Gender and Water Diplomacy: Why Representation Matters

Water diplomacy shapes the way communities share and protect one of our most vital resources—but for too long, not all voices have been equally heard. In this episode, we share stories of women breaking barriers, standing strong at negotiation tables, and reminding the world that real solutions only happen when every voice is heard.

Ready to be inspired? Tune in and hear how they’re reshaping the flow of water diplomacy!

Note: The host on this episode is Abebe Yirga

Transcript

Transcription is available in English, Arabic, and Amharic.
For Arabic or Amharic swipe down.

• English

Gender and Water Diplomacy: Why Representation Matters

Abebe: Welcome back to the H2Know Podcast! I'm your host, Abebe Yirga, and I'm thrilled to be your guide through this third series focusing on a deeply human perspective of a topic that’s too often reduced to policies and politics—Water Diplomacy. 

Abebe: When we look at the spaces where key water decisions are made, we often find that some perspectives — especially women's — have not been represented as fully as they should be.

This episode aims to shed light on that. We’re here to explore why fair gender representation matters in water diplomacy — not only as a matter of equity, but as a way to strengthen outcomes and ensure solutions are inclusive and effective.

We’ll be hearing directly from women who are already shaping this space, drawing from their expertise and lived experience.

Let's begin by hearing a special narrative from “Amna Omer,” an esteemed water resources professional with over a decade of experience working across Africa and the Middle East, and the founder of Sudan Youth Parliament for Water. Hello Amna!

Amna Omer: Hi everyone, my name is Amna, and I am a young Sudanese water professional. My journey began as a girl carrying heavy bottles of water, wondering why there was no water in her school. Today, I carry the voices of women who have been left out of water decisions for too long.

Those childhood questions, why there is no water in my school, soon grew into a deeper realization. The Sudan water crisis was not just about access; it was about inequity, about who gets a seat at the table, and how women are often excluded from decisions that shape our future. That realization led me to study civil engineering, specialize in water resources management, and push back against the social norms that told me water leadership was not for women like me.

Throughout my career across Sudan, the Nile Basin, and the Middle East, I have witnessed how water diplomacy remains a male-dominated space. Whether in rural villages or international negotiations, women are often absent from the rooms where important decisions are made. When I visited the west of Sudan, I saw women building water harvesting systems while the men stayed at home, but when it came to decisions about how this water was used or managed, only the men had a say. 

In the east of Sudan, it was even more stricken. Women were not involved at all. They were not seen or heard in any part of the water process. Even during my time running the Nile Basin Internship Program, less than 20% were women, not because of a lack of talent, but because women often cannot leave their children for three months, or because custom norms forbid unmarried women from traveling alone.

The challenges I have faced haven't just been social; they have been built into the system. In my civil engineering class, for example, I was one of the very few women who wanted to work in the water. That alone made me feel like I was stepping into an unfamiliar zone.

Even now, engineering and leadership roles in the water sector are still seen as not for women, and most women are pushed to softer or less technical fields. When I entered the workforce as a young engineer, the bias was even clearer. I saw job advertisements that were open only for men.

This kind of exclusion is not limited to classrooms or job postings. Across the Nile Basin and the Middle East, it's rare to see women in senior water roles. In Sudan, for instance, we have never had a female minister of water, and very few women lead technical departments or sit at negotiation tables.

But I refuse to accept this silence. In 2017, I founded the Sudan Youth Parliament for Water to bring the youth and women into the center of water governance. The first two people I invited were women, and together we stepped far outside our comfort zone.

We traveled to remote villages, spoke in public places where it was not common for women to raise their voices. One of my proudest moments was organizing the first Women for Walk along the Nile Basin, where women marched side by side to raise awareness about the struggles faced by other women and to demand a seat at the table that shapes the future of our water. 

I do this because I know from experience that women's participation changes everything. When women are involved in water diplomacy, they bring the voices of community, equity, and sustainability. They think beyond pipes and policies. 

Looking back on my journey from asking why there was no water in my school as a child to now advocating for water justice on a global scale, I have learned that water is so much more than just the physical resources. It has the potential to be either a source of conflict or a foundation of cooperation, depending on how we choose to manage it and utilize it. 

Abebe: What a powerful and inspiring narrative! Amna’s journey reflects the heart of the issue. Her words truly illuminate the path to a more inclusive future in water diplomacy.

Now, let’s hear another story from Dr. Tahani Sileet, Assistant Minister for International Cooperation at Egypt’s Ministry of Water Resources and Irrigation.

Dr. Tahani Sileet: My journey in water diplomacy started after my engagement in a regional postgraduate diploma on shared water resources management, which was jointly organised between Cairo University and the Ministry of Water Resources and Irrigation.

After successfully completing the diploma, I applied to join the Nile water sector in 2005, and this is where I started my career in transboundary water management. I was offered great opportunities and continuous support to build my capacity and acquire experience and self-confidence to continue this journey in hydro diplomacy. The sincere encouragement of successive chairmen of the Nile water sector, as well as excellencies ministers of water resources and irrigation, they have always been men by the way, are the real catalyst behind a successful career where I was always guided by extraordinary male champions, on top of which my dear husband who has always believed in me and supported me throughout the journey and is still encouraging me all the way.

Although water diplomacy has long been male-dominated, I personally think that there are no specific institutional or legal barriers, especially in my country, Egypt, that prevent a woman to proceed in her career as a water diplomat. The barriers are more or less cultural, since sometimes we, as women, are not raised to express our positions clearly and shy away from public speeches, although we can be very much qualified in preparing a portfolio, a speech, or even a complete case ready for negotiations with all the arguments well-defined.

Gender diversity has a great impact on water diplomacy. In 2017, the Security Council had a briefing on preventive diplomacy and transboundary waters, emphasizing the role of water diplomacy and cooperation in conflict prevention. In this meeting, the UN Secretary-General, Mr. Antonio Guterres, said, and I quote, Water, peace, and security are inextricably linked.

Moreover, the participation of all stakeholders, including women, of course, in the practice of water diplomacy is unavoidable. However, the role of women in water diplomacy has been underestimated. Despite the acknowledged role for women in peacebuilding and conflict management, as reaffirmed by the United Nations Security Council Resolution 1325, which was adopted in October 2005, on women, peace, and security.

The presence of women in decision-making positions in the water sector is not an objective per se. This is why I am totally against securing quarters, for example. I truly believe that capacitating women in order to earn their presence on the negotiation table is the only approach to have a balanced representation and an efficient impact in the decision-making process.

Abebe: Thank you, Dr. Tahani, for such insightful perspectives. Your experiences highlight the critical role of women in water diplomacy and the importance of empowering them to take center stage in these crucial discussions.

Now, let's continue with another remarkable narrative from Bethlehem Mengistu, the Global Coordinator of Agenda for Change, who is at the forefront of driving global efforts to improve water, sanitation, and hygiene (WASH) outcomes. Welcome, Bethlehem!

Bethlehem Mengistu: My journey into water diplomacy began with a deep understanding of the critical role water plays in both developmental and regional cooperation. With a background in international development and law, I initially focused on governance issues, but quickly realized how profoundly water security intersects with peace and stability. In my work on regional transboundary water issues, particularly in East Africa, and my involvement in shaping national water supply policies helped me appreciate the power of collaboration across borders to be able to tackle shared water challenges.

Currently, as the Global Coordinator of Agenda for Change, I lead a platform that champions a systems approach to ensuring sustainable access to water across countries in Africa, Asia, and Latin America. And this role has really deepened my belief that water diplomacy is not simply about managing resources. It's about fostering cooperation, building trust, and creating long-term solutions through collective action.

Water diplomacy has traditionally been male-dominated, and I have faced institutional and cultural barriers along the way. Early in my career, decision-making was often controlled by senior male leaders, and women's voices were frequently marginalized. Rather than accepting this, I've approached these challenges by emphasizing that gender diversity is not just a moral imperative, but essential for effective diplomacy.

Mentorship has also played a key role in navigating these barriers, and I believe it's crucial for women early in their careers to have advisors who are committed to their success. And in my work on transboundary water issues and national water supply policies, I've seen how women bring invaluable, context-driven, and sustainable solutions that are truly vital for long-term resilience. So for me, cultural and institutional barriers have only fueled my commitment to breaking down outdated power structures.

From my experience in regional transboundary water issues and national water policies, I've seen that diverse teams make more balanced decisions addressing the needs of all stakeholders. As highlighted in a recent article I co-authored with Elizabeth Koch titled “Evolving Principles of Women-Led Water Diplomacy,” we conveyed that women's participation in water diplomacy leads to more resilient and lasting solutions. Additionally, research in women, peace, and security shows that women's participation in negotiations results in more durable agreements.

Ultimately, gender diversity and water diplomacy enhance the effectiveness of the entire process and strengthen the global frameworks for managing water resources.

Abebe: Thank you, Bethlehem, for sharing such a powerful and thought-provoking story. Your journey illustrates how inclusive leadership and ensuring women have a voice at the table are essential for creating sustainable, lasting solutions when it comes to water issues.

Next, we’re joined by Julienne Ndjiki, an expert in water governance and transboundary cooperation. Julienne is also a dedicated Member and Champion of the Women in Water Diplomacy Network. Welcome, Julienne!

Julienne Ndjiki: My journey into water diplomacy started a bit unusually. I come from a country blessed with rainfall, but where waterborne diseases like cholera, dysentery still make the population perish, due to poor governance and poor management of water resources. So, at first, I wanted to contribute towards cleaner water systems, and thus, I initially studied parasitology.

However, I later realized that the person I wanted to be more in contact with people, and be able to feel and touch the impact that my effort would make on the ground, rather than locked up in a lab. I thus branched out into water resources management, with the wish to build on diversity, to strengthen togetherness, in protecting our common and precious resource, which is our planet. 

Throughout my career, I have been struck by a number of barriers and challenges. One of the most important ones was the number of women in leadership positions, which was quite limited at the time. Oftentimes, women have had to either be afraid to voice their opinions, or confronted to the sad reality of their views being overlooked, or simply disregarded.

Women have had to make a lot of efforts to prove themselves. And too often, despite demonstrating great capabilities, they have been left behind when opportunities arose. 

However, we are very grateful for some great male champions of gender equality, who have realized the unique features that women bring to the table when driving some processes on the water diplomacy front.

It is noteworthy that gender diversity should be driven by the need to leave no one behind and the aim to provide long-term, inclusive solutions to common and shared challenges.

I must say, people usually get it wrong. Advocating for women's empowerment is not about trying to address a problem by creating another one. After all, we are not trying to have a world where only women rule and men are left behind.

By gender diversity and equity, we are rather trying to increase the bandwidth of a variety of different actors, with different purposes, different zones of influence, and therefore, ensuring that water diplomacy and cooperation have long-lasting and inclusive impact on livelihoods.

Abebe: Thank you, Julienne! Your point about gender diversity not being about creating new imbalances but rather ensuring a broader range of voices and perspectives is particularly resonant. It’s this kind of inclusive approach that truly strengthens water diplomacy.

Now, let’s move forward and hear from Bouran Mohammed, an esteemed Sudanese Water Resources Management Specialist.

Bouran Mohammed: Growing up as a citizen of the Nile Basin, which is one of the largest and most renowned transboundary river basins, which is shared by 11 significant riparian countries, including my home country, Sudan, I witnessed firsthand the recurring conflicts and challenges associated with managing the shared water resources. And this really sparked my curiosity about the dynamics of transboundary water governance and the critical needs for international cooperation as well.

But what truly inspired me to work in water diplomacy was a combination of this curiosity and my passion for bridging the gap between science, policy, and practice. 

Water is often regarded as a matter of national security and is typically managed by institutions that historically favor male participation. And while I have not encountered significant socio-cultural barriers in my country, because most of the communities are open to women working in water diplomacy, unfortunately, barriers attributed to organizational culture and also institutional barriers persist. The most prominent institutional challenges include, for example, the lack of comprehensive policies to empower women and the absence of gender quotas, especially for leadership positions in water diplomacy.

And women are often overlooked for roles requiring fieldwork or international missions, specifically in conflict and fragile contexts where there is a real need for women's involvement. And this disparity forces many women, I mean including myself, we find ourselves most of the time need to work twice or even more as hard as our male colleagues to gain recognition. And I would also like to highlight a recent study published in Nature Water by scientists from the UN university, which highlights the persistent gender disparities in the global water force.

The study reports that women occupy only 26% on average of leadership positions in this sector, and this gap stems from different factors like exclusion, weak gender policies, and also educational barriers. And speaking about educational barriers, I would like to highlight that water diplomacy doesn't always require advanced degrees or experience in international transboundary water issues, because there is a critical need for women who can act as insider mediators for water conflicts within their communities. And the lack of recognition for water diplomacy efforts at subnational and local levels further exacerbates these challenges. 

It is important to have a shift in organizational and societal attitudes toward gender equity in the water sector. I have always been saying that water diplomacy is a sort of water protection, and protection is a feminine act. I mean women are born to protect and water protection and water diplomacy should comprehensively engage women because women they have the emotional and social intelligence and they are considered better at nurturing competencies like developing others and relationship building and their inclusion in water diplomacy process also ensures that the priorities of women and children are integrated into the daily service delivery.

Abebe: Thank you, Bouran! Your insights into the institutional barriers that women face in water diplomacy are both eye-opening and deeply important. 

Now, turning to someone who has been actively shaping the landscape of gender inclusion in the Nile Basin, it’s my pleasure to introduce Ghada Ahmadein, the Chair of the Regional Nile Women Network. Ghada also represents Egypt on the Nile Basin Discourse, contributing to regional dialogue on water governance and cooperation. Welcome Ghada!

Ghada Ahmadein: My journey into water diplomacy has been influenced by a combination of professional exposures and profound personal conviction that water can be a force for peace.

Being an Egyptian and brought up with an appreciation of having the river Nile, I have always believed how vital water is not just for survival but also for economic development, agriculture, and environmental sustainability. Since 2010, I have been contributing to the Egyptian Nile Discourse Forum, which was established in Egypt in 2003 as one of 10 national fora in the Nile Basin countries. 

In 2021, I was elected to represent Egypt on the board of the Nile Basin Discourse, which I consider one of the best experiences of my life, and that experience solidified my commitment to serving vulnerable communities, especially women, to have fair access to clean water. 

Like many fields related to diplomacy and resource management, water diplomacy has historically been male-dominated, and breaking into it as a woman hasn't always been easy.

But now, more organizations and governments are recognizing the importance of gender inclusivity and are actively working to create more equitable opportunities for women. 

There are now initiatives aiming at increasing female participation in water governance, and more women are entering leadership positions in diplomacy or especially in water diplomacy. 

While there is progress that has been made, I am optimistic that as more women enter the field and advocate for change, the barriers that once seemed impossible will continue to break down.

Taking this into consideration, the Nile Basin Discourse in 2022 has supported the establishment of the regional Nile Women's Network that includes members from the 10 Nile Basin countries. I was honored during the meeting organized in Nairobi in December 2022, and I was elected as the chair of the regional Nile Women's Network since then. This network aims to ensure the voices of grassroots women are heard in the commitments and the policies of the Nile Basin governments and other stakeholders and that women are participating in the water decision-making processes and a number of community-based women are actively involved in this network to focus on the transformative gender mainstreaming in the programs and the policies affecting the equitable development of the Nile region.

When women are included in negotiations and decision-making, discussions tend to be more holistic, considering not only the technical aspects of water management but also the human and community dimensions. Research has shown that agreements and policies that involve diverse voices, particularly those of women, tend to be more sustainable and equitable. Women often bring unique insights into how water-related decision impacts households, agriculture, and community well-being is there.

So, in my own experience, I have seen how diverse teams approach problems differently, bringing creativity and innovative solutions to the table that might not have emerged in a more homogeneous group.

