreft, mijn muziek is het niet. Dus ik zou in een andere tent gaan staan, wat je ook opzet. Maar voor een ander is het helemaal geweldig. Dus zit er ook gewoon, ook bij jou in de zaal, zal wel eens iemand zitten en zeggen... Maar mensen komen toch ook gewoon voor jouw verhaal, voor jouw... Ja, en de kunst is om dus rekening te houden met wat ik zelf wil en hoe het dan aan de andere kant wat er gebeurt zonder dingen of feedback of als mensen iets niet mooi vinden zonder zonder te veel persoonlijk te maken. Als mensen feedback geven dat ik dan niet denk van ik ben niet goed genoeg. Dat is mooi om jezelf in te trainen en dan dat doe ik dus ook al heel lang. En het is heel gaaf om ook dat los te koppelen, de feedback die je krijgt los te koppelen van die kritische gedachte. Oh, dat betekent dat ik niet goed genoeg ben en dat maakt dat dat maakt dat ik veel meer kan genieten van leren, proberen, ontwikkelen, want ik heb ook een podcast en die heb ik eigenlijk ook heel improviserend gemaakt en met feedback van mijn vriendin, want die is journalist en ook heel kritisch. Ja, ze kan goed schrijven en iedere aflevering die ik maak, voordat ik hem publiceer, laat ik eerst aan haar horen. En dan krijg ik vaak enorme lading met negatief feedback over mij. En dat is heel, ja, het is altijd heel spannend. En Wat me helpt is dus die feedback. Er is niets te zien dat ik als podcastmaker niet voldoen. Maar dat zij mij wil helpen om die podcast beter te maken. En mij een betere podcastmaker te laten zijn. En dat zorgt ervoor dat ik dus eigenlijk veel meer opensta voor dat wat ze te zeggen heeft. In plaats van de eerste impuls van oh dit doet pijn, eigenlijk daaraan voorbij meer naar van kijk eens wat ze probeert te doen voor mij. Ja, en die eerste impuls mag er ook zijn hoor. Natuurlijk roept het ook onzekerheid op natuurlijk en dat is prima. En dat hoeft niet weg. Als ik daar te veel tegen ga strijden, dan kan ik bijvoorbeeld ook gaan strijden tegen die feedback. Maar ik denk, oh ja, hé, als ze heel veel negatieve dingen over haar aflevering zegt, dan kan ik ook voelen, ah, dat is wel eventjes pijnlijk ofzo. Ik dacht zelf dat het een goede aflevering was. En daarna dus ook die kritische gedachte een beetje op afstand houden en kijken wat wil ik eigenlijk. Oh ja, ik wil beter worden als podcastmaker. Neutraler luisteren naar wat ze zeggen heeft. Te voelen van waar ben ik het mee eens en waar niet. En dan weer opnieuw gaan knippen en plakken en de aflevering proberen te verbeteren. Mijn lievelingsboek is de kleine prins. Ik ben zelf de grote prins, Dus dan moet je het kleine kind natuurlijk als lievelingsboek hebben. Wat mij nou zo aanspreekt in dat boek is eigenlijk, het begint gelijk, het grijpt me gelijk, dat ieder kind vroeger het leuk vond om te tekenen. Ieder kind, tong uit de mond, veel stift in de hand. En in het begin is het allemaal mooi. Elke eerste tekening die je voor je papa of mama hebt gemaakt is natuurlijk komt op de koelkast en is geweldig. Maar dan komt er ooit een moment terwijl we onze ziel en zaligheid erin steken, ons alles, dat iemand zegt nou het perspectief is niet helemaal goed en dat zijn harken, dat zijn geen handen. En dan houden we op met tekenen omdat het te kwetsbaar is. Omdat we als we onze zielzaligheid erin leggen en mensen ons daarop gaan beoordelen, dan worden we te bang en dan gaan we iets doen wat veiliger is. Dus dan kiezen we voor dingen waar we misschien goed in zijn, maar niet per se leuk vinden, om maar niet afgewezen te worden terwijl we volle bak speels en creatief zijn. Ja. Dus dat is ook het snijpste, dat