#27 Waarom je de regie neemt bij rouwbegeleiding

Als je begeleidt bij rouw is het van belang dat jij de regie neemt. Niet de controle, maar de regie. Geef je client structuur en houvast

 In deze aflevering duiken we in een thema dat veel hulpverleners herkennen: het gevoel van machteloosheid in een rouwgesprek. Wat doe je als je cliënt overstroomd wordt door verdriet, en jij denkt: “Hoe kan ik dit ooit goed begeleiden?”

Ik laat je zien waarom regie nemen zo belangrijk is – en dat dit niets te maken heeft met controle uitoefenen over je cliënt. Het gaat juist om veiligheid, structuur en houvast bieden in een tijd die voor je cliënt voelt als complete chaos.

Je ontdekt o.a.:

·       Wat regie nemen in rouwbegeleiding wél en níet betekent.

·       Waarom hulpverleners zich vaak zo machteloos voelen bij groot verlies.

·       Hoe je veiligheid en structuur creëert in gesprekken.

·       De kracht van psycho-educatie: uitleg geven over wat rouw doet.

·       Wanneer je de regie neemt, en wanneer je juist volgt.

·       Hoe je omgaat met overweldigende emoties.

·       Praktische tools om direct toe te passen in jouw begeleiding.

Of je nu net begint met rouwbegeleiding of al jaren ervaring hebt: deze aflevering helpt je om steviger te staan in gesprekken, en met meer vertrouwen de regie te nemen.

👉 Luister nu en ontdek hoe jij een anker kunt zijn in de storm van rouw.

Wil jij meer weten over hoe je kunt begeleiden bij verlies? Schrijf je in voor mijn gratis webinar. Je kunt kiezen uit volwassenen begeleiden bij verlies, of kinderen en jongeren begeleiden bij verlies.

Kijk ook op de website van de Academie voor Verlies voor blogs over begeleiden bij verlies.

Wil jij de gratis minitraining “Verlies verzekerd” ontvangen? Je kunt hem hier aanvragen.

Transcript

vandaag gaan we het hebben over iets wat ik zo vaak tegenkom in de gesprekken die ik voer met hulpverleners: het gevoel dat je de controle kwijt bent in een rouwbegeleidingsgesprek. Dat je daar zit, tegenover iemand die zo'n groot verlies heeft meegemaakt, en dat je denkt: "Wat moet ik hier nou mee? Hoe help ik deze persoon verder?"

Vandaag neem ik je mee in wat het betekent om de regie te nemen bij rouwbegeleiding. En ik wil beginnen met te zeggen: het is oké om je soms machteloos te voelen. Dat hoort erbij. Maar het hoeft niet zo te blijven.

## Wat bedoel ik eigenlijk met 'regie nemen'?

Laat me eerst helder maken wat ik bedoel met regie nemen. Het gaat niet om controle uitoefenen over je cliënt. Het gaat niet om het sturen van hun emoties of het bepalen van hun rouwproces. Nee, regie nemen betekent dat jij als professional de verantwoordelijkheid neemt voor de richting van het gesprek, voor de veiligheid van de ruimte, en voor het bieden van structuur in wat voor je cliënt vaak chaos voelt.

Denk aan een dirigent van een orkest. Die dirigent speelt niet alle instrumenten, maar zorgt er wel voor dat alle musici weten wanneer ze moeten inspelen, wanneer ze zachter of harder moeten spelen. De dirigent houdt het overzicht. Dat is wat jij doet als je de regie neemt in rouwbegeleiding.

## Waarom voelen we ons zo machteloos?

Voordat we kijken naar hoe je de regie kunt nemen, wil ik stilstaan bij waarom we ons vaak zo machteloos voelen. En dat is eigenlijk heel begrijpelijk. Rouw is groot. Verlies is overweldigend. Als je tegenover iemand zit die zijn partner heeft verloren, zijn kind, zijn gezondheid, zijn baan... dan voel je die pijn. En dan is het heel menselijk om te denken: "Wat kan ik hier nou aan toevoegen? Dit is zo groot, zo definitief."