Abebe: Thank you, Ghada, for such an inspiring overview of your journey and the work of the Nile Women’s Network. Your story is a powerful example of what leadership looks like when it is rooted in community engagement, collaboration, and purpose. 

With that, let’s now hear from Tinebeb Yohannes, Founding Member of the African Women in Water and Climate (AfWWC), whose work continues to bridge the gap between gender and water issues. Welcome Tinebeb!

Tinebeb Yohannes: My journey into water diplomacy didn't begin with diplomacy at all. It started with people. As someone deeply involved in the development work in Ethiopia and across some African countries, especially through transition in the water, climate and energy sectors, I have seen firsthand how access to water or the lack of it shapes everything, health, livelihood, and even peace.

What drew me towards water diplomacy was seeing how water challenges do not stop at administrative or national boundaries. I began to realize that collaboration, not just within countries, but across them, is essential. And as someone who believes in equity and justice, I was drawn to the idea that diplomacy should reflect all voices, including those of women and local communities.

As a founding member of the African Women in Water and Climate, I've had the privilege of working with incredible women across the continent who are leading in water and climate justice. Those stories and leadership continue to inspire my work and reinforce the need for women to be at the heart of water diplomacy. 

Yes, this field is still largely dominated by men, especially at the higher levels. I have often walked into meetings where I was one of the very few women at the table, sometimes the only one. And it's not just about being present, it's about being heard. 

Culturally, there are persistent beliefs that technical and political spaces are best left to men, while women should focus on community or support roles.

But I have challenged that. By preparing thoroughly and building supportive networks, which uplift and amplify women's voices. I've also witnessed the reality on the ground in Ethiopia, where women and girls spend hours each day fetching water.

This unpaid burden significantly reduces the time they can invest in education, economic activity, or leadership. That lived experience, both personally and through the communities I work with, continues to push me to break these barriers, not just for myself, but for all women who do not have the platform I do. Gender diversity brings balance, and balance brings better outcomes.

When women are part of water diplomacy, we naturally bring broader, more community-centered perspectives. We think about the long term, we ask different questions, and we often bring more empathy and collaboration into negotiations. I've seen this in practice.

When women are included, the conversation moves beyond infrastructure and politics and into issues like access, health, education, and the daily struggles people face. And again, reflecting on Ethiopia, where I've seen women spend most of their day just collecting water, it's impossible to design good policy if those voices aren't present. So, gender diversity doesn't just enrich the process, it makes it more just, more inclusive, and more sustainable.

Abebe: Thank you, Tinebeb, for your powerful narrative. Your words about the challenges women face—whether it’s being the only one at the table, or carrying the invisible burden of unpaid labor—are both sobering and inspiring. And your call for equity, empathy, and long-term thinking in diplomacy is exactly what this field needs.

Now, we’re about to hear from Rogaia El Jailani, an esteemed Sudanese water expert with deep expertise in transboundary water governance and community-led development. Welcome Rogaia!

Rogaia El Jailani: My work focuses on water diplomacy in the Nile basin, with particular attention to gender dynamics in this traditionally male-dominated field.  My interest in water diplomacy began during my studies at the University of Khartoum, Faculty of Economics and Political Science.

My professional experience at Sudan's Ministry of Water Resources, particularly working with Professor Seyfeddin on the tripartite national committee for the Grand Renaissance Dam negotiations, provided practical insights into transboundary water management as a liaison coordinator with the Nile Basin Initiative. I gained first-hand experience interacting with stakeholders across all Nile basin countries, reinforcing my belief that water can be a catalyst for cooperation rather than conflict. 

As a woman in water diplomacy, I've encountered several challenges, institutional bias that views water management as a predominantly technical male-appropriate field, constant pressure to prove my expertise with my contributions often overlooked until repeated by male colleagues, difficulty balancing professional demands, including frequent international travel with family responsibilities, limited access to female mentors and role models, cultural skepticism toward women in international diplomatic roles.

Gender diversity strengthens water diplomacy in multiple ways. Women bring unique perspectives, especially regarding community-level water security issues. Gender diverse teams tend to adopt more cooperative, less confrontational negotiation approaches.

My experience demonstrates that water diplomacy requires a multidimensional approach incorporating diverse perspectives.

Women's participation is not merely symbolic but strategically essential for developing sustainable solutions to transboundary water challenges. I hope my work helps open doors for more women in this vital field, contributing to a more equitable and sustainable future for water resources management in the Nile Basin and beyond.

Abebe: Thank you, Rogaia, for such a compelling and thoughtful contribution. As you said so clearly, women’s participation is not symbolic—it is essential!

Now that we've heard such insightful and powerful stories from women leading in water diplomacy, it's also important to shine a light on the broader efforts happening behind the scenes. There are many initiatives out there—some well-known, others quietly making a difference—that aim to support and empower women to take on leadership roles in this field. To give us a glimpse into some of these inspiring initiatives, let’s turn back to Dr. Tahani Sileet.

Dr. Tahani Sileet: Many initiatives have emerged in the last decade to support and empower the role of women in water diplomacy. At the Nile Basin level, with the support of Stockholm International Water Institute, SIWI, a Women and Water Diplomacy Network was launched in 2017, inspired by the Swedish Women Mediation Network.

The Women in Water Diplomacy Network in the Nile was the nucleus and inspiration for a fast-growing global network, advancing women's empowerment in various channels, inspiring new communities of practice in shared basins across Africa and even beyond. And I am very proud to be a member of the governing council of this network since its establishment. 

Another very important initiative for women's empowerment and capacity building in water diplomacy emerged in 2020 in the MENA region after five water professionals, including myself, undertook a study entitled Empowering Women in Water Diplomacy in the Middle East and North Africa.

It was a comparative study of Egypt, Jordan, Lebanon, Morocco, and Palestine. This work was a collaboration with the Global Water Partnership Mediterranean, GWP-MED, and Geneva Water Hub. It was aiming to strengthen the role of women in water diplomacy in the region.

The study unlocked an initiative launched by the five authors who organized a very informative series of experiential learning and mentorship sessions. Moreover, at the African level, the African Network for Women in Infrastructure, ANWIN, was launched by the African Union Commissioner for Infrastructure and Energy, Her Excellency Dr. Amani Abouzeid, in November 2019. This initiative aimed to provide a platform for strategic advocacy, capacity building, and networking to enhance the role of women in the implementation of the Program for Infrastructure Development in Africa, PIDA.

Last but not least, at the Arab level, the Arab Water Council promoted the Network of Arab Women in Water during its fifth General Assembly in Cairo in 2019. This network is a collaborative platform established for shaping a better future for Arab women in the water sector by providing opportunities for development, fostering valuable collaboration, facilitating access to knowledge, and ensuring effective and equal participation in leadership and decision-making.

I'm confident that thanks to these sincere efforts in capacity building and mentorship, a brilliant future for women water diplomats is surely guaranteed.

Abebe: Thank you, Dr. Tahani, for that insightful overview. It's clear that these initiatives aren’t just programs—they're pathways. Pathways that are opening doors, building confidence, and helping shape a more inclusive future for water diplomacy. 

And as we mentioned, these are just a few examples. There are so many other initiatives—big and small—working quietly and consistently to open up space for women.

Abebe: Our conversation may pause here, but the journey for fair and equal voices in water diplomacy keeps flowing. Today, we have heard stories of women breaking barriers, standing strong at negotiation tables, and reminding the world that real solutions only happen when every voice is heard.

So, if there's one thing to carry with you from this episode, it's this: Fair gender representation isn't just something nice to have — it's the key to making real change for water and for people everywhere.

Abebe: Thanks for listening to the H2Know podcast, brought to you by SciComm X, as a part of the AQUAMUSE Project, and supported by the IHE Delft Water and Development Partnership Program.

If this conversation moved you, don’t let it stop here. Follow us on social media, share this episode, and help spread the word.

Until next time — stay curious, stay connected!

• Arabic

التمثيل المتكافئ للنوع الإجتماعي - أساس الدبلوماسية المائية العادلة

أبيبي: مرحبًا بكم في بودكاست H2Know! أنا أبيبي يرغا، وسأكون معكم في هذه السلسلة الجديدة؛ حيث نتسكشف سويًا الجانب الإنساني لدبلوماسية المياه — المجال الذي طالما طغت عليه السياسات الرسمية والاعتبارات الجيوسياسية، لكن هناك جانب مهم غالبًا ما يُغفَل عنه: أين هي أصوات النساء في هذا المشهد؟ ولماذا لا تُسمَع كما ينبغي؟

في هذه الحلقة، نُسلِّط الضوء على أهمية التمثيل المتكافئ بين الجنسين في مجال دبلوماسية المياه — ليس فقط لتحقيق العدالة، بل لإيجاد حلول أكثر شمولية واستدامة.

نبدأ مع قصة مُلهِمة من امرأة رائدة من رواد التغيير في هذا المجال: آمنة عمر، خبيرة موارد المياه، تمتلك أكثر من عشر سنوات من الخبرة في العمل داخِل السودان وخارجه، ومؤسِّسة "برلمان الشباب السوداني للمياه". مرحبًا بكِ، آمنة!

آمنة عمر: مرحبًا، أنا آمنة، مهندسة سودانية متخصصة في مجال المياه. بدأت رحلتي منذ الطفولة، حين كنت أحمِل زجاجات المياه الثقيلة، متسائلة: "لماذا لا يوجد ماء في مدرستي؟"

ومع مرور الوقت، أدركت أن أزمة المياه ليست مجرد نقص في الموارد، بل هي انعكاس لغياب العدالة. لسنوات طويلة، ظلَّت النساء مُستَبعَدات من طاولات اتخاذ القرار في هذا المجال. دفعني هذا الإدراك لدراسة الهندسة المدنية، والتخصص في إدارة الموارد المائية. لم يكن الأمر سهلًا؛ فقد كانت الأعراف الاجتماعية تضَع النساء خارِج معادلة القيادة؛ خاصةً في مجالات مثل المياه والهندسة.

عملت لاحقًا في دبلوماسية المياه في حوض النيل والشرق الأوسط، ولمست التحديات عن قرب؛ ففي قرى غرب السودان، كانت النساء هن من يُشيِّدن أنظمة جمع المياه، بينما الرجال في المنازل. لكن حين تأتي لحظة اتخاذ القرار بشأن إدارة هذه الموارد، يغيب صوت المرأة تمامًا. وفي شرق السودان، كانت النساء مغيّبات تمامًا — بلا حضور، ولا مشاركة، ولا صوت!

حتى في البرامج التدريبية الإقليمية مثل تدريب مبادرة حوض النيل، كانت نسبة النساء المشارِكات أقل من 20%؛ ليس لافتقار الكفاءة، بل لأن الظروف الاجتماعية لا تسمح لامرأة بالسفر وحدها، أو بترك أطفالها لعدة أشهر.

كنت غالبًا المرأة الوحيدة في قاعات الدراسة، ثم لاحقًا في مواقع العمل. ومع الوقت، لاحظت التمييز واضحًا، مثل إعلانات وظائف لا يُسمَح بالتقدم لها إلا للرجال.

وفي السودان، لم نشهد حتى اليوم وزيرة للمياه، ناهيك عن تولي النساء مناصب فنية عليا أو الجلوس على طاولات التفاوض.

لكنني لم أقبل بهذا الواقع! في عام 2017، أسست "برلمان الشباب السوداني للمياه"، بهدف تمكين الشباب — وخاصة النساء — من أن يكون لهن صوت في حوكمة المياه.

بدأت بدعوة أول امرأتين للمشارَكة، وسرعان ما انطلقنا معًا نحو القرى والمجتمعات المُهمَّشة، والأماكن التي لم تكن النساء معتادات على الحديث فيها بصوت مرتفع.

مع مرور الوقت، نضجت هذه المبادرة، وبدأت برفع أصوات الشابات للمشارَكة في اتخاذ القرار، ومن أكثر اللحظات التي أفخر بها تنظيم "مسيرة نساء النيل"، حيث سِرنا جنبًا إلى جنب لنرفع أصوات النساء، ونُطالِب بمكان عادل لنا في مستقبل المياه.

أفعل ذلك لأنني أعرف تمامًا — من خلال تجربتي — أن وجود النساء حول طاولة التفاوض لا يُغيِّر التوازن فقط، بل يُغيِّر النتائج؛ حين تُشارِك المرأة في دبلوماسية المياه، تُحضِر معها منظورًا أكثر إنصافًا واستدامة. 

لكن للأسف، لا تزال النساء غائبات عن الطاولات التي تُتخذ فيها القرارات الكبرى؛ تلك القرارات التي تؤثر على حياة الملايين.

رحلتي — من فتاة تسأل "لماذا لا يوجد ماء في مدرستي؟" إلى مُدافِعة عن العدالة المائية في المحافل الإقليمية — جعلتني أؤمن بأن المياه ليست مجرد مورد، المياه قوة؛ إما أن تُستخدَم للسيطرة والنزاع، أو للتعاون والتفاهم، وقد اخترت أن أقاتل من أجل التعاون.

أبيبي: يا لها من قصة مُلهِمة! تُجسِّد تجربة آمنة جوهر قضيتنا اليوم، وتنير كلماتها الطريق نحو مُستقبَل أكثر شمولية في دبلوماسية المياه.

والآن، دعونا نستمع إلى قصة أخرى من د. تهاني سليط، مُساعِد وزير الموارد المائية والري للتعاون الدولي في مصر.

د. تهاني سليط: بدأت رحلتي في دبلوماسية المياه بعد مُشارَكتي في دبلومة إقليمية للدراسات العليا حول إدارة الموارد المائية المُشتَرَكَة، والتي نُظِّمت بالتعاون بين جامعة القاهرة ووزارة الموارد المائية والري.

بعد إتمامي للدبلومة بنجاح، تقدمت بطلب للالتحاق بقطاع مياه النيل عام 2005، وهناك بدأت مسيرتي في مجال دبلوماسية المياه. حصلت على فرص مميزة ودعم متواصل مكّنني من بناء قدراتي واكتساب الخبرة والثقة بالنفس للاستمرار في هذا المسار الدبلوماسي المائي. وقد كان للدعم الصادق من رؤساء قطاع مياه النيل المتعاقبين، ومن أصحاب المعالي وزراء الموارد المائية والري – الذين كانوا دومًا رجالًا – أثر كبير في نجاح مسيرتي؛ إذ كان لهم دور هام في تمكيني وإيماني بذاتي. ولا أنسى زوجي العزيز، الذي آمن بي منذ البداية ولا يزال يدعمني في كل خطوة أخطوها.

ورغم أن دبلوماسية المياه كانت ولا تزال مجالًا يُهيمِن عليه الرجال، أرى شخصيًا أنه لا توجد عوائق قانونية أو مؤسسية – على الأقل في مصر – تحول دون تقدم المرأة في هذا المجال. تكمُن التحديات غالبًا في الثقافة المُجتَمَعِية؛ حيث لا يتم تشجيع النساء دائمًا على التعبير عن آرائهن بوضوح، أو التحدث أمام الجمهور، رغم أنهن يمتلكن من الكفاءة والقدرة ما يُمكّنهن من إعداد ملفات تفاوضية مُتكامِلة.

يُحدِث التمثيل العادل والمتوازن فارقًا حقيقيًا في دبلوماسية المياه. في عام 2017، وخلال جلسة لمجلس الأمن حول الدبلوماسية الوقائية والمياه العابرة للحدود، أكَّد الأمين العام للأمم المتحدة، أنطونيو غوتيريش، أن "المياه والسلام والأمن مترابطون بشكل لا ينفصل، وإن مشاركة جميع الأطراف؛ بما في ذلك النساء، في دبلوماسية المياه أمر لا غنى عنه." 