je echt zegt van joh, ik kan zo genieten van mijn eigen speelzijde en creativiteit, dan ben ik echt weg van mezelf. Maar tegelijkertijd, als je dan je alles geeft en mensen hebben dan iets negatiefs te vertellen of wijs je af, is het misschien wel des te lastiger om daar dan toch nog volle bak voor te gaan. En je niet een beetje te beschermen. Zeker. En dus nogmaals, die angst voor afwijzing of die onzekerheid te mogen voelen en toch te blijven en te durven doen wat belangrijk voor je is. En een mooi voorbeeld vind ik Adele. Ik gebruik ook vaak een filmpje van haar in mijn werk. Adele die houdt volgens mij van zingen en optreden. En als ze van optreden houdt, dat is de vraag. Nou, ze doet het in ieder geval. Ja, ze doet het in ieder geval wel, ja. En ze is enorm faalangstig. Ze heeft heel veel podiumvrees. Wat ik zo inspirerend vind aan haar is dat ze zich niet laat weerhouden door haar vaalangsten, maar dat ze er eigenlijk ruimte voor maakt. En met die vaalangst onder haar arm blijft optreden, albums blijft maken en open en eerlijk is. Ik gebruik een mooi filmpje vanuit de Grammy Awards waarin ze begint te zingen met aller faalangsten voor miljoenen mensen live op tv en duizenden mensen in een grote zaal en ik denk dat ze zo gespannen is dat ze daardoor vals gaat zingen. En wat doet ze? Ze begint spontaan te vloeken. Dat is uit het filmpje geknipt. Daarna zegt ze sorry mensen dat ik vloek. Sorry voor het vals zingen. Ik wil even opnieuw beginnen. En dat is zo mooi. Weet je hoe het publiek reageert? Ja, met applaus. Je krijgt een staande ovatie. Dat is zo mooi. Want ze durft echt naar het ongemak toe te gaan en even ruimte te maken voor wat er voor lastige dingen in haar gebeurt. Ja, dat is zo mooi. Ze durft even op haar gemak te zijn met het ongemak. En dat betekent voor mij, dat als je iets spannend vindt of je wil blijven tekenen of in mijn geval blijven improviseren, dan zul je daar tegenslag onderweg tegenkomen en ja, kun je met die tegenslag onder je arm toch blijven doen wat je belangrijk vindt. Want ik maak nu al een kleine 30 jaar improvisatie theater. En daar kan ik ook heel goed in trainen. Gisteravond nog, gisteravond hadden we een training met een hele goede trainer. En die was ons ook echt acteerles aan het geven, improvisatie acteerles en toen ging het over podium presence en we wilden dat ze op een bepaalde manier op het podium opkwamen en nou ik kreeg daar heel veel feedback. Ik moest een paar dingen heel vaak opnieuw doen en toen voelde ik ook van ah shit weet je wel ik kan dit niet ik ben niet goed genoeg het mooiste om dat even te mogen voelen en tegelijkertijd toch te focussen op wat ik belangrijk vind spelen creativiteit en leren Dus dan kan ik en zowel die onzekerheid laten staan en ook het leren daarop mogen richten. En dat maakte dat ik ook goed kon blijven luisteren naar die docent en ook echt lol, steeds meer lol kreeg in het gewoon oké, ik probeer het opnieuw. En dan gaf hij weer feedback en oké probeer dit is en dat is weet je wel. Ja dat is heel wat ik noem ontkrampend en dat is voor die tekening wat je net zei de kleine prins en ik denk dat wat mij vaak helpt bij dit soort creatieve processen is die theorie van Carol Dweck over de groeimindset. Is meer in het leven focussen op mogen leren in plaats van moeten presteren. Als ik bijvoorbeeld in zo'n theater training of bij een voorstelling alleen maar focus op presteren, want nu ben ik aan de beurt en zal ik even laten zien dat ik het snap wat die docent zegt. Dan kan ik mezelf soms bij negatieve feedback, dan kan ik mezelf soms heel erg van het podium