#12 Het belang van ‘getuige’ zijn

Je vraagt je misschien wel eens af wat jouw toegevoegde waarde in de rouwbegeleiding is. Waarin verschil jij van de buurvrouw of de kapper. Ben je je geld wel waard? 

In deze aflevering bespreek ik waarom getuige zijn bij rouw zo waardevol is, zowel voor de rouwende als voor ons als professionals. In een wereld waarin tijd en ruimte voor verlies en verdriet vaak beperkt zijn, kan luisteren zonder oordeel het verschil maken. Ik deel inzichten over hoe belangrijk erkenning is, waarom 'loslaten' niet de oplossing is, en hoe rouwenden vaak in een paradox terechtkomen tussen willen vasthouden aan hun verdriet en willen herstellen.

Bovendien deel ik een prachtige reflectie van een lezeres over hoe zelferkenning en verbinding met jezelf uiteindelijk de sleutel zijn in het rouwproces. Deze aflevering is een hart onder de riem voor therapeuten, coaches en iedereen die zich wel eens afvraagt of 'alleen maar luisteren' voldoende is.

Belangrijke onderwerpen in deze aflevering:

• Het tekort aan erkenning in onze snelle maatschappij en de rol van hulpverleners.
• Waarom goedbedoelde adviezen soms meer kwaad dan goed doen.
• De paradox van rouw: vasthouden aan verdriet versus loslaten.
• De kracht van oordeelloos luisteren en wat dit betekent voor de rouwende.
• Reflecties van een lezeres over zelferkenning en de impact van steun uit de omgeving.
• Waarom je als hulpverlener van onschatbare waarde bent, zelfs als je niets ‘oplost’.

Prachtig citaat uit deze aflevering:
"Getuige zijn, oordeelloos luisteren en vragen stellen: dit maakt ons anders dan de buurvrouw of de kapper. Alleen al luisteren is van onschatbare waarde."

Wil je meer weten of heb je vragen?
Je kunt me bereiken via e-mail, telefoon of WhatsApp. Ik denk graag met je mee!

In deze aflevering bespreek ik waarom getuige zijn bij rouw zo waardevol is, zowel voor de rouwende als voor ons als professionals. In een wereld waarin tijd en ruimte voor verlies en verdriet vaak beperkt zijn, kan luisteren zonder oordeel het verschil maken. Ik deel inzichten over hoe belangrijk erkenning is, waarom 'loslaten' niet de oplossing is, en hoe rouwenden vaak in een paradox terechtkomen tussen willen vasthouden aan hun verdriet en willen herstellen.

Bovendien deel ik een prachtige reflectie van een lezeres over hoe zelferkenning en verbinding met jezelf uiteindelijk de sleutel zijn in het rouwproces. Deze aflevering is een hart onder de riem voor therapeuten, coaches en iedereen die zich wel eens afvraagt of 'alleen maar luisteren' voldoende is.

Belangrijke onderwerpen in deze aflevering:

• Het tekort aan erkenning in onze snelle maatschappij en de rol van hulpverleners.
• Waarom goedbedoelde adviezen soms meer kwaad dan goed doen.
• De paradox van rouw: vasthouden aan verdriet versus loslaten.
• De kracht van oordeelloos luisteren en wat dit betekent voor de rouwende.
• Reflecties van een lezeres over zelferkenning en de impact va

Wil jij meer weten over hoe je kunt begeleiden bij verlies? Schrijf je in voor mijn gratis webinar. Je kunt kiezen uit volwassenen begeleiden bij verlies, of kinderen en jongeren begeleiden bij verlies.

Kijk ook op de website van de Academie voor Verlies voor blogs over begeleiden bij verlies.

Wil jij de gratis minitraining “Verlies verzekerd” ontvangen? Je kunt hem hier aanvragen.

Transcript

Misschien realiseer je het je niet altijd, maar getuige zijn van de verhalen die onze cliënten ons vertellen is van groot belang. En juist die getuigen, die kunnen cliënten nog wel eens in hun directe omgeving missen. En ik denk ook dat dat misschien ook wel is. Waarom in deze tijd in 2024, Maar dat is natuurlijk al jaren aan de gang, er zoveel hulpvragen zijn rondom verlies en rouw. Omdat we leven in een snelle maatschappij. Mensen hebben weinig tijd. Mensen hebben het druk. En de kerk? Die wordt steeds minder belangrijk. Dus daar vindt men ook de opvang niet. Maar het echte luisteren, het echt getuige zijn, gebeurt steeds minder. En ja, je zou bijna kunnen zeggen daar profiteren wij even tussen aanhalingstekens van als uhm, als therapeut, als coaches, als rouw Begeleiders tegelijkertijd. Het alleen maar getuige zijn roept bij ons als begeleiders ook wel de vraag op voeg ik wel wat toe? Doe ik mijn werk wel goed? Wat? Wat maakt mij nou anders dan de buurvrouw of de kapper, om maar eens wat te noemen.