ومع ذلك، ما زال دور النساء في هذا المجال يُستهان به، رغم الاعتراف العالمي بأهميتهن في بناء السلام، كما ورد في قرار مجلس الأمن 1325 الصادر في أكتوبر 2005 بشأن المرأة والسلام والأمن.

بالنسبة لي، أؤمن أن تمكين المرأة وتأهيلها هو السبيل الوحيد لضمان تمثيل حقيقي وفاعل على طاولة المفاوضات.

أبيبي: شكرًا جزيلًا، د. تهاني، على هذه الرؤية العميقة. تؤكِّد قصتك على الدور الحيوي للمرأة في دبلوماسية المياه، وأهمية تمكينها لتكون في قلب هذه الحوارات المصيرية.

والآن، نستكمل مع قصة مُلهِمة أخرى ترويها لنا بيتلام منغيستو، المنسقة العالمية لمبادرة "أجندة من أجل التغيير"، والتي تقود جهودًا عالمية لتحسين خدمات المياه والصرف الصحي والنظافة (WASH). أهلًا بكِ، بيتلام!

بيتلام منغيستو: بدأت رحلتي في دبلوماسية المياه من خلال إدراكي العميق لدور المياه المِحوري في التنمية والتعاون الإقليمي. وبخلفيتي في التنمية الدولية والقانون، ركَّزت في البداية على قضايا الحوكمة، لكنني سرعان ما أدركت الارتباط الوثيق بين أمن المياه والسلام والاستقرار.

من خلال عملي في قضايا المياه العابرة للحدود، لا سيما في شرق إفريقيا، وتطوير سياسات وطنية لإمدادات المياه، أدركت قوة التعاون عبر الحدود في التصدي لتحديات المياه المشتركة.

حاليًا، كمنسقة عالمية لـ"أجندة من أجل التغيير"، أقود منصة تهدِف إلى ضمان وصول مستدام للمياه في إفريقيا وآسيا وأمريكا اللاتينية. عزز هذا الدور قناعتي بأن دبلوماسية المياه لا تتعلق فقط بإدارة الموارد، بل ببناء الثقة، وتعزيز التعاون، وتقديم حلول جماعية طويلة الأمد.

كانت دبلوماسية المياه -ولا تزال- مجالًا يُسيطِر عليه الرجال، وقد واجهت عوائق مؤسسية وثقافية في مسيرتي. في بداية حياتي المهنية، كانت القرارات بيد كبار القادة من الذكور، وغالبًا ما كانت أصوات النساء مُهمَّشة. لكنني واجهت هذا الواقع بالتأكيد على أن التمثيل العادل والمتوازن ليس فقط مطلبًا أخلاقيًا، بل ضرورة لنجاح الجهودات الدبلوماسية.

يلعب التوجيه والإرشاد دورًا كبيرًا في تجاوز تلك التحديات، وأؤمن بأن النساء في بداياتهن المهنية يحتجن لمن يؤمن بهن ويدعمهن بصدق.

من خلال عملي في السياسات المائية الوطنية والمياه العابرة للحدود، رأيت كيف تُقدِّم النساء حلولًا مستدامة وعملية، تنبع من فهم عميق للسياق المحلِّي؛ لذلك أؤمن بأهمية خلق بيئات تحتفي بقيادة النساء، وتجعل من مشاركتهن في صناعة القرار قاعدة وليس استثناءً.

وفي مقال شاركت في تأليفه مؤخرًا مع إليزابيث كوخ بعنوان: "مبادئ متطورة لدبلوماسية المياه بقيادة النساء"، أكدنا أن مُشارَكة النساء تقود إلى حلول أكثر مرونة واستدامة. كما أن البحوث في مجال "المرأة والسلام والأمن" أثبتت أن مفاوضات السلام التي تُشارِك فيها النساء تكون نتائجها أكثر دوامًا.

في النهاية، إن تعزيز التمثيل العادل والمتوازن في دبلوماسية المياه ليس خيارًا، بل ضرورة لتحقيق مستقبل أكثر استدامة وتعاونًا.

أبيبي: شكرًا لكِ يا بيتلام على هذه القصة المُلهِمة المليئة بالتأملات. تُجسِّد تجربتك أهمية القيادة الشاملة، وضرورة وجود صوتٍ للمرأة على طاولة اتخاذ القرار، كعنصر أساسي لإيجاد حلول مستدامة في قضايا المياه.

ننتقل الآن إلى ضيفتنا التالية، جوليان ندجيكي، خبيرة في حوكمة المياه والتعاون عبر الحدود، وعضو نشط وداعمة بارزة في شبكة "المرأة في دبلوماسية المياه". أهلًا وسهلًا بكِ يا جوليان!

جوليان ندجيكي: بدأت رحلتي في مجال دبلوماسية المياه بطريقة غير تقليدية. أنا من بلد تنعم بأمطار غزيرة، لكن رغم ذلك، لا تزال الأمراض المنقولة عبر المياه، مثل الكوليرا، تحصد أرواح الناس؛ بسبب ضعف الحوكمة وسوء إدارة الموارد المائية. لذلك، كنت في البداية أرغب في المُساهَمة في تحسين أنظمة المياه، فدرست علم الطفيليات.

لكنني أدركت لاحقًا أنني أريد أن أكون أقرب إلى الناس، وأن أرى وأشعر بتأثير عملي على الأرض، بدلًا من البقاء داخل المختبر. ومن هنا، اتجهت إلى إدارة الموارد المائية، مدفوعةً برغبة في تعزيز التنوع، وبناء التكاتف لحماية هذا المورد الثمين.

على مدار مسيرتي، واجهت الكثير من التحديات والعقبات؛ من أبرزها ضعف تمثيل النساء في المناصب القيادية، حيث كان عددهن محدودًا جدًا. وغالبًا ما كانت المرأة إما تخشى التعبير عن رأيها، أو تُواجِه واقعًا مؤلمًا يتم فيه تجاهل صوتها أو عدم الاعتراف به. اضطرت النساء لبذل جهود مُضاعَفة لإثبات قدراتهن، ومع ذلك، ورغم الكفاءة العالية التي أظهرتها كثير من النساء، كُنّ يُستبعدن عندما تُتاح الفرص.

لكننا ممتنّون لوجود بعض الرجال الداعمين للمساواة بين الجنسين، والذين أدركوا أن المرأة تُضِيف قيمة فريدة ومهمة لمسارات دبلوماسية المياه.

من المهم التأكيد على أن السعي نحو التمثيل العادل والمتوازن يجب أن ينبع من مبدأ "عدم ترك أحد خلف الركب"، ومن الحاجة إلى إيجاد حلول شاملة وطويلة الأمد للتحديات المشتركة.

فغالبًا ما يُساء فهم مفهوم تمكين المرأة، فالأمر لا يتعلق باستبدال سلطة بأخرى أو خلق خلل جديد، بل هو عن توسيع دائرة المُشارَكة، وتوفير مساحة لعدد أكبر من الفاعلين، بخلفيات وتأثيرات مختلفة، لضمان أن تكون دبلوماسية المياه والتعاون في هذا المجال أكثر شموليةً واستدامةً وتأثيرًا.

أبيبي: شكرًا لكِ يا جوليان! ما ذكرتِه عن أن التمثيل العادل والمتوازن لا يهدِف إلى خلق خلل جديد، بل توسيع نطاق الأصوات ووجهات النظر، هو بالضبط ما نحتاج إليه لتعزيز دبلوماسية المياه.

والآن، ننتقل إلى ضيفتنا التالية، بوران محمد، خبيرة إدارة الموارد المائية من السودان.

بوران محمد: أنا أخصائية في إدارة الموارد المائية ببرنامج الأمم المتحدة الإنمائي في اليمن، لدي حوالي عشر سنوات من الخبرة في العمل بمجالات متعددة، أغلبها في دول إفريقية. ونشأتي كمواطنة في حوض نهر النيل — أحد أكبر وأشهر أحواض الأنهار العابرة للحدود في العالم، والذي تتقاسمه 11 دولة بينها بلدي السودان — جعلتني أُعايش النزاعات والتحديات المتكررة المُرتبِطة بإدارة المياه المشتركة. أثارت هذه التجربة فضولي العميق تجاه حوكمة المياه العابرة للحدود، والحاجة الماسَّة إلى التعاون الدولي في هذا المجال.

لكن ما ألهمني حقًا للعمل في دبلوماسية المياه كان مزيجًا من هذا الفضول، وشغفي بسد الفجوة بين العلم والسياسات والتطبيق على أرض الواقع. طالما كان ضعف تمثيل النساء في دبلوماسية المياه محل نقاش وجدل. وبصفتي مهندسة مدنية، فأنا بالفعل أعمل في مجال يُهيمِن عليه الرجال.

غالبًا ما يُنظر إلى المياه كقضية أمن قومي، وتُدار عادةً من قِبل مؤسسات يغلب عليها الطابع الذكوري. وعلى الرغم من أنني لم أواجه حواجز ثقافية أو اجتماعية كبيرة في بلدي؛ إذ إن معظم المجتمعات هناك مُنفتِحة تِجاه عمل المرأة في هذا المجال، إلا أن التحديات المرتبطة بالثقافة المؤسسية لا تزال قائمة. ومن أبرز هذه التحديات غياب السياسات الشاملة التي تُعزِّز تمكين المرأة، لا سيّما في المناصب القيادية بمجال دبلوماسية المياه.

وغالبًا ما يتم تجاهل النساء عند التعيين في المهام الميدانية أو المهمات الدولية، خاصةً في المناطق المتأثرة بالنزاعات، رغم الحاجة المُلحَّة لتواجد النساء هناك. هذا التفاوت يفرِض على الكثير من النساء — وأنا منهن — أن نعمل بجهد مُضاعَف مقارنةً بزملائنا الرجال لننال الاعتراف بقدراتنا.

وأود هنا الإشارة إلى دراسة حديثة نُشِرَت في مجلة Nature Water، أعدّها باحثون من جامعة الأمم المتحدة، وقد سلّطت الضوء على الفجوات الجندرية في قطاع المياه. تُظهِر الدراسة أن النساء يشغلن فقط 26% من المناصب القيادية في هذا القطاع، ويُعزَى هذا الفارق إلى عوامل متعددة؛ منها الإقصاء، وضعف السياسات الداعمة للمساواة، والتحديات التعليمية.

وبالحديث عن التحديات التعليمية، من المهم أن نُوضِّح أن العمل في دبلوماسية المياه لا يتطلب دومًا شهادات مُتقدِمة أو خبرة في قضايا المياه الدولية؛ لأن هناك حاجة ماسَّة لنساء يُمكِنهن العمل كوسيطات محلِّيات في حل النزاعات المائية داخل مجتمعاتهن. يُفاقِم عدم الاعتراف بدور دبلوماسية المياه على المستوى المحلي هذه التحديات بشكل كبير.

من الضروري أن يحدث تحوّل في المواقف المؤسسية والمجتمعية تجاه العدالة الجندرية في قطاع المياه. ودائمًا ما أقول: دبلوماسية المياه هي شكل من أشكال حماية المياه، والحماية في جوهرها فعل أنثوي. فالنساء يولدن بروح الحماية، ودبلوماسية المياه يجب أن تشمل النساء بشكل حقيقي، لأن لديهن ذكاءً عاطفيًا واجتماعيًا، ويتميزن بمهارات في تنمية الآخرين، وبناء العلاقات.

أبيبي: شكرًا لكِ يا بوران! لقد قدّمتِ رؤى قيّمة ومُؤثِّرة حول التحديات المؤسسية التي تواجهها النساء في مجال دبلوماسية المياه.
 والآن، يسرّني أن أقدّم لكم غادة أحمدين، رئيسة شبكة نساء النيل الإقليمية. أهلًا بكِ يا غادة!

غادة أحمدين: لقد تأثرت رحلتي في مجال دبلوماسية المياه بمزيج من الخبرات المهنية والقناعة الشخصية العميقة بأن المياه يُمكِن أن تكون قوة من أجل السلام. وبصفتي مصرية نشأت على ضفاف نهر النيل، لطالما آمنت بأهمية المياه، ليس فقط كعنصر أساسي للبقاء، بل أيضًا كمُحرِّك رئيسي للتنمية الاقتصادية، والزراعة، والاستدامة البيئية. 

منذ عام 2010، وأنا أُشارِك في "منتدى الحوار المصري حول النيل"، الذي تم تأسيسه في مصر عام 2003 كواحد من عشرة منتديات وطنية في دول حوض النيل.

وفي عام 2021، تم انتخابي لتمثيل مصر في مجلس إدارة "حوار حوض النيل"، وأعتَبِر هذه التجربة واحدة من أفضل المحطات في مسيرتي؛ حيث عززت التزامي بخدمة المجتمعات الهشَّة، لا سيما النساء، لضمان حصولهن العادل على المياه النظيفة.

وكغيره من المجالات المرتبطة بالدبلوماسية وإدارة الموارد، كان مجال دبلوماسية المياه لفترة طويلة حكرًا على الرجال، ولم يكن الدخول إليه كأنثى أمرًا سهلًا. ولكن الآن، بدأنا نرى اهتمامًا متزايدًا من قِبل الحكومات والمؤسسات بأهمية التمثيل المتوازن، مع جهود واضِحة لإتاحة فرص أكثر إنصافًا للنساء.

هناك مبادرات اليوم تهدِف إلى تعزيز مُشارَكة المرأة في حوكمة المياه، وعدد أكبر من النساء يشغلن مناصب قيادية في مجالات الدبلوماسية، خاصةً دبلوماسية المياه .

وانطلاقًا من هذه الرؤية، دَعَم "حوار حوض النيل" في عام 2022 تأسيس "شبكة نساء النيل الإقليمية"، والتي تَضُّم عضوات من دول حوض النيل، وقد كان لي الشرف أن أُنتَخَب رئيسة للشبكة خلال الاجتماع الذي عُقد في نيروبي في ديسمبر 2022.

تهدِف هذه الشبكة إلى ضمان أن تُسمَع أصوات النساء في التزامات وسياسات حكومات حوض النيل، وأن تُشارِك النساء في عمليات اتخاذ القرار المُتعلِّقة بالمياه. 

عندما تكون النساء جزءًا من عمليات التفاوض وصِناعة القرار، تُصبِح النقاشات أكثر شمولية؛ إذ لا تقتصر على الجوانب الفنية لإدارة المياه فحسب، بل تأخذ في الاعتبار الأبعاد الإنسانية والمجتمعية أيضًا. وقد أظهرت الأبحاث أن الاتفاقيات والسياسات التي تُشرِك أصواتًا متنوعة — وعلى وجه الخصوص أصوات النساء — غالبًا ما تكون أكثر استدامة وإنصافًا.

أبيبي: شكرًا لكِ يا غادة على هذه النظرة المُلهِمة في رحلتك الشخصية وعملك الرائع ضمن شبكة نساء النيل. 

والآن، دعونا نستمع إلى تينباب يوهانس، العضوة المُؤسِّسة في "شبكة النساء الإفريقيات في مجالي المياه والمناخ (AfWWC)"، والتي تعمل على سد الفجوة بين قضايا المياه والجندر. مرحبًا بكِ تينباب!

تينباب يوهانس: لم تبدأ رحلتي في مجال دبلوماسية المياه من الدبلوماسية نفسها، بل من الناس. كإحدى العاملات في المجال التنموي في إثيوبيا وبعض الدول الأفريقية الأخرى؛ وخاصةً في قطاعات المياه والمناخ والطاقة، شاهدت عن كثب كيف يؤثِّر توفر المياه أو غيابها على كل شيء؛ الصحة، وسبل العيش، وحتى السلام.