afblazen. Maar als ik focus meer en meer op leren, weet je wel, We zitten nu in een training en deze man heeft veel ervaring met improvisatie theater en acteren. Wat heeft hij te zeggen? Wat heb ik te leren? Ja, dat komt dus weer een soort sprankeling ook voor de negatieve feedback en voor het proberen. Wij werken met mensen die mentaal tegen zichzelf aanlopen. En dat doen we buiten in beweging. En dan zeggen we altijd, als je niet kunt vallen, kun je ook niet lopen. Ja. Want lopen is één grote valbeweging. Ja. Je gooit je gewicht naar voren en voordat je neus richting de grond gaat, zet je je voeten weer onder en zo blijf je voorwaarts bewegen. Zeker. Dus lopen is een continue valbeweging waarbij we onszelf elke keer weer opvangen. En als je dus niet kunt vallen, kun je dus ook niet lopen. En dat is hetzelfde natuurlijk hiermee. Als je niet kunt vallen, als je geen fouten kunt maken, kun je ook niet leren. Klopt. Ja, en daarin vind ik een mooie gedachte ook als kleine kinderen die leren lopen. Die vallen misschien 50 of 100 keer. En volgens mij denken die dan niet van, oh dat lopen dat is niks voor mij. Nee, nu doen mijn knieën wat niet fijn. Maar hoe ouder we worden dat is wel, want je noemde net dat voorbeeld van journalistiek en en basketbal en dat soort dingen. Ik ben zeker in mijn twintigers tijd, was ik nog een stuk onzekerder dan nu en toen ben ik met een aantal dingen gestopt die ik wel tof vond om te doen, maar ik dacht ja, ik faal erin of er zijn mensen die beter zijn dan ik, er komt een bepaald niveau dat ik niet kan halen, laat ik het maar mee stoppen. En dat is eigenlijk zonde voor de dingen die je leuk vindt of waar je blij van wordt. Ja, dat is een spijker op z'n kop. Ja. Je bent goed genoeg zoals je bent. Sommige mensen stellen bepaalde doelen en pas als ze dat doel gehaald hebben, vinden ze zichzelf goed genoeg. Als je dit doet, die twee dingen aan elkaar koppelen, en je behaalt je doel niet, bestaat de kans dat je je nooit goed genoeg voelt. Terwijl die dingen zijn dan onterecht aan elkaar gekoppeld, want je bent al goed genoeg zonder dat je iets doet. Oké, en dan gaan we al naar de derde betekenis. Wat dat betreft, ik denk dat we wel drie podcasts kunnen van... Maar dat zei ik de vorige podcast ook al en dat moeten we de luisteraars ook niet aandoen, want dat moet wel een beetje blijven variëren. Weg van jezelf, je hebt al een weg afgelegd wat dat betreft, nadat je afgewezen werd bij de journalistiek, ook nog HRM gedaan en bij de jeugdbescherming en de andersoortig teamcoach en dus je hebt DJ, je hebt al een hele weg afgelegd en we geloven erin dat fouten maken mag, misschien fouten maken moet, met een D, maar dat we ook van andermans fouten kunnen leren. Dat we misschien soms wel eens een foutje kunnen overslaan door te leren van andermans fouten. Dus wat kan iemand anders nou leren van jou? Ja bedoel je van tot nu toe van mijn hele leven? Ja. Ik denk dat al heel veel dingen voorbij zijn gekomen. Nou ja, als ik denk op het laatste wat we erover hadden, dat ik dus in mijn leven een paar keer gestopt ben met proberen, omdat het teveel fout ging, of dat ik het gevoel had dat ik erop afgewezen werd, terwijl ik het wel gaaf vond om te doen. En dus Als ik zeg maar mijn leven over mocht doen, dan zou ik daar eigenlijk iets meer schijt aan hebben. Ja, gewoon durven blijven proberen. Mijn laatste boek heet ook Proberen Lukt Altijd. Ja. We hebben vandaag ook veel over mijn dj-tijd en als ik terugkijk naar mijn dj-tijd, Ik ben ook heel snel, dus nog tijdens mijn studie HRM, ben ik zelf muziek gaan maken. In mijn studentenkamer