# 15 Hoe kijk je naar de vraag achter de vraag

De 'werkelijke' hulpvraag van onze cliënten, hoeft niet altijd te zijn waarmee ze binnenkomen. Hoe kun je meebewegen met hun onderliggende behoefte? 

In deze aflevering bespreken we een belangrijk concept in coaching en begeleiding: de vraag achter de vraag. Soms lijkt een hulpvraag duidelijk, maar schuilt er een diepere laag achter. Hoe kun je als coach of begeleider dieper graven om de kern van het probleem te ontdekken? Aan de hand van een praktijkvoorbeeld verkennen we dit proces en bespreken we hoe verlieservaringen invloed kunnen hebben op het stellen van grenzen en zelfexpressie.

Onderwerpen die aan bod komen  

- Wat betekent het om de vraag achter de vraag te ontdekken?  

- Het belang van het herkennen van verlieservaringen in coaching.  

- De connectie tussen grenzen stellen en het verwerken van verlies.  

- Waarom rationele cliënten moeite kunnen hebben met het uiten van emoties.  

- Hoe patronen uit de kindertijd doorwerken in het volwassen leven.  

- Praktische tips voor coaches om dieperliggende hulpvragen te herkennen.

Belangrijkste inzichten  

- Grenzen stellen is vaak meer dan alleen een praktische vaardigheid; het kan verbonden zijn met diepere emotionele behoeften.  

- Verlieservaringen kunnen gevoelens van machteloosheid en instabiliteit veroorzaken, wat invloed heeft op de manier waarop mensen hun grenzen ervaren en uiten.  

- Zelfexpressie en het toelaten van eigen emoties zijn cruciaal voor persoonlijke groei en balans, naast het tonen van begrip voor anderen.

Voor wie is deze aflevering?  

Deze aflevering is bedoeld voor coaches, begeleiders en iedereen die geïnteresseerd is in persoonlijke ontwikkeling en verliesverwerking. Het biedt waardevolle inzichten voor professionals die hun cliënten willen helpen om niet alleen de vraag aan de oppervlakte, maar ook de onderliggende behoeften te adresseren.

Wil jij meer weten over hoe je kunt begeleiden bij verlies? Schrijf je in voor mijn gratis webinar. Je kunt kiezen uit volwassenen begeleiden bij verlies, of kinderen en jongeren begeleiden bij verlies.

Kijk ook op de website van de Academie voor Verlies voor blogs over begeleiden bij verlies.

Wil jij de gratis minitraining “Verlies verzekerd” ontvangen? Je kunt hem hier aanvragen.

Transcript

Hallo en welkom bij deze aflevering! Vandaag wil ik het met jullie hebben over iets dat ik vaak tegenkom in mijn werk: de vraag achter de vraag. Soms stellen cliënten of cursisten een vraag die heel duidelijk lijkt, maar bij nadere beschouwing blijkt er iets diepers achter te zitten. Hoe ontdek je die onderliggende laag, en wat kun je ermee in een coachings- of begeleidingsproces?

In mijn Academie voor Verlies heb ik mentorgesprekken met cursisten, en ik geniet daar enorm van. Het is voor mij ontzettend waardevol om mee te denken, te puzzelen en te brainstormen over de vragen en uitdagingen die zij in hun praktijk tegenkomen. En onlangs kreeg ik zo’n interessante vraag van een van mijn cursisten, die ik graag met jullie wil delen.

**Het Begin van het Gesprek**

Een van mijn cursisten kwam naar me toe met een cliëntvraag. Haar cliënt wilde graag leren om beter grenzen te stellen. Op het eerste gezicht een heel duidelijke en herkenbare hulpvraag. Maar toen de cursist wat verder ging met deze cliënt, bleek dat er veel meer speelde. Deze cliënt had namelijk veel verlieservaringen meegemaakt in haar leven: verhuizingen in haar jeugd, het verlies van huisdieren, het verlies van een ‘gezonde’ moeder, het overlijden van haar vader en recentelijk zelfs een verandering op haar werk doordat haar manager vertrok, iemand met wie ze het heel goed kon vinden. 

Mijn cursist had haar ‘verliesbril’ opgezet en vroeg zich af: zou het niet nuttig zijn om met deze cliënt eerst aan de verwerking van deze verlieservaringen te werken, voordat we ons richten op het leren stellen van grenzen? Ze vroeg mijn mening hierover.

**De Essentiële Vraag**

Ik stelde haar een vraag terug, een vraag die ik zelf heel vaak gebruik in mijn werk: *“Wat heeft grenzen aangeven te maken met verliezen?”*

Op het eerste gezicht lijken dat misschien twee totaal verschillende onderwerpen, maar door deze vraag te stellen, hoopte ik dat mijn cursist iets dieper zou kijken naar wat de cliënt werkelijk nodig had. Grenzen stellen is immers een manier om voor onze eigen behoeften te zorgen, om ruimte in te nemen voor wie we zijn en wat we nodig hebben. Maar soms liggen er diepere patronen of ervaringen aan ten grondslag die ervoor zorgen dat dit niet vanzelfsprekend is.

**Verlies en Machteloosheid**

In mijn vijfentwintig jaar ervaring weet ik dat het meemaken van verliezen vaak raakt aan gevoelens van machteloosheid. Verlies overkomt je; je kunt het niet oplossen en je hebt er vaak geen controle over. En bij deze specifieke cliënt hadden veel van haar verlieservaringen plaatsgevonden in haar jeugd, een leeftijd waarin we meestal leren om te doen wat ons wordt gezegd. Vaak zonder uitleg, zonder ruimte voor vragen. 