ما جذبني إلى دبلوماسية المياه هو أن تحديات المياه لا تتوقف عند الحدود الإدارية أو الوطنية؛ حيث أدركت أن التعاون لا يكفي أن يكون ضِمن الحدود الجغرافية للدول، بل يجِب أن يتجاوزها. وكشخص يؤمن بالعدالة والمساواة، كانت الفكرة التي استقطبتني هي أن الدبلوماسية يجِب أن تعكِس جميع الأصوات؛ بما في ذلك صوت المرأة والمجتمعات المحلية.

كعضوة مؤسِّسة في مبادرة "النساء الأفريقيات في مجال المياه والمناخ"، حظيت بالعمل مع نساء مذهلات عبر القارة، وقيادتهن في مجالات العدالة المائية والمناخية ما زالت تُلهِمني وتعزِّز إيماني بأن النساء يجب أن يكنَّ في قلب دبلوماسية المياه.

لكن، لا شك أن هذا المجال يظل يُهيمِن عليه الرجال؛ خاصةً في المناصب العليا. لقد وجدت نفسي في العديد من الاجتماعات حيث كنت واحدة من القليلات من النساء على الطاولة، وأحيانًا الوحيدة. والأمر هنا لا يتعلق فقط بالوجود، بل بالأهم وهو أن يتم سماعك.

ثقافيًا، ما زالت هناك قناعات بأن الوظائف التقنية والسياسية هي للرجال فقط، بينما يُفتَرَض أن تقتصر أدوار النساء على الأنشطة المجتمعية أو الدعم. لكنني قررت تحدي هذه النظرة؛ ومن خلال التحضير الجيد، وبناء شبكات داعِمة تدعم أصوات النساء، تمكّنت من التأثير في هذه الثقافة.

كذلك، فقد شهدِت الواقع في إثيوبيا، حيث تقضي النساء والفتيات ساعات يوميًا في جلب المياه، وهو عبء غير مدفوع يقلل من الوقت المتاح لهن للاستثمار في التعليم، والأنشطة الاقتصادية، أو القيادة. هذا الواقع، سواء من تجربتي الشخصية أو من خلال المجتمعات التي أعمل معها، يدفعني باستمرار لتخطِّي الحواجز، ليس فقط من أجل نفسي، بل من أجل النساء اللاتي لا يملكن المنصات التي أحظى بها.

يخلق التمثيل العادل توازنًا، وهذا التوازن يؤدي إلى نتائِج أفضل. عندما تشارِك النساء في دبلوماسية المياه، فإننا نضيف منظورًا أوسع وأكثر تركيزًا على المجتمع. نحن نفكر في المستقبل، ونطرح أسئلة مختلفة، وغالبًا ما نُضفِي مزيدًا من التعاطف والتعاون في المفاوضات.

عندما يتم تضمين النساء، تتحول المحادثات من التركيز على البنية التحتية والسياسة إلى مواضيع مثل الوصول إلى المياه، والصحة، والتعليم، والتحديات اليومية التي يُواجِهها الناس. وعندما أفكر في إثيوبيا؛ حيث تقضي النساء معظم يومهن في جمع المياه، أُدرِك أنه من المستحيل تصميم سياسات فعَّالة إذا لم تكن هذه الأصوات حاضِرة. التمثيل العادل والمتوازن لا يعزز العملية فحسب، بل يجعلها أكثر عدلًا، وشموليةً، واستدامةً.

أبيبي: شكرًا لكِ، تينباب، على هذه القصة الرائعة. كلماتك عن التحديات التي تواجهها النساء — سواء كان ذلك من خلال كونهن الوحيدات على الطاولة أو تحملهن العبء غير المدفوع — هي كلمات تحمل في طياتها الألم والإلهام في آن واحد. ودعوتكِ للعدالة، والتعاطف، والتفكير بعيد المدى في مجال دبلوماسية المياه هي بالضبط ما يحتاجه هذا المجال.

الآن، ننتقل إلى رقية الجيلاني، الخبيرة السودانية المرموقة في مجال إدارة الموارد المائية، والتي تتمتع بخبرة عميقة في حوكمة المياه العابرة للحدود والتنمية المجتمعية. مرحبًا بكِ، رقية!

رقية الجيلاني: بدأ اهتمامي بدبلوماسية المياه في أثناء دراستي في جامعة الخرطوم، بكلية الاقتصاد والعلوم السياسية. قدمت تجربتي المهنية في وزارة الموارد المائية السودانية، وخاصة في عملي مع البروفيسور سيف الدين في اللجنة الوطنية الثلاثية الخاصة بمفاوضات سد النهضة، رؤى عملية في إدارة المياه العابرة للحدود كمُنسِّقة روابط مع مبادرة حوض النيل.

حصلت على تجربة مباشرة في التفاعُل مع أصحاب المصلحة من جميع دول حوض النيل، ما عزَّز قناعتي بأن المياه يمكن أن تكون دافعةً للتعاون بدلًا من النزاع.

كامرأة في مجال دبلوماسية المياه، واجهت العديد من التحديات؛ مثل التحيز المؤسسي الذي يرى إدارة المياه كمجال تقني يخص الرجال، والضغط المستمر لإثبات خبرتي؛ حيث غالبًا ما يتم تجاهل مساهماتي حتى يُعاد تكرارها من قبل زملائي الرجال. كما كان من الصعب التوازن بين المتطلبات المهنية؛ بما في ذلك السفر الدولي المتكرر، وبين المسؤوليات العائلية، بالإضافة إلى محدودية الوصول إلى مُرشِدات ونماذج نسائية في هذا المجال، والشكوك الثقافية تجاه النساء في الأدوار الدبلوماسية الدولية.

يُعزِّز التمثيل العادل والمتوازن دبلوماسية المياه بطرق متعددة؛ فالنساء يُقدِّمن وجهات نظر فريدة؛ خاصةً فيما يتعلق بقضايا الأمن المائي على مستوى المجتمع. تؤدي مشاركة النساء إلى حلول أكثر شمولية تتناول الآثار الاجتماعية وتوزيع الموارد بشكل عادل. 

مشاركة النساء ليست مجرد شعار، بل هي أساسية لتطوير حلول مستدامة للتحديات المائية العابرة للحدود. آمل أن يساعد عملي في فتح الأبواب أمام المزيد من النساء في هذا المجال الحيوي، ما يُسهِم في تحقيق مستقبل أكثر عدلًا واستدامة في إدارة موارد المياه في حوض النيل.

أبيبي: شكرًا لكِ، رقية، على هذه المُساهَمة. كما قلتِ بوضوح، مشاركة النساء ليست مجرد شعار — إنها أمر أساسي!

الآن بعد أن استمعنا إلى هذه القصص المُلهِمة والقوية من النساء اللواتي تفوقن في مجال دبلوماسية المياه، من المهم أيضًا أن نُسلِّط الضوء على الجهود الأوسع التي تحدث خلف الكواليس. هناك العديد من المبادرات التي تهدِف إلى دعم وتمكين النساء لتولي أدوار قيادية في هذا المجال. لتقديم لمحة عن بعض هذه المبادرات، دعونا نعود إلى د. تهاني سليط.

د. تهاني سليط: ظهرت العديد من المبادرات في العقد الماضي لدعم وتمكين دور النساء في مجال دبلوماسية المياه. على مستوى حوض النيل، وبدعم من المعهد الدولي للمياه بستوكهولم (SIWI)، تم إطلاق شبكة "النساء في دبلوماسية المياه" في عام 2017.

كانت شبكة "النساء في دبلوماسية المياه" هي البداية والإلهام لشبكة عالمية سريعة النمو، تُعزِّز تمكين النساء في مختلف المجالات، وتُلهِم مجتمعات جديدة للعمل في الأحواض المشتركة عبر أفريقيا وحتى خارجها. وأنا فخورة جدًا بكوني عضوًا في المجلس الإداري لهذه الشبكة منذ تأسيسها.

ظهرت مبادرة أخرى هامة لتمكين النساء وبناء قدراتهن في مجال دبلوماسية المياه في 2020 في منطقة الشرق الأوسط وشمال أفريقيا، حيث قام خمسة متخصصين في مجال المياه، بما فيهم أنا، بإجراء دراسة بعنوان تمكين النساء في دبلوماسية المياه في الشرق الأوسط وشمال أفريقيا.

كانت هذه الدراسة مقارنة بين مصر، والأردن، ولبنان، والمغرب وفلسطين. تم تنفيذ هذا العمل بالتعاون مع برنامج الشراكة العالمية للمياه في البحر الأبيض المتوسط (GWP-MED) و مركز المياه في جنيف، وكان هدفها تعزيز دور النساء في دبلوماسية المياه في المنطقة. وقد أدَّت هذه الدراسة إلى إطلاق مبادرة من قِبَل المؤلفين الخمسة؛ حيث نظموا سلسلة من جلسات التعلم التجريبي والإرشاد. 

علاوة على ذلك، على المستوى الأفريقي، تم إطلاق الشبكة الأفريقية للنساء في مجال البنية التحتية (ANWIN) من قبل مفوض الاتحاد الأفريقي للبنية التحتية والطاقة، فخامة الدكتورة أماني أبو زيد، في نوفمبر 2019. تهدِف هذه المبادرة إلى توفير منصة للدعوة الاستراتيجية، وبناء القدرات، وبناء الشبكات لتعزيز دور النساء في تنفيذ برنامج تطوير البنية التحتية في أفريقيا (PIDA).

وأخيرًا، على المستوى العربي، قام مجلس المياه العربي بترويج شبكة النساء العربيات في المياه خلال جمعيته العامة الخامسة في القاهرة في 2019. هذه الشبكة هي منصة تعاونية تم تأسيسها بهدف تشكيل مستقبل أفضل للنساء العربيات في قطاع المياه من خلال توفير فرص للتنمية، وتعزيز التعاون القيم، وتسهيل الوصول إلى المعرفة، وضمان المُشارَكة الفعَّالة والمتساوية في القيادة واتخاذ القرارات.

أثق أن هذه الجهود المخلصة في بناء القدرات والإرشاد تضمن بلا شك مستقبلًا مشرقًا لدبلوماسية المياه.

أبيبي: شكرًا لكِ، د. تهاني، على هذه الرؤية العميقة. من الواضح أن هذه المبادرات ليست مجرد برامج — بل هي وسائل حقيقية تفتح الأبواب، وتبني الثقة، وتُساهِم في تشكيل مستقبل أكثر شمولية في دبلوماسية المياه.

كما ذكرنا، هناك العديد من المبادرات الأخرى — الكبيرة والصغيرة — التي تعمل بصمت وباستمرار لفتح المجال أمام النساء.

أبيبي: اليوم، سمعنا قصصًا عن نساء يكسرن الحواجز، ويجلسن بثبات على طاولات المفاوضات، ويُذكِّرن العالم أن الحلول الحقيقية لا تحدث إلا عندما تُسمَع جميع الأصوات.

إذا كان هناك شيء واحد يجب أن نتعلمه من هذه الحلقة، فهو أن التمثيل العادل مفتاح إحداث التغيير الحقيقي في كل مكان.

أبيبي: شكرًا لاستماعكم إلى بودكاست H2Know، برعاية SciComm X، كجزء من مشروع AQUAMUSE، والمدعوم من برنامج الشراكة بين المياه والتنمية IHE Delft.

إذا أثرت هذه المحادثة فيكم، لا تدعوها تتوقف هنا، تابعونا على وسائل التواصل الاجتماعي، وشاركوا هذه الحلقة على أوسع نطاق!

• Amharic

ሥርዓተ-ፆታ እና የውሃ ዲፕሎማሲ፡ ውክልና ለምን አስፈለገው

አበበ(Abebe)፡ እንኳን ወደ H2Know ፖድካስት በደህና መጡ! እኔ አበበ ይርጋ አባላለሁ፡፡ ብዙ ጊዜ በፖሊሲዎች እና በፖለቲካ ውስጥ ርዕሰ ጉዳይ በሆነው የውሃ ዲፕሎማሲ ላይ የሚያተኩረውን ይህን ሶስተኛውን ተከታታይ ክፍል አብሬያችሁ ስቆይ በደስታ ነው፡፡

አበበ(Abebe)፡ ቁልፍ የውሃ ውሳኔዎች የሚደረጉባቸውን ሁነቶች ስንመለከት ሴቶች የሚፈለገውን ያህል ያልተወከሉ ሆነው እናገኛቸዋለን።

በዚህኛው ክፍል ትኩረት አድርገን ለምን ፍትሃዊ የፆታ ውክልና በውሃ ዲፕሎማሲ ውስጥ

አስፈላጊ እንደሆነ እንዳስሳለን በተጨማሪም  ፍትሃዊ ከማደረግ አንጻር ብቻ ሳይሆን መፍትሄዎቹም ሁሉን አቀፍ እና ውጤታማ መሆናቸውን እንዳስሳለን፡፡ ከዕውቀታቸው እና ከልምዳቸው በመነሳት ይህንን ቦታ እየቀረጹ ካሉ ሴቶች በቀጥታ የምናደምጥ ይሆናል።

ከአስር አመት በላይ ልምድ ካላት ውድ የውሃ ሃብት ባለሙያ እና የሱዳን ወጣቶች የውሃ ፓርላማ መስራች ከሆነችው አምና ኦመር ልዩ ትረካ እንጀምር።

Amna Omer (አምና): ሰላም አምና እባላለሁ ሱዳናዊ ወጣት የውሃ ባለሙያ ነኝ፡፡ ጉዞዬ የጀመረው ገና ልጅ እያለሁ ትምህርት ቤት ውሀ ለምን እንደሌለ እያሰብኩ የውሀ ጠርሙሶችን ተሸክሜ ነው፡፡ ዛሬ ደግሞ በውሃ

ውሳኔዎች ላይ ለረጅም ጊዜ የተረሱ የሴቶችን ድምጽ በሃላፊነት እይዛለሁ፡፡ በትምህርት ቤቴ ውስጥ ውሃ ለምን የለም? የሚሉ እነዚያ የልጅነት ጥያቄዎቼ ብዙም ሳይቆዩ ወደ ጥልቅ ግንዛቤ አደጉ፡፡ የሱዳን የውሃ ችግር የተደራሽነት ብቻ አልነበረም ይልቁንም የ ኢ-ፍትሃዊነት፣ ውሳኔ በሚሰጥበት ጠረጴዛ ላይ ማን እንደሚቀመጥ መወሰን መቸገር እና ሴቶችን ከውሳኔዎች ማግለል ነበር። ይህም ግንዛቤዬ ሲቪል ኢንጂነሪንግ እንድማር እና በውሃ ሀብት አስተዳደር ላይ ስፔሻላይዝ በማድረግ የውሃ አመራር እንደኔ ላሉ ሴቶች እንዳልሆነ የነገረኝን

ማህበረሰብ በመቃወም እንደሚቻል አሳይቻለሁ።

በሁለተኛ ዲግሪ ትምህርቴ ያገኘሁት እውቀት ወደ ሱዳን እንድሄድ አነሳስቶኛል በዚያም የውሃ ፕሮጀክቶች ለምን

እንደከሸፉ ሳጣራ እውነተኛ የውሃ መፍትሄ የማህበረሰቡን በተለይም የውሃ እጥረት ጫና የሚሸከሙ ሴቶችን

ድምፅ ችላ ማለት እንደሌለበት ተረድቻለሁ። በጉዞዬም ወደ አባይ ተፋሰስ እና መካከለኛው ምስራቅ ሄድኩኝ በዚያም በክልላዊ የውሃ ዲፕሎማሲ ስራ በመስራት የወጣቶችና የሴቶች የውሃ አስተዳደር ተሳትፎን በሚያበረታታ ፕሮጀክት ላይ ተሳተፍኩ።