gewoon apparatuur gekocht, synthesizers, drum computers en gewoon techno gaan maken. En een van de eerste nummers, dat heet Paradise Disowned, ik heette toen nog DJ Paradise. Dat was omdat ik in een liefdesverdriet situatie zat. Ik was een vriendin, 2,5 jaar, uitgemaakt. En ik was zo verdrietig, ik was gewoon op die synthesizer akkoorden aan het maken. En met belletjes erbij. En Toen kwam er een vriend van me langs. Die zei, ah dit is te gek man, hier moeten we een techno track van maken. Hebben we gedaan. Ja, en toen in dezelfde tijd was ik met een paar mensen, hebben we een soort, in Utrecht, een soort kunststroming gemaakt met een magazine en een radioprogramma en ook een cassette label, dus cassettebandjes met muziek erop. En toen, dat nummer stond erop. Paradise is owned. En nog meer nummers van mij. En ik dacht in die tijd was ik, wat ik net zei, best wel een stuk onzekerder. En ik dacht ook van ja, die nummers van al die andere dj's op die kzettenbuitjes dat zijn de vette nummers weet je dit staat er gewoon bij. Terwijl als ik er nu naar luister denk ik van wauw dat is een mooi nummer en twee jaar geleden was er een Engels platen label die heeft 3 12 inches uitgebracht van op vinyl, een aantal van die cassette nummers op vinyl geperst en op de eerste, de A1 kant, staat dat nummer Paradise Disowned. Voor de luisteraars, kijkers, het staat ook op YouTube, kijk maar, Paradise met een Z. Disowned. Oh natuurlijk, een spelvouwtje erin. Paradise met een Z. Paradise Disowned. En als ik dat nu luister, dat ontroert me. Echt wel. Niet alleen omdat het een mooi nummer is, maar ook dat ik denk van wauw Remco, wat eigenlijk ook zonde. Dat je er toen zo onzeker over was en zo aan het kijken was om je heen hoe andere mensen gewoon veel beter waren dan jij dacht ik toen of dacht die criticus eigenlijk vooral. Dus ik kon niet meer eigenlijk ook daarin zelf voelen en zoen destijds van het is eigenlijk een heel gaaf nummer. En sterker nog, het is een prachtig nummer. En ook als ik mijn muziekcarrière later, heb ik allemaal muziek gemaakt waarvan ik nu denk van goh, was dat wel ook eigenlijk net zo uit je hart als dat Paradise is out nummer of maakte je dat omdat misschien mensen dachten van nou of omdat ik dacht dat mensen dat mensen wilden horen en dat laatste was ook wel waar ik heb best wel muziek gemaakt zo een beetje eind jaren 90 omdat ik dacht dat is dat is wat wat mensen willen horen terwijl dat Paradise is Oud nummer kwam rechtstreeks uit mijn hart ja Dat is een rode draad in mijn leven. Eigenlijk op het moment dat je zenuwen bloot leren herhebben, wat dat betreft vertelde je eerder over de liefde die stuk liep en eigenlijk alles wat eruit voortkwam. Deze liefdesrelatie die verbroken werd. Op het moment dat je de pijn ervaart, dan komt er eigenlijk iets heel moois. Dan komt er ook iets echt uit het hart. Ja, en die kwetsbaarheid mogen laten zien aan de wereld en die aan jezelf ook mag laten zien en mag ervaren. En tegelijkertijd ruimte maken voor datgene wat belangrijk voor je is. Dat Adèle voorbeeld is daar ook wel een mooi voorbeeld van. Dat zij er ook niet voor weg loopt. Nee. Voor beide dingen. Ik had net een hele goede vraag, maar die ben ik vergeten. Dat mag natuurlijk. Als je een vader bent. Ik vind dat je goede vragen stelt. Nou ja, dank je wel daarvoor. O ja, dat was hem inderdaad. Normaal zou ik dit eruit knippen, maar nu laten we het er gewoon in zitten. Hartstikke mooi. Ja, ik las dus het verhaal van jou waarin je vertelde de allereerste keer dat je verkikkend was op een meisje en dat je naar de bioscoop ging. En dat ging