Of de goede vriend of de vriendin. En dit zijn vragen die nogal eens voorbij komen als ik coaches of therapeuten begeleid in hoe zij om kunnen gaan met grote verliezen. Kijk, als er iets is wat omstanders een machteloos gevoel geeft, dan is dat wel het begeleiden bij verlies. En dat leidt er regelmatig toe dat deze zelfde omstanders, of dit nu een goede vriend is, de buurvrouw, een familielid, maar soms zelfs ook de coach of therapeut. Dat zij gaan grijpen naar oplossingen. Goedbedoelde, maar ook vaak ongevraagde adviezen over hoe de rouwende persoon het beter kan doen. En beter even tussen quotes. Hoe hij of zij hier uit kan komen. Want dat is vooral wat de mensen in de omgeving van de rouwende willen. Dat de persoon in rouw eruit komt, dat het beter met hem gaat. Dat is natuurlijk allemaal hartstikke lief bedoeld. Zit een hele goede intentie onder. Mensen zien niet graag andere mensen. Verdrietig. We willen ze helpen. En laten we wel wezen deep down wil de rouwende, waar ze waarschijnlijk zelf ook om er uit te komen en tegelijkertijd ook weer niet.

En dat is nou juist waar een beetje die paradox in zit. En wat het ook zo ingewikkeld maakt, ook voor de rouwende persoon zelf, die heeft te dealen met die met die hartstikke lastige, zware, pijnlijke gevoelens. Maar tegelijkertijd daar ook niet uit wil komen. En waarom gebeurt dat nou niet? Of waarom wil de rouwende dat niet? Dat is geen bewust proces, want als je rouwende hoort, dan hoor je ze altijd zeggen hoe lang gaat het duren? Hoe lang ga ik me nog zo voelen? Ik vind het een afschuwelijk gevoel. Wanneer is dit voorbij? En dan zeg ik vaak tegen de persoon in rouw nou, als jij toch morgen je goed zou voelen, denk ik toch ook dat er andere gevoelens gaan spelen. Waarschijnlijk gevoelens van schuld. Of dat je denkt hoe kan dit nou? Hield ik dan niet van hem? Kijk, uiteindelijk gaat het erom dat die diepe pijn van het missen van iemand of misschien wel iets, maar laten we het even hebben over iemand, je ook meteen verbindt met die persoon.

En om die verbinding om te gaan vormen tot iets anders is zeker in het begin niet te doen. Dat maakt de rouwende onbewust. Dat maakt dat de rouwende onbewust vast wil houden aan dat intens verdrietige gevoel, terwijl tegelijkertijd maakt hem dat heel lastig om te om te functioneren. En dit is ook niet een gevoel wat de rouwende aan of uit kan zetten hoor, want nu klinkt het misschien net alsof ie daar een keuze in zou hebben. Nee, dit gebeurt allemaal op onbewust niveau. Daar kan je ook weinig verandering in brengen. Dat zal de rouwende zelf zo'n soort van motivatie willen vinden om daar anders mee om te gaan, met die band die hij heeft, met die persoon die er niet meer is. Dus ze willen onbewust vasthouden aan het intens verdrietige gevoel en dat maakt het nogmaals voor de omgeving bijzonder ingewikkeld. Dan komen er nog wel eens teksten voorbij als hij blijft er zo in hangen of het gaat maar niet over, of hij wil niet loslaten. Dat bekende woord loslaten. Als je mij een beetje volgt, dan weet je dat.

Ik ben anti loslaten. Nee, we gaan niet loslaten. We gaan verbinden op een manier die passend is bij de nieuw ontstane situatie. Maar doordat de omgeving daar zo naar kan kijken van hij blijft er in hangen of het gaat maar niet over of soms hoor ik ook nog wel eens dat mensen zeggen ja hij speelt een slachtoffer of hij is zo slachtoffer achtig. Daarmee krijgt de rouwende dus geen erkenning. Ik zou kunnen zeggen vaak en helaas niet. Terwijl die erkenning zo nodig is. Want een rouwende kijkt ook naar de omgeving als ijkpunt van rouw. Ik wel goed. Ik heb er eerder een podcast over opgenomen. De grote vraag van de cliënten? Rouw ik wel goed? En hoe de omgeving omgaat met de rouwende is bepalend voor de rouwende om deze vraag te beantwoorden. Want als de rouwende het gevoel krijgt dat zijn intens verdrietige gevoel er niet mag zijn omdat de omgeving met een oplossing komt of misschien ook nog wel bagatelliseert of probeert het beter te maken. Ja, kom op, er komen vast betere tijden. Of wie weet waar dit goed voor is.