በሱዳን፣ በናይል ተፋሰስ እና በመካከለኛው ምስራቅ በነበርኩበት የስራ ዘመኔ ሁሉ የውሃ ዲፕሎማሲ በወንዶች የበላይነት ተይዞ አይቻለሁ። በገጠር መንደሮችም ሆነ በአለምአቀፍ ድርድሮች ላይ ሴቶች ብዙውን ጊዜ አስፈላጊ ውሳኔዎች በሚደረጉባቸው ክፍሎች ውስጥ አይሳተፉም፡፡ የሱዳንን ምዕራባዊ ክፍል ስጎበኝ ሴቶች የውሃ

መሰብሰቢያ ዘዴን ሲገነቡ ወንዶቹ ደግሞ ቤት ውስጥ ሲቀመጡ አየሁ ነገር ግን ይህ ውሃ እንዴት ጥቅም ላይ እንደሚውል ወይም እንደሚተዳደር ውሳኔ ላይ ሲደርስ ወንዶቹ ብቻ ይናገራሉ።

በሱዳን ምስራቃዊ ክፍል ደግሞ የበለጠ አዳጋች ነው። ምንም የሴቶች ተሳትፎ የለም። በየትኛውም የውሃ ሂደት ውስጥ የሉም፡፡ የናይል ተፋሰስ ኢንተርናሽናል ፕሮግራምን ስመራ በነበርኩበት ጊዜ እንኳን ከ20% ያነሱ ሴቶች ነበሩ

በችሎታ ማነስ ሳይሆን ብዙ ጊዜ ሴቶች ልጆቻቸውን ለሶስት ወር መተው ስለማይችሉ ወይም በልማድ ያላገቡ ሴቶች ብቻቸውን እንዲጎዙ ስለሚከለከል ነው።

ያጋጠሙኝ ተግዳሮቶች ማህበራዊ ብቻ አይደሉም። በስርዓቱ ውስጥም ተገንብተዋል ለምሳሌ በሲቪል ምህንድስና መማርያ ክፍል ውስጥ በውሃ ላይ መስራት ከሚፈልጉት በጣም ጥቂት ሴቶች መካከል አንዷ ነበርኩ። ይህ ብቻ

ባይተዋርነት እንዲሰማኝ አድርጎኛል። አሁንም በውሃው ዘርፍ የምህንድስና እና የመሪነት ሚናዎች የሴቶች አይደሉም ይባላል እና አብዛኛዎቹ ሴቶች ባነሰ ቴክኒካዊ መስኮች እንዲሰማሩ ይገፋሉ። ወጣት መሃንዲስ ሆኜ ወደ ሥራው አለም ስገባ ያለው አድልዎ ይበልጥ ግልጽ ነበር። ለወንዶች ብቻ ክፍት የሆኑ የስራ

ማስታወቂያዎችን አይቻለሁ።

የዚህ ዓይነቱ መገለል በክፍል ውስጥ ወይም በስራ ማስታወቂዎች ብቻ የተገደበ አይደለም። በአባይ ተፋሰስ እና በመካከለኛው ምስራቅ በከፍተኛ የውሃ ሚና ውስጥ ያሉ ሴቶችን ማየት ብርቅ ነው። ለምሳሌ በሱዳን ሴት የውሃ ሚንስትር ኖሮን አያውቅም እና በጣም ጥቂት ሴቶች ቴክኒካል ዲፓርትመንትን ይመራሉ ወይም በድርድር ጠረጴዛ ላይ ተቀምጠዋል። እኔ ግን ይህን ዝምታ አልቀበልም። እ.ኤ.አ. በ 2017 ወጣቶችን እና ሴቶችን ወደ ውሃ አስተዳደር አመራር ለማምጣት የሱዳን ወጣቶች የውሃ ፓርላማን መስርቻለሁ። የመጀመሪያዎቹ የጋበዝኳቸው ሁለት ሰዎች ሴቶች ሲሆኑ አብረን ብዙ ርቀት ሄደናል።

ወደ ሩቅ መንደሮች ተጉዘን ሴቶች ድምፃቸውን ማሰማት ባልተለመዱባቸው ቦታዎች ላይ ሀሳባችንን እንገልጽ ነበር፡፡ በሱዳን የወጣቶች የውሃ ፓርላማ ውስጥ ወላጆች ሴት ልጆቻቸውን ከኤል ካርቱም ከተማ ውጪ ወተው ለመስራት  እንዲፈቅዱላቸው በግሌ ለማሳመን ሞክሬያለሁ፡፡ እነዚህ ወጣት ሴቶች እንዲገኙ ብቻ ሳይሆን በተሳትፎ እንዲመሩ አበረታታቸዋለሁ። በራስ መተማመን እና ልምድ እያገኙ ሲመጡ ተጨማሪ ዕድሎችን ለመፍጠር ቅድሚያ ሰጠሁ። ባገኘውት አጋጣሚ ሁሉ በውሳኔ ሰጪ ጠረጴዛዎች ላይ እንዲቀመጡ አጫቸው ነበር። ነገር ግን ተሳታፊ መሆናቸው ብቻ በቂ አደለም መደመጥ አለባቸው። ከምኮራበት አጋጣሚዎች አንዱ የሆነው የመጀመሪያውን ሴቶች በአባይ ተፋሰስ የእግር ጉዞ ማዘጋጀቴን ነው በዚያም ሴቶች ጎን ለጎን በመጎዝ ሌሎች ሴቶች ስላጋጠሟቸው ትግሎች ግንዛቤ ለመፍጠር እና የወደፊት ዕጣ ፈንታን በሚፈጥር የውይይት ጠረጴዛ ላይ ለመሳተፍ በመጠየቃቸው ነው።

ይህ ቁርጠኝነት ወደ ሙያዊ ህይወቴም ዘልቋል። በናይል ተፋሰስ ኢኒሼቲቭ ውስጥ በእኔ ስር ያሉ ሴቶች ነፍሰ ጡር እና ትንንሽ ልጆችን ጨምሮ ሙሉ በሙሉ ለመሳተፍ የሚያስፈልጋቸውን ቦታ እና ድጋፍ እንዲያገኙ አደርጋለሁ። በውሃ አስተዳደር ዙሪያ ግንዛቤን ለማስጨበጥ፣ የሴቶችን ተሳትፎ ለመደገፍ እና ደህንነቱ የተጠበቀ እንግዳ ተቀባይ

ቦታዎችን ለመፍጠር የምችለውን ሁሉ አድርጌያለሁ። በመስክም ሆነ በአመራር ስብሰባዎች፣ በመንደር ስብሰባዎች ወይም በአለም አቀፍ ድርድር ለረጅም ጊዜ ሴቶች የተዘጋባቸውን በሮች ለመክፈት ሠርቻለሁ።

ሴቶች በውሃ ዲፕሎማሲ ውስጥ ሲሳተፉ የማህበረሰቡን የፍትሃዊነት እና የዘላቂነት ድምጽ ያመጣሉ፡፡ ከቧንቧዎች እና ፖሊሲዎች በላይ ስለ ቤተሰብ እና የወደፊት ሁኔታ ያስባሉ፡፡ ግን በሚያሳዝን ሁኔታ ሴቶች አሁንም ከእነዚያ ወሳኝ የመወያያ ጠረጴዛዎች፣ የውሃ ውሳኔዎች በሚደረጉበትና በሚሊዮኖች ለሚቆጠሩት ህይወትን በሚቀርጹ ውሳኔዎች አይገኙም፡፡ በናይል ተፋሰስ እና በመካከለኛው ምስራቅ ውስጥ በመስራት ካለኝ ልምድ አንፃር ጾታን ያካተተ ዲፕሎማሲ ድርድርን እንዴት እንደሚያጠናክር እና ስምምነቶችን የበለጠ ዘላቂ እንደሚያደርግ አይቻለሁ።

በልጅነቴ ትምህርት ቤት ለምን ውሃ የለም የሚለውን ከመጠየቅ እስከ አሁን በዓለም አቀፍ ደረጃ የውሃ ፍትህ እንዲሰፍን እስከመደገፍ ያደረኩትን ጉዞ ወደ ኋላ መለስ ብዬ ሳስበው ውሃ ከአካላዊ ሃብቶች እጅግ የላቀ መሆኑን

ተረድቻለሁ። ይህንም ውሃ ለመምራት እና ለመጠቀም በምንመርጠው መልኩ የግጭት ምንጭ ወይም የትብብር መሰረት የመሆን አቅም አለው።

አበበ(Abebe) ፡ ድንቅ እና አነቃቂ ትረካ ነው! የአምና ጉዞ የጉዳዩን ዋናነት ያንፀባርቃል። የእርሷ ቃላቶች በውሃ ዲፕሎማሲ ውስጥ የበለጠ አሳታፊ በመሆን የወደፊትን መንገድ ያመለክታሉ። በመቀጠል በግብፅ የውሃ ሃብትና መስኖ ሚኒስቴር የአለም አቀፍ ትብብር ረዳት ሚኒስትር ወደሆነችው ዶ/ር ታሃኒ ሥሌት ታሪክ እንለፍ።

ዶ/ር ታሃኒ ሥሌት(Dr. Tahani Sileet) ፡ የውሃ ዲፕሎማሲ ጉዞዬ የጀመረው በካይሮ ዩኒቨርሲቲ እና በውሃ ሃብትና መስኖ ሚኒስቴር መካከል በጋራ በተዘጋጀው የጋራ የውሃ ሃብት አስተዳደር ላይ በክልል የድህረ ምረቃ ዲፕሎማ ከተሰማራሁ በኋላ ነው። ዲፕሎማውን በተሳካ ሁኔታ ካጠናቀቅኩ በኋላ በ2005 ዓ.ም ወደ ናይል ውሃ

ዘርፍ ለመቀላቀል አመለከትኩኝ እናም የወሰን ተሻጋሪ ውሃ አስተዳደር ስራዬን የጀመርኩት በዚህ ነው። ከዚያም ይህንን የሃይድሮ ዲፕሎማሲ ጉዞ ለማስቀጠል፣ አቅሜን ለማጎልበት እና ልምድ እንዲሁም በራስ መተማመንን ለማጎልበት

ቀጣይነት ያለው ድጋፍ ተደረገልኝ።

በናይል ውሃ ዘርፍ ለተተከኪ ሊቀመንበሮች እንዲሁም የውሃ ሃብትና መስኖ ሚኒስትሮች ያደረጉት ማበረታቻ ነበር፡፡ በነገራችን ላይ ሁሌም በዚህ ዘርፍ ወንዶች ነበሩ እናም ሁሌም ጎበዝ በሆኑ የወንድ ሻምፒዮናዎች መታገዜ በስራዬ ስኬታማ እንድሆን ትልቅ አስተዋፆ ነበረው። ከሁሉም በላይ ደግሞ ሁሌም በእኔ የሚተማመን እና በጉዞዬ ሁሉ

የሚደግፈኝ እና አሁንም እየረዳኝ ያለው ውድ ባለቤቴ ነው።

የናይል ተፋሰስ ኢኒሼቲቭ ብሄራዊ ፅህፈት ቤት አባል በመሆን በመቀጠልም የዛው ቢሮ ዳይሬክተር በመሆን ስራዬን የጀመርኩት በዚህ ጎራ ነው። ከዚህም በተጨማሪ ሚኒስቴሩን በመወከል በአረብ የውሃ ጉዳይ ሚኒስትሮች ምክር

ቤት፣ በአፍሪካ የውሃ ሚኒስትሮች ምክር ቤት እና በሜዲትራኒያን ባህር ህብረቱ የቴክኒክ አማካሪ ኮሚቴ አባል ሆኜ የመሳተፍ እድል አግኝቻለሁ።

በአለም አቀፍ ድርጅቶች የሚደገፉ ሶስት ክልላዊ ፕሮጀክቶችን የመምራት እድል አግኝቻለሁ እነዚህም በ MENA ክልል የውሃ ንኡስ ፕሮጀክቶች፣ በግብፅ እና በሱዳን መካከል ያለውን (Lake Nassanubia) የናሳኑቢያ ሃይቅ አስተዳደር ማዕቀፍ ፕሮጀክት እና በመጨረሻም (Basin Wine Navigation Project) ባዚን ዋይን ናቪጌሽን ፕሮጀክት ይህም በቪክቶሪያ ሃይቅ እና በሜዲትራኒያን ባህር መካከል ያለው የአሰሳ መስመር ወይም በአጭሩ BICMED ተብሎ የሚጠራ ሲሆን ይህም በአፍሪካ ክልል አቆራጭ ፕሮጄክት ውስጥ ካሉት የመሰረተ ልማት ፕሮጄክቶች (PIDA) ውስጥ አንዱ እና ተፅዕኖ ያለው ሆኖ ተመርጦል።

ምንም እንኳን የውሃ ዲፕሎማሲ በወንዶች ቁጥጥር ስር ያለ ቢሆንም እኔ በግሌ በተለይ በሀገሬ ግብፅ አንዲት ሴት በውሃ ዲፕሎማትነት እንድትቀጥል የሚከለክሉ ልዩ ተቋማዊ እና ህጋዊ እንቅፋቶች የሉም ብዬ አስባለሁ።

ፖርትፎሊዮ፣ ንግግር ወይም የተሟላ የድርድር ሰነድ በማዘጋጀት ብቁ ልንሆን ብንችልም አንዳንድ ጊዜ እኛ ሴቶች ያደግንበት መንገድ አቋማችንን በግልፅ ለመግለጽ የምንቆጠብ እና ከሕዝብ ንግግሮች የምንርቅ ስለሆነ እንቅፋቶቹ ይብዛም ይነስም ባህላዊ ናቸው።

በዚህ ጎራ ውስጥ ያሉ በጣም ብዙ ከፍተኛ ደረጃ የደረሱ ሴት ባለሙያዎች ከጀርባ መስራትን ይመርጣሉ። በግሌ በዚህ ጎራ ውስጥ በመስራት ምንም አይነት ሙያዊ ወይም የባህል እንቅፋት አጋጥሞኝ አያውቅም። በተቃራኒው ከአካባቢዬ ሁሉ ማበረታቻ እና ድጋፍ አግኝቻለሁ ቀደም ብዬ እንደገለፅኩት በእርግጥ አልፎ አልፎ አንዳንድ የተለየ አስተሳሰብ ያላቸው ሰዎች አሉ ነገር ግን በሙያዬ ላይ ተጽዕኖ አላሳደረም።

የሥርዓተ-ፆታ ልዩነት በውሃ ዲፕሎማሲ ላይ ትልቅ ተፅእኖ አለው፡፡ እ.ኤ.አ. በ 2017 የፀጥታው ምክር ቤት በመከላከያ ዲፕሎማሲ እና ድንበር ተሻጋሪ ውሃዎች ላይ አጭር መግለጫ ነበረው ይህም የውሃ ዲፕሎማሲ እና ግጭትን በመከላከል ረገድ ያለውን ሚና አፅንዖት ሰጥቷል። በዚህ ስብሰባ ላይ የተባበሩት መንግስታት ዋና ፀሃፊ ሚስተር አንቶኒዮ ጉተሬዝ ውሃ፣ ሰላም እና ደህንነት የማይነጣጠል ትስስር አላቸው በማለት ጠቅሰዋል። ሴቶችን ጨምሮ የሁሉም ባለድርሻ አካላት ተሳትፎ በውሃ ዲፕሎማሲ ውስጥ የማይቀር ነው። በተባበሩት መንግስታት የፀጥታው ምክር ቤት ውሳኔ 1325 በሴቶች፣ ሰላም እና ፀጥታ ላይ በድጋሚ በጥቅምት 2005 ባፀደቀው ውሳኔ እንደተረጋገጠው ሴቶች በሰላም ግንባታ እና በግጭት አስተዳደር ውስጥ የሴቶች ሚና ተቀባይነት ያለው ቢሆንም ሴቶች በውሃ ዲፕሎማሲ ውስጥ ያላቸው ሚና ዝቅተኛ ነው፡፡

በውሃ ዘርፍ ውስጥ ሴቶች በውሳኔ ሰጪነት ቦታ ላይ መገኘታቸው ብቻ በቂ አይደለም፡፡ እኔ ለምሳሌ ኮታ ለማሞላት ብቻ የሚደረገውን ሙሉ በሙሉ እቃወማለሁ። እንደኔ እምነት የሴቶችን አቅም ማሳደግ በድርድር ጠረጴዛ ላይ ሚዛናዊ ውክልና እና በውሳኔ አሰጣጡ ሂደት ላይ ውጤታማ ተፅእኖ ለመፍጠር ብቸኛው መንገድ ነው ።

አበበ (Abebe) ፡ ዶክተር ታሃኒ ለድንቅ እይታዎ እናመሰግናለን። የእርስዎ ተሞክሮ ሴቶች በውሃ ዲፕሎማሲ ውስጥ ያላቸውን ወሳኝ ሚና እና በእነዚህ ወሳኝ ውይይቶች ውስጥ ዋና መድረክ እንዲወስዱ የማብቃት አስፈላጊነትን

ያጎላሉ። በመቀጠል የውሃ፣ የአካባቢ ጽዳትና የግል ንፅህና ውጤቶችን ለማሻሻል ዓለም አቀፍ ጥረቶች ግንባር ቀደም በሆነችው እና የዓለም የለውጥ አጀንዳ አስተባባሪ ወደሆነችው ቤተልሔም መንግስቱን ሌላ አስደናቂ ትረካ እንለፍ። እንኳን ደህና መጣሽ ቤተልሔም!