ook niet helemaal zoals je hoopte. Ja, dat heb ik op mijn linktje instaan Als een van de eerste grote faalervaringen in mijn leven. Als klein jongetje met een meisje waar ik echt zwaar op liefde was. In de bioscoop zat en ik wilde haar aanraken. Ik dacht van er moet iets gebeuren waar ik mijn liefde kan uiten. En aan alle zenuwachtigheid en onhandigheid stootte ik met mijn ellebooghakt tegen haar gezicht. En dat was echt het moment, een van de eerste actieve herinneringen, dat ik echt mezelf een enorme loser voelde, gefaald, omdat ik iets deed wat niet klopte, wat je als fout kan zien. En zo'n ervaring, ook zo'n cruciaal deel in je leven, de liefde, het is nogal wat, vindt iemand mij lief, dat heeft vast impact op andere momenten in de liefde. Ja zeker, het is een rode draad in dit gesprek. Ik heb heel veel geleerd uit de liefde. Ook veel faalkundigs en ook heel veel onzekerheid in gevoeld en allerlei patronen van mezelf in kunnen ontdekken en aanpakken eigenlijk. En de reden dat ook bij mij heel erg resoneerde natuurlijk het verhaal Lasse. Ik moest natuurlijk bij hem omginnigen. Maar ik vond er ook wel heel veel herkenning in, want ik ben zelf een, ik denk altijd wel een gevoelig mannetje geweest. Ik was op jonge leeftijd al verliefde gevoelens op de Peuters speelzaal. Toen kwam ik binnen en zei Erika, ik wil met je trouwen. En Erika zei nee trouwens. Dat weet ik uit de overlevering. Ik heb er zelf geen actieve herinnering meer aan. Ja. Verdrongen. Maar Erik, als je kijkt. Ja. Maar als ik dan terugkijk als volwassen man en dan kijk dat je jezelf zo blootgeeft en tegen de mensen die je tegenkomt waar je dan warme gevoelens voor hebt, om dat dan te zeggen, dat durfde ik op latere leeftijd niet, want ik was bang voor die afwijzing. En nu denk ik dan bij mezelf, ach wat jammer, want die nee had mijn leven niet veranderd. Terwijl die ja had misschien wel een heel mooie avontuur opgeleverd. Zeker, ik denk dat de verwarring die we vaak maken als mensen, ik ook, dat als je een nee krijgt, dat die persoon jou helemaal afwijst. Dat je niet goed genoeg bent, terwijl ze eigenlijk in een wijze wijst ze jouw verzoek af. Dus ja, falen is ook vaak te maken met de angst voor afwijzing. Ja, en ik heb natuurlijk ook een weg afgelegd en mijn motto hierin is altijd falen bestaat niet, alleen niet beginnen. Ja. Wat dat betreft, Ga maar gewoon, doe het maar gewoon. Maar als je terugkijkt, denk ik, oh ja, dat heb ik toen niet gedaan. Want ik was bang dat ik zou falen en dan heb ik gefaald. Ja, en daar helpt dus die groeimindsettheorie met een steeds fel in van Carol Dweck. Dus wat we net ook over hadden, in plaats van te focussen op prestatie, ook te mogen focussen op leren. Dus meer leerdoelen in je leven. Stel je voor je gaat daten bijvoorbeeld, dan kan je dus denken deze avond moet geslaagd zijn. Ja. Ik moet met een date, moet me leuk vinden. Maar je kan ook je focus op leren. Wat zou je willen leren? Misschien wil je leren om eerst te luisteren. Of is het misschien wel gewoon het verzamelen van ervaringen? Zeker, dat is dan ook een van de effecten. Dan slaag je altijd namelijk. Ja, en daarom heb ik mijn laatste boek ook Proberen, dat lukt altijd. Ja, en ik begreep van je dat je ondertussen al in het creatieve proces zit voor je vierde boek. Ja, klopt. Kun je een tipje van de sluier... Nou, wat ik eerder zei, ik ben superfan van acceptance and commitment therapy. En daar ben ik me steeds meer in aan het verdiepen en dat wordt echt maar de basisveld van een nieuwe boek. Ik ben nog maar een opzet aan het maken en dus dat is het tipje van de sluier. Oké