Of je gaat er vast iets van leren of je weet het hè. Maar met met moeilijke dingen. Je komt er altijd beter uit dan dat je erin gaat. Als de rouwende dat nou maar vaak genoeg hoort, dan zou hij of zij het idee kunnen krijgen ik doe het dus niet goed. Dit is kennelijk niet hoe ik moet rouwen. Gelukkig heeft niet iedereen de ervaring in rouw. Laten we daar alleen maar blij om zijn. Van mensen die een keer al gerouwd hebben, die zullen weten dat het niet zo werkt. Maar als je dit voor het eerst meemaakt, zal je als rouwende heel erg zoekend zijn naar hoe doe ik dit dan? Dus die erkenning, die zoeken mensen, die hebben mensen in rouw nodig en die vinden ze dus vaak bij ons als therapeut of als coach of als begeleider. Wij geven ze de erkenning dat het gevoel wat ze voelen er mag zijn en dat het ertoe doet en dat het relevant is. En dat het geen aanstellerij is en geen slachtoffergedrag, maar dat het ook een functie heeft.

Het heeft een functie om verbonden te blijven met met degene die er niet meer is, omdat het zo'n zwaar en groot verlies is om te dragen. Of het nou hebben over dood of scheiding of een levend verlies, dat maakt niet uit. Het is groot en het is soms gewoon te zwaar om te dragen. Nou krijg ik regelmatig reacties op mijn nieuwsbrieven vanuit de mensen die mij volgen en zo reageerde een van mijn lezeressen, Marianne, die reageerde op mijn nieuwsbrief. Zij reageert vaker en kan altijd heel filosofisch reflecteren op de teksten die ik schrijf. Zo had ze dat ook onlangs gedaan toen ik. Ik weet niet eens meer wat mijn nieuwsbrief was, maar het gaat een beetje op wat ik hier nu net zei en ik wil graag haar reactie met jou delen. En dat mag ik van haar Dat dat dat weet ik. Dus hier komt ie. Ze schrijft dan je door een ander of de anderen niet erkend voelen in je pijn, verlies, wanhoop en verdriet. Daarmee geef je de ander veel macht en ook veel verantwoordelijkheid.

Misschien is rouwen vooral ook een leerproces om jezelf erkenning te geven in je pijn, in je verlies, in je wanhoop en in je verdriet. Begrijp me goed, ik heb anderen erg nodig gehad in deze moeilijke periode in mijn leven en ik heb hun steun, hun blijven luisteren, hun betrokkenheid op mij heel erg gewaardeerd en ook beleefd als een reddings gordel waardoor ik bleef drijven. En ik heb feilloos ervaren wat mij in hun helpen hielp en wat niet. Eigenlijk is dat vooral er alleen maar zijn. In verbinding. Er zijn is hetgene wat zo helpend is, zodat je je minder alleen voelt. Zodat je je begrepen voelt en bevestiging krijgt dat je het goed doet. Uiteindelijk, en dat geldt voor alles, moet je het zelf aangaan en zelf doen. Het doet me denken aan een tante die recent, een half jaar na de dood van haar tweede man een einde aan haar leven maakte. Ik begreep haar zo goed dat ze dit rouwproces niet een tweede keer aan kon of wilde gaan. En ik ben tegelijkertijd verbaasd.

Ik was in mijn rouw er voldoende dichtbij om te hebben ervaren hoeveel moed en doorzettingsvermogen het vraagt om een einde aan je leven te maken. Meer dan voor doorgaan met het leven. Of misschien evenveel. Het zal voor iedereen anders zijn. In de context van dit alles merk ik dat jouw tekst in de nieuwsbrief van vandaag bij mij een reactie oproept. Uiteindelijk kom je er niet. Niemand. Door van anderen te verwachten dat ze jouw pijn op allerlei vlakken erkennen en zien. Het werkt in de hand dat als dat niet gebeurt, er een beleving ontstaat. En daarover opnieuw rouw. Rouw van niet erkend voelen, niet gezien worden. Tekortgedaan, miskend. Een vorm van slachtoffer denken. En langzaam ontdek ik dat liefde, liefdevol zijn met jezelf toestaan en verdragen van de pijn die het leven je brengt echt in het moment zijn. Afremmen van gedachten over wat anderen je aandoen helpt. En het onderkennen dat anderen ook behoefte hebben aan liefde en je niet zozeer iets aan willen doen, maar vaak reageren vanuit een heel naar gevoel van machteloosheid.