የቤተልሔም መንግስቱ (Bethlehem Mengistu)፡ ወደ ውሃ ዲፕሎማሲ የማደርገው ጉዞ የጀመረው ውሃ በልማትም ሆነ በክልላዊ ትብብር ውስጥ ያለውን ወሳኝ ሚና በጥልቀት በመረዳት ነው። በመጀመሪያ ላይ በአለም አቀፍ ልማት እና ህግ አስተዳደር ጉዳዮች ላይ አተኩሬ ነበር፡፡ ነገርግን የውሃ ደህንነት ምን ያህል ከሰላምና መረጋጋት ጋር እንደሚገናኝ በፍጥነት ተገነዘብኩ። በክልላዊ ድንበር ተሻጋሪ የውሃ ጉዳዮች ላይ በተለይም በምስራቅ አፍሪካ በሰራሁት ስራ እና ሀገራዊ የውሃ አቅርቦት ፖሊሲዎችን በመቅረፅ ተሳትፎዬ የጋራ የውሃ ተግዳሮቶችን ለመቅረፍ በድንበር ዙሪያ ያለውን የትብብር ሃይል እንዳደንቅ ረድቶኛል።

በአሁኑ ጊዜ የአለምአቀፍ የለውጥ አጀንዳ አስተባባሪ እንደመሆኔ በአፍሪካ፣ በእስያ እና በላቲን አሜሪካ ሀገራት ዘላቂ የውሃ አቅርቦትን ለማረጋገጥ የሚያበረታታ መድረክ እመራለሁ። እናም ይህ ሚና የውሃ ዲፕሎማሲ ሀብትን በመቆጣጠር ላይ ብቻ አይደለም የሚል እምነቴን ጥልቅ አድርጎታል። ትብብርን ማጎልበት፣ መተማመንን ማሳደግ እና በጋራ እርምጃ የረጅም ጊዜ መፍትሄዎችን መፍጠር ነው።

እናም በዚህ ሙያ እንድሰማራ ያነሳሳኝ ውሃ የልማት ጉዳይ ብቻ እንዳልሆነ ማወቄ ነው። ለክልላዊ ትብብር፣ የግጭት አፈታት እና የዲፕሎማሲ መሰረት ነው። ስለዚህ የውሃ አስተዳደር ስትራቴጂያዊ፣ የትብብር አቀራረቦች አስፈላጊነት ስራዬን እና የውሃ ዲፕሎማሲን በአለም አቀፍ ደረጃ ለማሳደግ ያለኝን ቁርጠኝነት አሳድጎል።

የውሃ ዲፕሎማሲ እንደ ልማዱ የወንዶች ተሳታፊነት የጎላበት ነው፡፡ እና በመንገዴ ላይ ተቋማዊ እና ባህላዊ ችግሮች ገጥመውኛል። በሙያዬ መጀመሪያ ላይ ውሳኔ አሰጣጥ ብዙ ጊዜ በወንድ መሪዎች ቁጥጥር ይደረግ ነበር፡፡ እና የሴቶች ድምጽ በተደጋጋሚ የተገለለ ነው። ይህንን ከመቀበል ይልቅ የፆታ ልዩነት የሞራል ብቻ ሳይሆን ለውጤታማ ዲፕሎማሲ አስፈላጊ መሆኑን በማጉላት እነዚህን ተግዳሮቶች ተጋፍጫለሁ። እነዚህን መሰናክሎች በመዳሰስ ረገድ አማካሪዎች ቁልፍ ሚና ተጫውተዋል እናም ሴቶች በስራቸው መጀመሪያ ላይ ለስኬታቸው ቁርጠኛ የሆኑ አማካሪዎች እንዲኖራቸው ወሳኝ ነው ብዬ አምናለሁ። በወሰን ተሻጋሪ የውሃ ጉዳዮች እና በአገራዊ የውሃ አቅርቦት ፖሊሲዎች ላይ በሰራሁት ስራ ሴቶች እንዴት በዋጋ ሊተመን የማይችል፣ አውድ-ተኮር እና ዘላቂ መፍትሄዎችን እንደሚያመጡ ተመልክቻለሁ። ስለዚህ ለእኔ የባህል እና ተቋማዊ መሰናክሎች ያረጁ የሃይል አወቃቀሮችን ለማፍረስ ያለኝን ቁርጠኝነት አጠናክረዋል። አሳታፊ የፖሊሲ ሂደቶችን ለመደገፍ እና የሴቶች አመራር እውቅና ብቻ ሳይሆን የሚከበርበት ቦታዎችን ለመፍጠር በጣም ጓጉቻለሁ። የውሀ ዲፕሎማሲ የወደፊት እጣ ፈንታ ፈጠራ እና ዘላቂ መፍትሄዎችን የሚመራ ሁሉን አቀፍ አመራርን በማፍራት ላይ ነው።

የሥርዓተ-ፆታ ልዩነት በውሃ ዲፕሎማሲ ውስጥ ወሳኝ ሚና ይጫወታል ይህም የበለጠ አሳታፊ፣ ውጤታማ እና ዘላቂ መፍትሄዎችን ያመጣል፡፡ በክልላዊ ድንበር ተሻጋሪ የውሃ ጉዳዮች እና በሀገራዊ የውሃ ፖሊሲዎች ላይ ካለኝ

ልምድ በመነሳት የተለያዩ ቡድኖች የሁሉንም ባለድርሻ አካላት ፍላጎት የሚፈታ ሚዛናዊ ውሳኔ ሲያደርጉ አይቻለሁ። በቅርቡ ከኤልዛቤት ኮች ጋር በጋራ በፃፍነው Evolving Principles of Women-Led Water Diplomacy

በተሰኘው ጽሑፍ ላይ እንደተገለጸው በሴቶች ተሳትፎ የሚመራ የውሃ ዲፕሎማሲ የበለጠ ጠንካራ እና ዘላቂ መፍትሄ እንደሚያመጣ አሳውቀናል።

በተጨማሪም በሰላም እና በደህንነት ላይ የተደረጉ ጥናቶች እንደሚያሳዩት ሴቶች ድርድር ላይ መሳተፋቸው ዘላቂ ስምምነቶችን ያስገኛል። በመጨረሻም የሥርዓተ-ፆታ ልዩነት እና የውሃ ዲፕሎማሲ የአጠቃላይ ሂደቱን ውጤታማነት ያሳድጋል እንዲሁም የውሃ ሀብቶችን ለመቆጣጠር ዓለም አቀፍ ማዕቀፎችን ያጠናክራሉ፡፡

አበበ(Abebe) ፡ ቤተልሔም እንዲህ ተጽዕኖ እና ትኩረት የሚስብ ታሪክ ስላካፈልሽን አመሰግናለሁ። ጉዞዎ የውሃ ጉዳዮችን በሚመለከት ዘላቂ መፍትሄ ለመፍጠር ምን ያህል ሁሉን ያሳተፈ አመራር እና ሴቶች በጠረጴዛ ላይ ድምጽ እንዲኖራቸው ማድረግ አስፈላጊ መሆናቸውን ያሳያል። በመቀጠል የውሃ አስተዳደር እና ድንበር ተሻጋሪ ባለሙያ ከሆነችው ጁሊያን ንድጂኪ ጋር ቆይታ ይኖረናል። ጁሊያን በውሃ ዲፕሎማሲ ኔትወርክ ውስጥ የሴቶች አባል እና ሻምፒዮን ነች። እንኳን ደህና መጣሽ ጁሊን!

ጁሊን ንድጂኪ፡የውሃ ዲፕሎማሲ ጉዞዬ ለየት ባለ መልኩ የተጀመረ ነው። የመጣሁት ዝናባማ ከሆነች ሀገር ነው ነገር ግን በአስተዳደር እና የውሃ ሀብት አያያዝ ጉድለት ምክንያት እንደ ኮሌራ እና ተቅማጥ ያሉ የውሃ ወለድ

በሽታዎች ህዝቡን ያጠቃዋል። ስለዚህ በመጀመሪያ ለንጹህ የውኃ አቅርቦት ሥርዓት አስተዋጾ ማድረግ ፈለኩኝ፡፡ ከዛም በመጀመሪያ ፓራሲቶሎጂን አጠናሁ። ነገር ግን ከጊዜ በኋላ ከሰዎች ጋር ለመገናኘት የምፈልግ ሰው እንደሆንኩ ተረዳሁ እና ጥረቴ በቤተ ሙከራ ውስጥ ብቻ ሳይሆን በመሬት ላይ የሚኖረውን ተፅእኖ ከሰዎች ጋር መካፈል እንደምችል ተገነዘብኩ። በመሆኑም በልዩነት ላይ ለመገንባት፣ አብሮነትን ለማጠናከር፣ የጋራ እና ውድ ሀብታችንን ማለትም ፕላኔታችንን ለመጠበቅ በማሰብ ወደ የውሃ ሃብት አስተዳደር ስራ ገባሁ።

በሙያዬ ውስጥ ብዙ መሰናክሎች እና ፈተናዎች ገጥመውኛል። በጣም አስፈላጊ ከሆኑት መካከል አንዱ በመሪነት ቦታ ላይ ያሉ የሴቶች ቁጥር ሲሆን ይህም በወቅቱ በጣም ውስን ነበር፡፡ ብዙ ጊዜ ሴቶች ሃሳባቸውን ለመናገር

ይቆጠባሉ ወይም ሀሳባቸውን ችላ የተባሉበትን አሳዛኝ እውነታ መጋፈጥ ወይም በቀላሉ ችላ ማለት ነበረባቸው። ሴቶች አቅማቸውን ለማሳየት ብዙ ጥረት ማድረግ ነበረባቸው። እና ብዙ ጊዜ ችሎታቸውን ቢያሳዩም እድሎች

ሲፈጠሩ ግን ወደ ኋላ ቀርተዋል።

ሆኖም ግን በውሃ ዲፕሎማሲው አመራር ላይ አንዳንድ ሂደቶችን በሚያከናውኑበት ጊዜ ሴቶች ወደ ጠረጴዛው የሚያመጡትን ልዩ ባህሪያት ለተገነዘቡ አንዳንድ ወንድ ሻምፒዮናዎች ላደረጉት የጾታ እኩልነት በጣም

እናመሰግናለን፡፡ ሴቶች ጠንካራ እና ታጋሽ ናቸው። ፍትሃዊ የመሆን አቅም አላቸው። የመስማት ችሎታ አላቸው። እምነት የሚጣልባቸው ስለሆኑ ለማስማማት እና የረጅም ጊዜ እና ሁሉን አቀፍ ራዕይን ለማስፈጸም ታላቅ ችሎታ አላቸው፡፡

የሥርዓተ-ፆታ ልዩነት ማንንም ወደ ኋላ ሳይተው እና ለጋራ ተግዳሮቶች ዘላቂ የሆነ ሁሉን አቀፍ መፍትሄ ለመስጠት በማቀድ መመራት እንዳለበት ትኩረት ሊሰጠው የሚገባ ጉዳይ ነው። ሴቶች ለማብቃት መሟገት ሌላ

ችግር በመፍጠር ችግሩን ለመፍታት መሞከር አይደለም የሚለውን መጥቀስ እፈልጋለሁ ምክንያቱም ብዙውን ጊዜ ሰዎች ሲሳሳቱ ታዝቤየለሁ። ባጠቃላይ እኛ ሴቶች ብቻ የሚገዙበት እና ወንዶች ወደ ኋላ የሚቀሩበት ዓለም እንዲኖረን አንሞክርም። የውሃ ዲፕሎማሲ እና ትብብር በኑሮ ላይ ዘላቂ እና ሁሉን አቀፍ ተፅእኖን ለማረጋገጥ

በሥርዓተ-ፆታ ልዩነት እና ፍትሃዊነት የተለያዩ ተሳታፊዎችን ፣የተለያዩ ዓላማዎች እና የተፅዕኖ ዞኖችን ያካተተ ለማድረግ እየሞከርን ነው፡፡

አበበ፡ አመሰግናለሁ ጁሊን! የፆታ ልዩነትን በተመለከተ ያነሳሽው ነጥብ አዲስ አለመመጣጠን ለመፍጠር ሳይሆን ሰፋ ያለ የድምጽ እና የአመለካከት ልዩነትን ለማረጋገጥ እንደሆነ የሚገልፅ ነው። የውሃ ዲፕሎማሲን የሚያጠናክረው የዚህ አይነት አካታች አካሄድ ነው። በመቀጠል ከተከበረችው የሱዳን የውሃ ሃብት አስተዳደር ስፔሻሊስት ቡርን መሀመድ ጋር ቆይታ ይኖረናል።

ቦራን መሀመድ (Bouran Mohammed)፡ በዩኤንዲፒ (UNDP) የመን የውሃ ሃብት አስተዳደር ስፔሻሊስት ስሆን በተለያዩ ሀገራት በዋነኛነት በአፍሪካ የ10 አመት የስራ ልምድ አለኝ። ሀገሬ ሱዳንን ጨምሮ 11 ጉልህ የተፋሰሱ

ሀገራት የሚጋሩት ትልቁ እና ታዋቂው ድንበር ተሻጋሪ ወንዞች አንዱ የሆነው የናይል ተፋሰስ ዜጋ በመሆን የጋራ የውሃ ሃብቱን ከመምራት ጋር ተያይዞ ተደጋጋሚ ግጭቶች እና ተግዳሮቶች በቅርበት አይቻለሁ። ይህም ስለ ድንበር

ተሻጋሪ የውሃ አስተዳደ እና አለም አቀፍ ትብብር አስፈላጊነት ያለኝን የማወቅ ጉጉት ቀስቅሶታል።

ነገር ግን በውሀ ዲፕሎማሲ እንድሰራ ያነሳሳኝ የማወቅ ጉጉቴ እና በሳይንስ፣ በፖሊሲ እና በተግባር መካከል ያለውን ክፍተት ለማስተካከል ያለኝ ፍላጎት ጥምረት ነው። እናም ሁላችንም በውሃ ዲፕሎማሲ ውስጥ የሴቶች ውክልና ዝቅተኛ መሆን ለረዥም ጊዜ የክርክር ርዕሰ ጉዳይ እንደሆነ ሁላችንም እናውቃለን፡፡ እና እንደ ሲቪል መሐንዲስነቴ እኔ ቀድሞውኑ ወንዶች የተቆጣጠሩት መስክ ውስጥ ነኝ። ውሃ ብዙውን ጊዜ እንደ ብሔራዊ ደኅንነት ተደርጎ