en al een beetje aan het falen? Zeker, zeker. En als mensen denken van oh daar wil ik meer van weten, hoe lang moeten ze nog wachten? Nou wat ik leuk vind is, ik heb mezelf echt de tijd en ruimte gegeven om dit boek te schrijven, om te kunnen genieten van het proces. Bijvoorbeeld het proces van nog niet weten waar het precies naartoe gaat. Dat is iets wat we als mens vaak ongemakkelijk vinden. Je moet het weten, doelgericht, wat het heel mooi is. Ik ben daar zo geïnspireerd door. En daarin ben ik nu iets aan het bouwen wat een volgende stap is in faalkunde. En ik geef mezelf de ruimte om daar fijn van te mogen genieten, van het creëren en het nog niet helemaal weten. En het feit dat je dingen creëert, dat blijkt wel uit het instituut voor faalkunde wat je hebt opgericht, maar er bestaat ook zoiets als een vaalfestival? Klopt, ja. Dan moet je iets over vertellen. Het vaalfestival is in Utrecht in Tivoli-Vredenburg. Dat hebben we nu twee keer gedaan. Dat is een festival met heel veel podia, theater, muziek, wetenschap, allerlei vaalervaringen die je kan opdoen. Dat heb ik opgezet in 2018 geloof ik, of 2017. Toen ben ik dus naar Tivoli gegaan en ik ken die programmeur nog uit mijn dj tijd en ik zei zou het niet leuk zijn om een festival te organiseren rondom het thema falen. Nou dat heeft hij omarmd en We hebben het nu twee keer gedaan. De eerste keer was het een festival voor het algemene publiek. In 2018 was het volgens mij toen of 19. En we hebben dit jaar, 23, hebben we het ook weer gedaan. Dit jaar hebben we het, afgelopen jaar dus, hebben we het gedaan samen met de Universiteit Utrecht en Tivoli Vredenburg. We hebben het speciaal voor studenten en young professionals georganiseerd. Was hartstikke gaaf. En zeker die doelgroep ergens, maar de begin-twintiger, die heeft het echt heel zwaar op dit moment. Met prestatiedruk en perfect moeten zijn van zichzelf, of het idee van perfect moeten zijn voor de hele wereld om me heen. Dus ja, het was heel mooi om met het festival ook die doelgroep probeer te inspireren en te bereiken. Volgend jaar weer? Nou, het is geen jaarlijks festival. Ik denk dat het misschien iets van 25 of 26 weer wordt. Ja, mooi. En ik heb begrepen dat je bezig bent om Spaans te leren spreken. Ja. Gaat dat een beetje? Zeker ook met falen en opstaan. Ja? Ja, ik ga binnenkort nog even naar Spanje om dat wat op te halen. Tos de veza por favor. Si, ja. Dat hoort erbij op hoor. Nee, maar het is ook heel leuk om, ja, dat vind ik ook leuk van mijn eigen vak, om ook met mezelf aan de slag te zijn en faalkundig en nieuwe dingen blijven leren en blijven uitproberen. Is ook in de Spaanse les ook. Als ik daar dan zit met het idee, ah ik ben echt slecht in talen, dan zit ik daar met een knoop in mijn maag en dan durf ik niks te proberen. Het wel leuk is om te denken, ik ben hier om te leren en dan geef mij maar een moeilijke uitdaging en ik ga het proberen als ik op mijn bek ga dan heb ik weer iets geleerd. Dus al doen leert men en al doen bevaalt men. Zeker. Ja, vaak hand in hand. Zeker weten ja. Mooi. Remco dan komt voor mij het spannende moment dat ik de outro moet doen. Oh, mooi! Als dat maar fout gaat. Ja, want zo komen we aan het einde van deze derde podcast. Hartstikke fijn dat jullie gekeken hebben. En als je wil, abonneer je dan ook op ons kanaal. Geef ons een like of stuur het naar iemand anders die hier behoefte aan heeft. En... Ach Emco. Ik moet allemaal andere dingen zeggen op een lijstje, maar ik heb er niet naar gekeken. Dus dan is dit het gewoon. Dit is het, de prachtige outro. TV GELDERLAND 2021. TV GELDERLAND 2021.