Maar hier zit een denkfout in. We denken dat we het verlies moeten oplossen. Dat we de pijn weg moeten nemen. Dat kunnen we niet. Dat hoeft ook niet. Wat we wel kunnen, is begeleiden. Structuur bieden. Richting geven. En dat begint met het nemen van de regie.

## De basis: veiligheid creëren

De eerste stap in het nemen van de regie is het creëren van veiligheid. Jouw cliënt zit in een storm van emoties, gedachten, en chaos. Jij bent de anker in die storm. Dat doe je door duidelijk te zijn over wat er gaat gebeuren in jullie tijd samen.

Begin het gesprek met uit te leggen hoe je werkt. Vertel wat je cliënt kan verwachten. Zeg bijvoorbeeld: "We gaan de komende tijd samen kijken naar wat er met je gebeurd is en hoe we je kunnen helpen om stap voor stap verder te komen. Het is oké om verdrietig te zijn hier. Het is oké om boos te zijn. Alles wat je voelt, mag er zijn."

Door deze duidelijkheid geef je je cliënt houvast. Ze weten waar ze aan toe zijn. En dat geeft rust, ook al zit er nog zoveel onrust in hun hoofd en hart.

## Structuur aanbrengen in chaos

Rouw voelt chaotisch. De ene dag gaat het beter, de volgende dag stort alles in. Gedachten schieten alle kanten op. Emoties komen en gaan zonder waarschuwing. In die chaos is het jouw taak om structuur aan te brengen.

Dat doe je door het gesprek een duidelijke opbouw te geven. Begin bijvoorbeeld altijd met vragen naar hoe het nu gaat. Niet oppervlakkig, maar echt. "Hoe was je week? Wat was zwaar? Wat ging verrassend goed?" Zo krijg je zicht op waar je cliënt staat.

Daarna kun je dieper ingaan op specifieke thema's. Misschien de praktische kant van het verlies. Misschien de emotionele kant. Misschien de relatie met de overledene of het verlorene. Door deze structuur weet je cliënt wat er komt, en voelen ze zich veiliger om open te zijn.

## De kracht van psycho-educatie

Een van de krachtigste tools die je hebt om de regie te nemen, is psycho-educatie. Uitleggen wat rouw is, hoe het werkt, wat normaal is. Zo vaak zie ik dat mensen in rouw denken dat ze gek worden. Ze snappen niet waarom ze de ene dag kunnen lachen en de volgende dag alleen maar kunnen huilen. Ze begrijpen niet waarom ze soms denken dat ze hun overleden partner zien lopen.

Door uit te leggen dat dit allemaal bij rouw hoort, geef je ze enorme opluchting. "Wat je meemaakt is normaal. Je bent niet gek. Dit hoort bij rouw." Die woorden alleen al kunnen zo helend zijn.

Leg uit wat de rouwtaken zijn. Vertel over het duale procesmodel - dat het normaal is om heen en weer te gaan tussen verdriet en herstel. Maak duidelijk dat rouw geen rechte lijn is, maar een proces met ups en downs.

## Wanneer neem je de regie en wanneer volg je?

Nu vraag je je misschien af: wanneer neem ik de regie en wanneer volg ik mijn cliënt? Dat is een goede vraag. Het antwoord ligt in het lezen van de situatie.

Als je cliënt vastloopt, als ze in cirkels praten, als ze overweldigd raken door emoties - dan neem je de regie. Dan zeg je: "Ik zie dat dit heel zwaar voor je is. Laten we even pauzeren en kijken wat er nu gebeurt." Of: "Ik hoor dat je steeds terugkomt op hetzelfde punt. Laten we dat eens anders bekijken."

Als je cliënt in flow is, als ze aan het verwerken zijn, als ze nieuwe inzichten krijgen - dan volg je. Dan luister je, stel je verdiepende vragen, en laat je ze hun verhaal vertellen.