የሚወሰድ ሲሆን በተለምዶም የሚተዳደረው የወንዶች ተሳትፎን በሚደግፉ ተቋማት ነው።እና በአገሬ ውስጥ ጉልህ የሆኑ የማህበራዊ እና ባህላዊ መሰናክሎች አላጋጠሙኝም ምክንያቱም አብዛኛዎቹ ማህበረሰቦች በውሃ ዲፕሎማሲ ውስጥ ለሚሰሩ ሴቶች ክፍት ናቸው፡፡ እንደ አለመታደል ሆኖ ከድርጅታዊ ባህል እና ከተቋም ማነቆዎች ጋር የተዛመዱ መሰናክሎች አሁንም ቀጥለዋል። ከዋንኛዎቹ ተቋማዊ ተግዳሮቶች ውስጥ ሴቶችን ለማብቃት የሚያስችል አጠቃላይ ፖሊሲ አለመኖሩ እና የስርዓተ-ፆታ ኮታ አለመኖሩ ሲሆን በተለይም በውሃ ዲፕሎማሲ ውስጥ የመሪነት ቦታዎች ላይ አለማካተት ለአብነት የሚጠቀሱ ናቸው።

እና ሴቶች ብዙውን ጊዜ የመስክ ስራ ወይም አለምአቀፍ ተልእኮዎችን የሚጠይቁ ቦታዎች ላይ በተለይም በግጭት እና ከባድ በሆኑ ሁኔታዎች ውስጥ እና የሴቶች ተሳትፎ በጣም በሚፈለጉበት ሁኔታ ሚናዎቻቸው ችላ ሲባሉ ይስተዋላል፡፡ ይህም ልዩነት ብዙ ሴቶችን እኔን ጨምሮ እውቅና ለማግኘት ከወንድ ባልደረቦቻችን በላይ ሁለት

እጥፍ ወይም ከዚያ በላይ ጠንክረን መስራት እንዳለብን ተገንዝበናል፡፡ እና በቅርቡ Nature Water ላይ የዩኤን ዩንቨርስቲ ሳይንቲስቶች ባደረጉት ጥናት በአለም አቀፍ የውሃ ሃይል ውስጥ ያለውን የማያቋርጥ የፆታ ልዩነት አጉልቶ የሳየበትን ማንሳት እወዳለሁ። ጥናቱ እንደሚያመለክተው በዚህ ሴክተር ውስጥ ሴቶች በአማካይ 26 በመቶውን ብቻ የመሪነት ቦታዎች እንደሚይዙ እና ይህ ክፍተት ከተለያዩ ምክንያቶች እንደ መገለል ፣ ደካማ የሥርዓተ-ፆታ ፖሊሲዎች እንዲሁም የትምህርት መሰናክሎች ናቸው። እና ስለ ትምህርታዊ እንቅፋቶች ስናነሳ የውሃ ዲፕሎማሲ ሁልጊዜም ከፍተኛ ዲግሪ ወይም በአለም አቀፍ ድንበር ተሻጋሪ የውሃ ጉዳዮች ላይ ልምድ እንደማይፈልግ ላሳስብ

እፈልጋለሁ ምክንያቱም በማኅበረሰባቸው ውስጥ ለሚፈጠሩ የውሃ ግጭቶች የውስጥ አስታራቂ ሆነው የሚሰሩ ሴቶች በጣም አስፈላጊ ናቸው። ለውሃ ዲፕሎማሲ ጥረቶች በአገር አቀፍ ደረጃ እና በአከባቢ ደረጃ እውቅና አለማግኘት እነዚህን ተግዳሮቶች የበለጠ ያባብሰዋል።

በውሃው ዘርፍ የሥርዓተ-ፆታ እኩልነትን በተመለከተ ድርጅታዊ እና ማህበረሰባዊ አመለካከት መቀየር አስፈላጊ ነው። እኔ ሁል ጊዜ የውሃ ዲፕሎማሲ ውሃን መጠበቅ ነው እላለሁ እና ጥበቃ ደግሞ የሴቶች ተግባር ነው።የውሃ ጥበቃ እና የውሃ ዲፕሎማሲ ሴቶችን ባጠቃላይ ማሳተፍ አለባቸው ምክንያቱም ሴቶች ስሜታዊ እና ማህበራዊ እውቀት ስላላቸው፣ ሌሎችን በማሳደግ እና ግንኙነትን በማጠናከር እንዲሁም በውሃ ዲፕሎማሲ ሂደት ውስጥ መካተታቸው የሴቶች እና የህፃናት ቅድሚያ የሚሰጣቸው ጉዳዮች ከእለት ተእለት አገልግሎት ጋር እንዲዋሃዱ ስለሚያደርግ የተሻለ ነው ተብሎ ይታሰባል። እና በመጨረሻም ይህንን የስርዓተ-ፆታ ልዩነትን ለመቅረፍ በውሃ

አስተዳደር ውስጥ ያለውን አካታችነት ማስቀጠል እንደ ሥነ ምግባራዊ ኃላፊነት እየጨመረ መጥቷል፡፡ በተጨማሪም የስርዓተ-ፆታ ሚዛን የውሃ ዲፕሎማሲ ውጤታማነትን እንደሚያሳድገው ልብ ሊባል የሚገባው ነው ምክንያቱም ብዝሃነትን ማቀፍ አካታች ሞዴሎችን እንደሚበልጥ በተደጋጋሚ ታይቷል።

አበበ፡ አመሰግናለው ቡራን! በውሃ ዲፕሎማሲ ውስጥ ሴቶች የሚያጋጥሟቸውን ተቋማዊ መሰናክሎች በተመለከተ ያጋራሺን ግንዛቤ ዓይንን የሚከፍት እና በጣም ጠቃሚ ነበር። በመቀጠል በዓባይ ተፋሰስ ውስጥ የሥርዓተ-ፆታ መካተትን መልክዓ ምድር በንቃት እየቀረጸች ወደነበረችው ልለፍ፡፡ የክልል የናይል ሴቶች ኔትወርክ ሊቀመንበር የሆነችውን ጋዳ አህመዲንን ሳስተዋውቃቹ በደስታ ነው። ከዚህም በተጨማሪ ጋዳ በናይል ተፋሰስ

ዲስኩር ላይ ግብፅን በመወከል በውሃ አስተዳደር እና በትብብር ላይ ለክልላዊ ውይይት አስተዋፅዖ አድርጋለች። እንኳን ደህና መጣሽ!

ጋዳ አህመዲን (Ghada Ahmadein)፡ ወደ ውሃ ዲፕሎማሲ የማደርገው ጉዞ ላይ ተጽዕኖ ያሳደረብኝ ነገር አንደኛው ለስራዬ ቅርብ በመሆኑ ሲሆን ሌላኛ ደግሞ ውሃ የሰላም ሃይል ሊሆን ይችላል በሚለው ጥልቅ ግላዊ

እምነቴ ነው፡፡ ግብፃዊ በመሆኔ እና የናይል ወንዝ ስለመኖሩ አድናቆት ከማሳየት በላይ ውሃ ለህልውና ብቻ ሳይሆን ለኢኮኖሚ ልማት፣ ለእርሻ እና ለአካባቢ ጥበቃ ዘላቂነት ምን ያህል ጠቃሚ እንደሆነ ተገንዝቤያለሁ። እ.ኤ.አ. ከ2010 ጀምሮ በናይል ተፋሰስ ሀገራት ከሚገኙ 10 ብሄራዊ መድረኮች አንዱ በሆነው እና በ2003 በግብፅ በተቋቋመው (Egyptian Nile Discourse Forum) የግብፅ ናይል ዲስኮርስ ፎረም ላይ የበኩሌን አስተዋፅዖ እያደረግሁ ነው።

እ.ኤ.አ. በ2021 ግብፅን ወክዬ በናይል ተፋሰስ ንግግር እንዳደርግ ተመርጬ ነበር ይህም በህይወቴ ካጋጠሙኝ

ምርጥ ተሞክሮዎች መካከል አንዱ ነው እና ያ ተሞክሮ ተጋላጭ የሆኑ ማህበረሰቦችን በተለይም ሴቶች ፍትሃዊ የሆነ ንጹህ ውሃ እንዲያገኙ ለማድረግ ያለኝን ቁርጠኝነት አጠናክሮለታል። ከዲፕሎማሲ እና ከሀብት አስተዳደር ጋር የተያያዙ እንደ ሌሎች ዘርፎች ሁሉ የውሃ ዲፕሎማሲም በታሪክ በወንዶች የበላይነት የተያዘ ነው እናም እንደ ሴት

እነዚህ ቦታዎች ላይ መግባት ቀላል አልነበረም።

አሁን ግን ብዙ ድርጅቶች እና መንግስታት የስርዓተ-ፆታን ማካተት አስፈላጊነት ተገንዝበው ለሴቶች የበለጠ ፍትሃዊ እድሎችን ለመፍጠር በንቃት እየሰሩ ይገኛሉ። አሁን በውሃ አስተዳደር የሴቶችን ተሳትፎ ለማሳደግ ያለሙ ውጥኖች አሉ እና ብዙ ሴቶች በዲፕሎማሲ ወይም በተለይም በውሃ ዲፕሎማሲ ወደ አመራርነት እየገቡ ነው። የተመዘገበው እድገት እንዳለ ሆኖ ብዙ ሴቶች ወደ ዘርፉ ገብተው ለለውጥ ሲሟገቱ በአንድ ወቅት የማይቻል የሚመስሉ መሰናክሎች እየፈራረሱ እንደሚቀጥሉ ተስፋ አለኝ።

ይህንንም ከግምት ውስጥ በማስገባት በ2022 የናይል ተፋሰስ ዲስኩር ከ10ሩ የናይል ተፋሰስ ሀገራት የተውጣጡ አባላትን ያካተተ ክልላዊ የናይል ሴቶች ትስስር እንዲመሰረት ድጋፍ አድርጓል። በናይሮቢ ዲሴምበር 2022 በተዘጋጀው ስብሰባ ላይ ተገኝቻለሁ እናም ከዚያን ጊዜ ጀምሮ የክልል የናይል ሴቶች ኔትወርክ ሊቀመንበር ሆኜ ተመርጫለሁ። ይህ ኔትወርክ በዓባይ ተፋሰስ መንግስታት እና ሌሎች ባለድርሻ አካላት እና ፖሊሲዎች ውስጥ የሴቶች ድምጽ እንዲሰማ እና ሴቶች በውሃ ውሳኔ አሰጣጥ ሂደቶች ውስጥ እንዲሳተፉ ለማድረግ እና በርካታ

የማህበረሰብ አቀፍ ሴቶች በዚህ ኔትወርክ ውስጥ በንቃት በማሳተፍ በፕሮግራሞቹ ውስጥ ስርዓተ-ፆታን በማካተት በዓባይ ክልል ፍትሃዊ ፖሊሲዎች ላይ ትኩረት ለማድረግ ያለመ ነው፡፡

ሴቶች በድርድር እና በውሳኔ አሰጣጥ ውስጥ ሲካተቱ የውሃ አስተዳደር ቴክኒካል ጉዳዮችን ብቻ ሳይሆን የሰው እና የማህበረሰብ ገጽታን ከግምት ውስጥ በማስገባት ውይይቶች የበለጠ አጠቃላይ ይሆናሉ። ጥናቶች እንደሚያሳዩት የተለያዩ ድምፆችን የሚያካትቱ ስምምነቶች እና ፖሊሲዎች የበለጠ ዘላቂ እና ፍትሃዊ ይሆናሉ። ብዙ ጊዜ ሴቶች ከውሃ ጋር የተገናኘ ውሳኔዎች በቤተሰብ፣ በግብርና እና በማህበረሰብ ደህንነት ላይ ያለውን ተጽኖ በደምብ

ይገነዘባሉ። ስለዚህ ከልምዴ የተለያዩ ቡድኖች ችግሮችን በተለየ መንገድ እንዴት እንደሚያዩ አይቻለሁ በጠረጴዛው ላይ ፈጠራ እና አዲስ መፍትሄዎችን ለማምጣት ተመሳሳይ በሆነ ቡድን ውስጥ ላይገኝ ይችላል።

አበበ፡ ጋዳ ስለ ጉዞሽ እና ስለ (Nile Women’s Network ) የአባይ ሴቶች ኔትወርክ ስራ አበረታች እይታ ስላጋራሽን አመሰግናለሁ። ያጋራሽንም ታሪክ አመራር በማህበረሰብ ተሳትፎ፣ ትብብር እና አላማ ላይ የተመሰረተ ሲሆን ምን

እንደሚመስል የሚያሳይ ጠንካራ ምሳሌ ነው። በመቀጠል African Women in Water and Climate (AfWWC) የአፍሪካ ሴቶች የውሃ እና የአየር ንብረት መስራችና አባል ወ/ሮ ትነበብ ዮሀንስን እንለፍ። ሥራዋም በሥርዓተ-ፆታ እና በውሃ ጉዳዮች መካከል ያለውን ልዩነት እያጠበበ ነው፡፡ እንኳን ደህና መጣሽ ትነበብ!

ትነበብ ዮሀንስን (Tinebeb Yohannes): የውሃ ዲፕሎማሲ ጉዞዬ በዲፕሎማሲ አልተጀመረም። በሰዎች ነው የጀመረው። በኢትዮጵያ እና በአንዳንድ የአፍሪካ ሀገራት በተለይም በውሃ፣ በአየር ንብረት እና በኢነርጂ ዘርፍ

በሽግግር ወቅት በልማት ስራ ላይ ጥልቅ ተሳትፎ ያለው ሰው እንደመሆኔ የውሃ አቅርቦት ወይም አለመኖር ሁሉንም ነገር ጤናን፣ ኑሮን እና ሰላምን እንዴት እንደሚቀርጽ በራሴ አይቻለሁ። ወደ ውሃ ዲፕሎማሲ የሳበኝ የውሃ ተግዳሮቶች በአስተዳደርም ሆነ በብሔራዊ ድንበሮች እንዴት እንደማይቆሙ ማየቴ ነው። በሀገሮች ውስጥ ብቻ ሳይሆን በአጠቃላይ ትብብር አስፈላጊ መሆኑን መገንዘብ ጀመርኩ እና በፍትሃዊነት እና በፍትህ የማምን ሰው እንደመሆኔ ዲፕሎማሲ የሴቶች እና የአካባቢ ማህበረሰቦችን ጨምሮ ሁሉንም ድምፆች ማንፀባረቅ አለበት ወደሚለው ሀሳብ ተሳብኩ።

በውሃ እና በአየር ንብረት ውስጥ ያሉ የአፍሪካ ሴቶች መስራች አባል እንደመሆኔ በውሃ እና በአየር ንብረት ፍትህ ውስጥ ከሚመሩ በአህጉሪቱ ካሉ አስደናቂ ሴቶች ጋር የመሥራት እድል አግኝቻለሁ። እነዚያ ታሪኮች እና አመራር ስራዬን ማበረታታታቸውን እና የሴቶች የውሃ ዲፕሎማሲ እምብርት እንዲሆኑ አጠናክረው ቀጥለዋል። እርግጥ ነው ይህ መስክ አሁንም በብዛት በወንዶች የተያዘ ነው በተለይም በከፍተኛ የስልጣን ደረጃዎች ላይ ብዙ