Ik vermoedde dat deze cliënt, als kind, vaak heeft gehoord: “Het is nu eenmaal zo.” Of misschien werd er zelfs helemaal niets uitgelegd. En toen ik dat besprak met mijn cursist, gaf ze aan dat de cliënt inderdaad een pragmatische vrouw is, die alles goed wil begrijpen en logisch probeert te benaderen.

**Jezelf Inhouden en Uitspreken**

Naarmate ons gesprek vorderde, werd het steeds duidelijker dat deze cliënt in haar jeugd had geleerd om zich “in te houden.” Ze had geaccepteerd dat de dingen waren zoals ze waren, zonder ruimte om zich uit te spreken of haar gevoelens te delen. Dit bracht me tot een voorzichtige conclusie: het ging bij deze cliënt misschien niet zozeer om grenzen stellen, maar om het vermogen om zich uit te spreken, om gehoord te worden.

Want als je veel verlies meemaakt, zonder dat dit goed wordt uitgelegd, kan dat een gevoel van instabiliteit en onveiligheid creëren. Het kan zelfs zo zijn dat je je niet gehoord voelt, dat je het idee hebt dat je mening of gevoelens er niet mogen zijn.

Voor deze cliënt leek het ‘grenzen stellen’ misschien eerder een uiting te zijn van een dieper verlangen: de wens om ruimte te krijgen om zich uit te spreken en gehoord te worden. De verlieservaringen hadden zich opgestapeld, zonder dat ze echt de tijd had gekregen om te reflecteren op wat dit met haar deed. En dat zorgde ervoor dat ze haar gevoelens steeds meer begon op te kroppen.

**Rationaliseren en Begrip Tonen**

Sterker nog, toen ik mijn cursist vroeg naar het type persoon dat deze cliënt was, vertelde ze dat het een zeer rationele, pragmatische vrouw is. Iemand die goed nadenkt, alles beredeneert, en veel dingen onder woorden brengt met logische verklaringen. Dat is op zich een prachtige kwaliteit, maar wat gebeurt er als je als kind weinig of geen uitleg krijgt, en alleen hoort: “Het moet nou eenmaal”? Dan ga je die verhalen misschien zelf maken, om alles een plek te geven.

Mijn cursist bevestigde dit. Zo had de cliënt bijvoorbeeld over het vertrek van haar manager gezegd: “Het is alleen maar fijn voor hem dat hij nu zo’n mooie baan heeft. Ik moet daar niet over klagen of het moeilijk mee hebben.” En zo had ze met veel van haar verlieservaringen om leren gaan: “Het is nu eenmaal zo,” “het is begrijpelijk,” of “ik moet niet zeuren.”

**Grenzen Stellen versus Begrip Tonen**

Wat deze cliënt volgens mij meer mocht leren, was dat begrip tonen voor een ander niet betekent dat je je eigen gevoelens moet onderdrukken. Begrip voor de situatie of voor een ander sluit jouw eigen gevoel niet uit. Je kunt beide laten bestaan. Bijvoorbeeld, tegen de manager zeggen: “Ik vind het voor jou fantastisch dat je deze mooie kans hebt gekregen, maar ik zal je wel missen.”

Het idee dat ze haar manager “zou belasten” door haar gevoel uit te spreken, laat zien hoe diep dit patroon zat. Voor haar voelde het als grenzen stellen, maar eigenlijk ging het om iets fundamentelers: het vinden van haar eigen stem, en het toelaten van haar eigen gevoelens, naast het begrip dat ze toont.

**Van Grenzen Stellen naar Zelfexpressie**

Als hulpverlener is het belangrijk om verder te kijken dan de oorspronkelijke hulpvraag. Wat wil de cliënt écht? Wat speelt er onder de oppervlakte? In dit geval bleek dat grenzen stellen eigenlijk ging over de wens om zich vrijer te voelen in het uiten van haar mening en emoties, zonder angst om opnieuw iets te verliezen of een ander te belasten.

Ik moedigde mijn cursist aan om ruimte te maken voor de verlieservaringen van deze cliënt, en de impact daarvan op haar huidige leven. Wat heeft ze toen gedacht, gevoeld, gezegd, gedaan? Wat had ze willen doen of zeggen? Het doorvoelen en doorwerken van die ervaringen kan helpen om nieuwe, gezondere patronen te ontwikkelen.

**Grenzen van Binnen naar Buiten**

Tot slot, een gedachte die ik vaak deel: we denken vaak dat grenzen iets zijn dat van buiten naar binnen werkt – dat iemand over onze grenzen heen gaat. Maar soms is het juist omgekeerd. Soms moeten we leren om over onze eigen, innerlijke grenzen te stappen, om onszelf de ruimte te geven om buiten onze comfortzone te gaan.

Voor deze cliënt zou dat betekenen: de stap zetten om haar gevoelens te delen, om haar stem te laten horen. Niet als een grens naar de buitenwereld, maar als een bevrijding van binnenuit.

**Conclusie**

Ik ben heel benieuwd hoe het verder zal gaan met deze cliënt en dit traject. Grenzen stellen begint soms niet bij een “grens,” maar bij het vinden van je stem en je eigen gevoelens. Ik hoop dat dit verhaal ook jullie inspireert om verder te kijken dan de vraag aan de oppervlakte, en om te ontdekken wat er onder ligt.

Bedankt voor het luisteren! Heb je zelf ervaringen met grenzen stellen, verlies, of zelfexpressie? Laat het me weten in de reacties of stuur me een berichtje. Tot de volgende keer!