Het gaat om het gevoel voor timing. En dat ontwikkel je door ervaring, door oefening, en door te vertrouwen op je professionele intuïtie.

## Omgaan met overweldigende emoties

Een van de grootste angsten die ik hoor van hulpverleners is: "Wat als mijn cliënt begint te huilen en niet meer kan stoppen? Wat als ze helemaal instorten?" Hier is waar regie nemen cruciaal is.

Ten eerste: huilen is goed. Emoties zijn goed. Je hoeft ze niet te stoppen. Maar je kunt wel structuur aanbrengen. Je kunt zeggen: "Ik zie hoe verdrietig je bent. Neem de tijd die je nodig hebt. Ik ben hier." En dan wacht je. Je blijft aanwezig.

Als het huilen lang aanhoudt, kun je voorzichtig structuur aanbrengen: "Wat heb je nu nodig? Wil je even pauzeren? Wil je wat water?" Of: "Kun je me vertellen wat er nu door je hoofd gaat?"

Het belangrijkste is dat je niet in paniek raakt. Jouw rust geeft je cliënt rust. Jouw vertrouwen dat dit oké is, geeft hen het vertrouwen dat ze dit aankunnen.

## De kunst van het stellen van vragen

Regie nemen gebeurt vaak door de juiste vragen te stellen. Niet zomaar vragen, maar vragen die richting geven, die verdieping brengen, die beweging creëren.

In plaats van "Hoe voel je je?" kun je vragen: "Wat is er vandaag anders dan gisteren?" Of: "Waar merk je in je lichaam dat je verdrietig bent?"

In plaats van "Vertel eens over je partner" kun je vragen: "Wat mis je het meest van hem?" Of: "Welke herinnering aan hem geeft je nu troost?"

Deze vragen zijn specifieker, ze leiden tot diepere antwoorden, en ze helpen je cliënt om focus te krijgen in de chaos van hun gedachten en gevoelens.

## Beweging creëren wanneer iemand vastloopt

Soms kom je een cliënt tegen die vastloopt. Die steeds hetzelfde verhaal vertelt, die niet verder lijkt te komen. Dan is het tijd om de regie te nemen en beweging te creëren.

Je kunt dit doen door het patroon te doorbreken. Zeg bijvoorbeeld: "Ik hoor dat je dit verhaal al een paar keer hebt verteld. Wat zou er gebeuren als we het eens vanuit een ander perspectief bekijken?" Of: "Ik merk dat je vastloopt op dit punt. Laten we eens kijken wat er onder dit verhaal ligt."

Soms betekent beweging creëren ook dat je een oefening voorstelt, een andere werkwijze, of dat je een andere invalshoek kiest. Het gaat erom dat je niet meegaat in het vastlopen, maar dat je alternatieve wegen aanbiedt.

## Grenzen stellen - ook een vorm van regie

Regie nemen betekent ook grenzen stellen. Grenzen aan wat je wel en niet kunt bieden. Grenzen aan wat gezond is voor je cliënt. Grenzen aan je eigen beschikbaarheid.

Als een cliënt bijvoorbeeld elke dag wil bellen omdat ze het niet aankunnen, dan kun je zeggen: "Ik begrijp dat je het moeilijk hebt. En ik wil je helpen. Maar dagelijks contact is niet wat je nu nodig hebt. Laten we kijken naar andere manieren waarop je steun kunt vinden tussen onze afspraken in."

Dit voelt misschien hard, maar het is eigenlijk heel liefdevol. Je helpt je cliënt om zelfstandigheid te ontwikkelen, om andere bronnen van steun te vinden, om te groeien in hun eigen kracht.

## Je eigen emoties managen

Een belangrijk onderdeel van regie nemen is het managen van je eigen emoties. Als jij overweldigd raakt door het verdriet van je cliënt, kun je geen goede begeleiding bieden.

Het is normaal om geraakt te worden. Het zou vreemd zijn als je niets voelt. Maar je moet wel in staat blijven om professioneel te functioneren. Dat betekent dat je je eigen emoties erkent, maar ze niet laat bepalen hoe je het gesprek voert.