Dit is het einde van het citaat en wat een prachtige reactie van Marianne heb ik daar gekregen en en hij is ook zo waar. Het getuigt bij Marianne van een enorme wijsheid Kijk, wij weten dit, we weten dit diep in onszelf. We weten dat we de erkenning uit onszelf moeten halen. We weten dat verwachtingen hebben van anderen vaak meer tot teleurstelling leidt dan dat het ons helpt. We weten het allemaal en toch blijven we ernaar zoeken en komt de cliënt uiteindelijk bij ons als hulpverlener terecht omdat hij het in de omgeving niet meer kan vinden. En dat maakt. Ik zei het al eerder de cliënt het idee kan krijgen dat hij het of iets niet goed doet en twijfelen aan jezelf op dit existentiële moment in je leven kan leiden tot een verkeerde weg omhoog uit het dal. Verkeerde weer tussen quotes, want wat bedoel ik met verkeerde weg? Als de rouwende leert dat doorgaan de enige manier is doorgaan en gevoelens van pijn vermijden omdat de omgeving zich daarvan afkeert, dan worden die gevoelens opgeslagen in het lijf. Ze gaan diep van binnen een eigen leven leiden en de cliënt leert iets anders te doen dan wat zijn of haar gevoel ingeeft.

En misschien is het wel net als met opgroeien als onze ouders ons vertellen dat we iets niet mogen of moeten voelen. Nou, daar gaat het gevoel niet van weg. Het gaat alleen maar voor zorgen dat we het gevoel gaan wegstoppen en dat we wellicht jaren later daar last van krijgen. En doordat wij als hulpverlener getuige zijn van de verhalen die onze cliënten ons vertellen door daar oordeelloos oordeelloos naar te kunnen luisteren, helpen wij onze cliënten hun gedachten te ordenen, op een rijtje te krijgen wat ze ervaren, naar oplossingen te zoeken vanuit zichzelf en te snappen wat er diep van binnen gebeurt. Het getuige zijn is een essentieel onderdeel in ons werk. Dus de volgende keer dat jij je misschien onzeker voelt en je afvraagt of je wel voldoende toevoegt, denk dan hieraan. Getuige zijn, oordeelloos luisteren en vragen stellen. En misschien herken je het ook wel van je eigen leven. Hoe fijn is het als je gewoon je verhaal kunt vertellen? Alleen maar je verhaal, zonder dat iemand je onderbreekt? Zonder dat iemand het gaat oplossen voor je.

Zonder dat iemand over zichzelf begint. Alleen maar jouw verhaal. Dat je een getuige hebt van jouw verhaal. En soms is dit ook al gewoon door te schrijven. Je hebt uh. Je hebt ook schrijf therapie en dan ga je schrijven, misschien naar je therapeut. Of denk gewoon aan je eigen dagboeken bijhouden. Dan zou je kunnen zeggen dat het dagboek jouw getuige is. Alleen het dagboek. Zal geen vragen stellen. Maar dit getuige zijn van iemands verhaal? Dat, dat kan echt hartstikke goed helpen. Ik denk dat het cliché. Gedeelde smart is. Halve smart bestaat niet voor niks. En het is niet dat jou dat jij als therapeut die smart deelt met de cliënt. Dus dat jij hem ook voelt. Maar het is wel. Je hoort het aan. Je stelt vragen. Je neemt het als het ware in je op. Jouw cliënt geeft het aan jou. En jij gaat het bewaren in een schatkistje totdat de cliënt eraan toe is om het terug te krijgen of misschien om het in een andere vorm terug te krijgen.

Dus je hoeft niet onzeker te zijn als je alleen maar luistert naar je cliënt. Je hoeft niet onzeker te zijn als je alleen maar vragen stelt of. Of als jouw cliënt naar huis gaat en je denkt jeetje, ik heb helemaal geen oefeningen gegeven. Ik heb niks toegevoegd. Wat ben ik nou van waarde geweest? Dat hoeft dus niet. Denk dan aan dit verhaal. Je bent veel meer van waarde dan dat je misschien ooit kan beseffen. En misschien hoor je het later, jaren later een keer van je cliënt dat ze ze mailen zeggen Leonieke Joh, ik moest nog even aan je denken. Opeens realiseer ik me hoe bijzonder het is. De gesprekken die we hebben gehad, wat ik daaraan heb gehad. Dan hoor je het later, jaren later. Maar niet altijd krijg je te horen dat je van waarde bent geweest. Dus hou dit dan in de gaten. Zelfs alleen maar luisteren. Getuige zijn is van onschatbare waarde. En dat maakt ons nou anders dan de buurvrouw of de kapper of wie dan ook die direct in de oplossings modus schiet.

Heb je hier vragen over? Zoek me op. Kan per mail, Kan per telefoon, WhatsApp. Ik denk graag met je mee en ik hoop in ieder geval dat ik iets meer verheldering heb kunnen geven. Dat je ook van waarde bent als je niets oplost.