Als je merkt dat je meegesleept wordt in het verdriet van je cliënt, neem dan even een stap terug. Adem diep in. Herinner jezelf aan je rol: jij bent de gids, de begeleider. Jij hoeft niet mee te lijden om te kunnen helpen.

## Praktische tools voor regie

Laat me je een paar praktische tools geven die je kunt gebruiken om de regie te nemen:

Ten eerste: gebruik de kracht van de pauze. Als een gesprek te intens wordt, als je cliënt overweldigd raakt, zeg dan: "Laten we even pauzeren." Dat geeft jullie beiden de kans om te herstellen.

Ten tweede: samenvatten en structureren. Zeg regelmatig: "Wat ik je hoor zeggen is..." of "Laten we even kijken naar wat we tot nu toe hebben besproken." Dat helpt om overzicht te houden.

Ten derde: gebruik de CIRKEL-aanpak als kompas. Waar staat je cliënt? Hebben ze het verlies erkend? Zijn ze bezig met het doorvoelen van de pijn? Zijn ze aan het reorganiseren? Dit geeft je richting voor het gesprek.

Ten vierde: eindig elk gesprek met een samenvatting en een vooruitblik. "Vandaag hebben we gesproken over... Volgende keer gaan we kijken naar..." Dat geeft je cliënt houvast en continuïteit.

## Wanneer verwijs je door?

Onderdeel van regie nemen is ook weten wanneer je aan je grenzen zit. Wanneer je cliënt meer nodig heeft dan jij kunt bieden. Dat is geen falen, dat is professioneel handelen.

Als je cliënt suïcidale gedachten heeft, als er sprake is van complexe trauma's, als er psychiatrische problematiek speelt - dan is het tijd om door te verwijzen of om extra expertise erbij te halen.

Het is oké om te zeggen: "Ik merk dat je meer ondersteuning nodig hebt dan ik je kan bieden. Laten we kijken naar andere mogelijkheden." Ook dat is een vorm van regie nemen: zorgen dat je cliënt de beste hulp krijgt.

## De balans tussen leiden en volgen

Het nemen van regie betekent niet dat je de baas bent over je cliënt. Het betekent dat je de verantwoordelijkheid neemt voor het proces, voor de veiligheid, voor de structuur. Maar binnen die structuur heeft je cliënt alle ruimte om hun eigen verhaal te vertellen, hun eigen tempo te bepalen, hun eigen keuzes te maken.

Het is een dans tussen leiden en volgen. Soms leid je, door vragen te stellen, door richting te geven, door structuur aan te brengen. Soms volg je, door te luisteren, door ruimte te geven, door je cliënt hun eigen ontdekkingen te laten doen.

## Vertrouwen opbouwen in je eigen kunnen

Ik weet dat dit allemaal overweldigend kan klinken. Misschien denk je nu: "Maar hoe weet ik of ik het goed doe? Hoe weet ik of ik de juiste regie neem?"

Het antwoord is: door te oefenen, door ervaring op te doen, door te leren van elke cliënt die je begeleidt. En door te vertrouwen op je professionele intuïtie. Je bent geen robot die een protocol afwerkt. Je bent een mens die een ander mens helpt. En dat doe je met je hart, je verstand, en je ervaring.

Begin klein. Neem de regie in kleine dingen. Structureer het begin en einde van je gesprekken. Stel gerichte vragen. Bied psycho-educatie aan. En bouw zo je vertrouwen op.

## Tot slot

Regie nemen bij rouwbegeleiding is geen kwestie van controle uitoefenen. Het is een kwestie van verantwoordelijkheid nemen. Verantwoordelijkheid voor de veiligheid van je cliënt, voor de structuur van het proces, voor de richting van de begeleiding.

Het betekent dat je niet machteloos hoeft te zijn tegenover het grote verdriet van je cliënt. Je hebt tools, je hebt kennis, je hebt vaardigheden. En bovenal: je