ጊዜ በጠረጴዛው ላይ ከሚገኙት በጣም ጥቂት ሴቶች አንዳንዴ ብቸኛዋ ሴት የሆንኩባቸው ስብሰባዎች ውስጥ ገብቻለሁ። እና መገኘት ብቻ ሳይሆን መደመጥም ነው። በባህላችን ቴክኒካል እና ፖለቲካዊ ቦታዎች ለወንዶች የተሻሉ ናቸው ሴቶች ደግሞ በማህበረሰብ ላይ ማተኮር ወይም ሚናዎችን መደገፍ አለባቸው የሚሉ እምነቶች አሉ፡፡ እኔ ግን በደንብ በመዘጋጀት እና የሴቶችን ድምጽ ከፍ የሚያደርግ እና የሚያጎላ ደጋፊ መረቦችን በመገንባት ተጋፍጭዋለሁ፡፡ ሴቶች እና ልጃገረዶች በየቀኑ ውሃ ለመቅዳት ሰዓታት የሚያሳልፉበን መሬት ላይ ያለውን እውነታ በኢትዮጵያም አይቻለሁ።

ይህም ጫና በትምህርት፣ በኢኮኖሚ እንቅስቃሴ ወይም በአመራር ላይ ኢንቨስት ማድረግ የችሉበትን ጊዜ በእጅጉ ይቀንሳል። በግልም ሆነ በምሰራባቸው ማህበረሰቦች ያ የህይወት ተሞክሮ ለራሴ ብቻ ሳይሆን እኔ የምሰራው

መድረክ ለሌላቸው ሴቶች ሁሉ መሰናክሎችን እንድሰብር ይገፋፋኝ ነበር። የሥርዓተ-ፆታ ልዩነት ሚዛንን ያመጣል እና ሚዛናዊነት ደግኖ የተሻሉ ውጤቶችን ያመጣል፡፡ ሴቶች የውሃ ዲፕሎማሲ አካል ሲሆኑ እኛ  በተፈጥሮ ሰፋ ያለ

እና ማህበረሰቡን ያማከለ አመለካከቶችን እናመጣለን። ስለ ዘላቂነት እናስባለን፣የተለያዩ ጥያቄዎችን እንጠይቃለን፣  ብዙ ጊዜም የበለጠ መግባባትን እና ትብብርን ወደ ድርድር እናመጣለን ይህንንም በተግባር አይቻለሁ።

ሴቶች ሲካተቱ ውይይቱ ከመሠረተ ልማት እና ከፖለቲካ አልፎ ወደ ተደራሽነት፣ ጤና እና ትምህርት እንዲሁም ሰዎች የሚያጋጥሟቸውን የዕለት ተዕለት ትግል ጉዳዮች ይሸጋገራሉ፡፡ ሴቶች አብዛኛውን ቀናቸውን ውሃ በመቅዳት የሚያሳልፉባትን ኢትዮጵያ ሳስብ እነዚያ ድምጾች ከሌሉ ጥሩ ፖሊሲ መንደፍ አይቻልም ባይ ነኝ። ስለዚህ የሥርዓተ-ፆታ ልዩነት ሂደቱን የሚያበለጽግ ብቻ ሳይሆን የበለጠ ፍትሃዊ፣ የበለጠ አካታች እና ዘላቂ ያደርገዋል።

አበበ፡ ትነበብ ስለ ድንቅ ትረካሽ አመሰግናለሁ። ሴቶች ስለሚያጋጥሟቸው ፈተናዎች በጠረጴዛው ላይ ብቸኛዋ ሴት መሆንን፣ ወይም የማይታየውን እና ክፍያ የሌለውን የጉልበት ስራ ሸክም ስለመሸከም ያጋራሽን ትኩረት ሊሰጠው የሚገባ እና መነሳሳትን የሚፈጠሩ ናቸው። እና አንቺ ደግሞ ያለሽ የእኩልነት እይታ፣ ርህራሄ እና በዲፕሎማሲ ውስጥ ያጎለብትሽው የረጅም ጊዜ ልምድ በትክክል ይህ መስክ የሚያስፈልገው ነው። አሁን ድንበር ተሻጋሪ የውሃ አስተዳደር እና የማህበረሰብ መር ልማት ላይ

ጥልቅ እውቀት ካላቸው የተከበሩ ሱዳናዊ የውሃ ኤክስፐርት ሮጋይያ ኤል ጄይላኒ ልናልፍ ነው። እንኳን ደህና መጣህ ሮጋይያ!

ሮጋይያ ኤል ጄይላኒ (Rogaia El Jailani)፡ ሮጋይያ ኤል ጄይላኒ ሁሴን እባላለሁ፣ በውሃ ሃብት አስተዳደር ላይ ተመራማሪ እና ዲፕሎማት ነኝ። ስራዬም በናይል ተፋሰስ የውሃ ዲፕሎማሲ ላይ ሲሆን በተለይ በተለምዶ በዚህ የወንድ የበላይነት በሚታይበት የስርዓተ-ፆታ ለውጥ ላይ ትኩረት የሚያደርግ ነው። በውሃ ዲፕሎማሲ ላይ ፍላጎቴ የጀመረው በካርቱም ዩኒቨርሲቲ በኢኮኖሚክስ እና ፖለቲካል ሳይንስ ፋኩልቲ ውስጥ በምማርበት ወቅት ነው።

ዋናው ወቅት የመጣው የኢትዮጵያ ታላቁ ህዳሴ ግድብን ለኢትዮጵያ፣ ግብፅ እና ሱዳን ያለውን አንድምታ ለድህረ ምረቃ ጥናት ስመረምር ነው። በኋላም ይህንን ጥናት በውሃ ዲፕሎማሲ ውስጥ በዶክትሬት ዲግሪዬ ላይ በስፋት ዳስሸዋለሁ። በሱዳን የውሃ ሀብት ሚኒስቴር ያገኘሁት ሙያዊ ልምድ ከፕሮፌሰር ሰይፈዲን ጋር በታላቁ ህዳሴ ግድብ ድርድር የሶስትዮሽ ብሄራዊ ኮሚቴ ውስጥ በመስራት ከናይል ተፋሰስ ኢኒሼቲቭ ጋር ግንኙነት አስተባባሪ በመሆን የወሰን ተሻጋሪ የውሃ አያያዝን በተመለከተ ተግባራዊ ግንዛቤን ሰጥቷኛል። በሁሉም የናይል ተፋሰስ ሀገራት ካሉ ባለድርሻ አካላት ጋር በመገናኘት የመጀመሪያ ልምድ አግኝቻለሁ ይህም ውሃ ከግጭት ይልቅ የትብብር ምንጭ ሊሆን ይችላል የሚል እምነት አሳድሮብኛል።

በውሃ ዲፕሎማሲ ውስጥ ሴት እንደመሆኔ ብዙ ፈተናዎች አጋጥመውኛል። የውሃ አስተዳደርን መስክ በዋናነት ወንዶችን ተስማሚ አድርጎ የሚመለከት ተቋማዊ አድልዎ፣ ያለኝን እውቀት ለማረጋገጥ በወንድ ባልደረቦቼ እስኪደጋገም ድረስ አስተዋጽኦዎቼ ብዙ ጊዜ ችላ መባል፣ የባለሙያ ፍላጎቶችን ማመጣጠን ችግር፣ ከቤተሰብ ኃላፊነቶች ጋር በተደጋጋሚ ዓለም አቀፍ ጉዞን ማድረግ፣ የሴቶች አማካሪዎች እና አርአያ ውስንነት እንዲሁም በአለም አቀፍ ዲፕሎማሲያዊ ሚና ውስጥ በሴቶች ላይ ያሉ ጥርጣሬዎች ናቸው።

የሥርዓተ-ፆታ ልዩነት የውሃ ዲፕሎማሲን በበርካታ መንገዶች ያጠናክራል በተለይም በማህበረሰብ ደረጃ የውሃ ደህንነት ጉዳዮችን በተመለከተ ሴቶች ልዩ ሀሳቦችን ያመጣሉ፡፡ ሁለቱንም ጾታ ያካተቱ ቡድኖች የበለጠ የትብብር እና ብዙም ግጭት የሌላቸው የድርድር አቀራረቦችን ያራምዳሉ።

የሴቶች ተሳትፎ ማህበራዊ ተፅእኖዎችን እና ፍትሃዊ የሀብት ክፍፍልን የሚፈቱ ሁሉን አቀፍ መፍትሄዎችን ያመጣል። በሴቶች ተሳትፎ የተገነቡ ስምምነቶች ገደቦችን፣ ማህበራዊ ተቀባይነትን እና ህጋዊነትን ያገኛሉ።ሴቶችን በውሃ አስተዳደር ውስጥ ማካተት ዘላቂ የልማት ግቦችን በተለይም የስርዓተ-ፆታ እኩልነትን ያሳድጋል፡፡

ከልምዴ ያየውት ነገር የውሃ ዲፕሎማሲ የተለያዩ አመለካከቶችን በማካተት ሁለገብ አቀራረብን እንደሚጠይቅ ነው ፡፡ የሴቶች ተሳትፎ ተምሳሌታዊ ብቻ ሳይሆን ለድንበር ተሻጋሪ የውሃ ተግዳሮቶች ዘላቂ መፍትሄዎችን ለማዘጋጀት

አስፈላጊ ስልት ነው። ስራዬም በዚህ ወሳኝ መስክ ላይ ለብዙ ሴቶች በሮች እንደሚከፍቱ እና የበለጠ ፍትሃዊ እና ቀጣይነት ያለው የውሃ ሀብት አስተዳደር በአባይ ተፋሰስ እንዲሁም በሌሎች ሀገራት ላሉ አስተዋፅኦ እንደሚያደርግ ተስፋ አደርጋለሁ።

አበበ፡ ሮጋይያ ለዚህ አሳማኝ እና አስደናቂ አስተዋፅዖ አመሰግናለሁ፡፡ በግልጽ እንደተናገርሽው የሴቶች ተሳትፎ ተምሳሌታዊ ሳይሆን አስፈላጊ ነው፡፡ በውሃ ዲፕሎማሲ ውስጥ ከሚመሩ ሴቶች እንደዚህ አይነት ማስተዋል የበዛበት  እና ተጽእኖ ፈጣሪ ታሪኮችን ሰምተናል አሁን ደግሞ ከመጋረጃው በስተጀርባ ስለሚደረጉት ሰፊ ጥረቶች እናልፋለን። ሴቶች በዚህ መስክ የመሪነት ሚና እንዲጫወቱ ለመደገፍ እና ለማበረታታት ብዙ ጅማሬዎች አሉ አንዳንዶቹ እውቅና ሲኖራችው ሌሎቹ ደግሞ በጸጥታ ለውጥ ያመጡ ናቸው። ከእነዚህ አነቃቂ ተነሳሽነቶች ውስጥ ጥቂቶቹን ለማየት ወደ ዶ/ር ታሃኒ ሥሌት እንመለስ።

ዶ/ር ታሃኒ ሥሌት (Dr. Tahani Sileet )፡ ባለፉት አስርት ዓመታት ውስጥ የሴቶችን የውሃ ዲፕሎማሲ ሚና ለመደገፍ እና ለማብቃት ብዙ ጅማሬዎች ተፈጥረዋል። በናይል ተፋሰስ ደረጃ በስቶክሆልም ኢንተርናሽናል የውሃ ኢንስቲትዩት ድጋፍ (SIWI) የሴቶች እና የውሃ ዲፕሎማሲ ኔትወርክ በ2017 በስዊድን የሴቶች ሚዴሽን ኔትወርክ አነሳሽነት ተጀመረ።

በናይል ውስጥ የሴቶች የውሃ ዲፕሎማሲ ትስስር በፍጥነት እያደገ ላለው ዓለም አቀፍ አውታረመረብ አበረታች እና አነሳሽ ነበር፡፡ የሴቶችን አቅም በተለያዩ መንገዶች በማሳደግ፣ በመላው አፍሪካ እና ከዚያም ባሻገር ባሉ የጋራ ተፋሰስ ሀገር ውስጥ አዳዲስ ማህበረሰቦችን አነሳስቶል። እናም የዚህ ኔትዎርክ አስተዳደር ከተመሰረተ ጀምሮ የአስተዳደር ምክር ቤት አባል በመሆኔ በጣም ኩራት ይሰማኛል።

በውሃ ዲፕሎማሲ ሴቶችን ለማብቃት እና አቅማቸውን ለማጎልበት ሌላው በጣም ጠቃሚ ተነሳሽነት እ.ኤ.አ. በ2020 በ MENA ክልል ውስጥ እኔን ጨምሮ አምስት የውሃ ባለሞያዎች በመካከለኛው ምስራቅ እና በሰሜን አፍሪካ በውሃ ዲፕሎማሲ ሴቶችን ማብቃት በሚል ርዕስ ጥናት ካደረጉ በኋላ ብቅ ብሏል ይህም በግብፅ፣ ዮርዳኖስ፣ ሊባኖስ፣ ሞሮኮ እና ፍልስጤም ላይ የተደረገ የንጽጽር ጥናት ነበር። ይህ ሥራ ከግሎባል የውሃ አጋርነት ሜዲትራኒያን(GWP- MED) እና (Geneva Water Hub) ጄኔቫ የውሃ ማእከል ጋር በመተባበር ነበር ይህም በክልሉ የውሃ ዲፕሎማሲ ውስጥ የሴቶችን ሚና ለማጠናከር ያለመ ነበር። ጥናቱም በአምስቱ ደራሲዎች ተነሳሽነት መረጃ ሰጪ ተከታታይ የልምድ እና የማማከር ትምህርት መጀመር ምክንያት ሆኖዋል። በተጨማሪም በአፍሪካ ደረጃ የአፍሪካ ሴቶች በመሰረተ ልማት ውስጥ (ANWIN) በአፍሪካ ህብረት የመሠረተ ልማት እና ኢነርጂ ኮሚሽነር ክብርት ዶ/ር አማኒ አቡዘይድ አማካኝነት በህዳር 2019 ተጀመረ። ይህ ተነሳሽነት በአፍሪካ የመሠረተ ልማት መርሃ ግብር (PIDA) የሴቶችን ሚና ከፍ ለማድረግ የስልታዊ ተሞጋችነትን፣ የአቅም ግንባታን እና ትስስርን የሚያሳድግ መድረክ ለማቅረብ ያለመ ነው።

በመጨረሻ ም በአረብ ደረጃ የአረብ ውሃ ምክር ቤት እ.ኤ.አ. በ2019 ካይሮ ውስጥ ባካሄደው አምስተኛው ጠቅላላ ጉባኤ የአረብ ሴቶችን የውሃ ኔትዎርክ አስተዋወቀ። ይህ ኔትዎርክ በአረብ ሀገር ላሉ ሴቶች በውሃው ዘርፍ የልማት እድሎችን በመስጠት፣ ጠቃሚ ትብብርን በማጎልበት፣ የእውቀት ተደራሽነትን በማመቻቸት እና በአመራር እና ውሳኔ ሰጪዎች ውስጥ ውጤታማ እና እኩል ተሳትፎን በማረጋገጥ የተሻለ የወደፊት ሁኔታን ለመቅረጽ የተቋቋመ የትብብር መድረክ ነው። በአቅም ግንባታ እና በአማካሪነት ድጋፍ ላደረጉት ምስጋና ይግባቸውና የሴቶች የውሃ ዲፕሎማቶች የወደፊት ተስፋ የተረጋገጠ ነው።

አበበ፡ ዶ/ር ታሃኒ ለዚህ አስተዋይ እይታዎ እናመሰግናለን። እነዚህ ጅማሮዎች ፕሮግራሞች ብቻ ሳይሆኑ መንገዶች መሆናቸው ግልጽ ነው፡፡ በሮች የሚከፈቱ፣ በራስ መተማመንን የሚያዳብሩ እና ለውሃ ዲፕሎማሲ የበለጠ አሳታፊ የወደፊትን ሁኔታ ለመቅረጽ የሚረዱ መንገዶች ናቸው። እናም እነዚህ ጥቂት ምሳሌዎች ናቸው፡፡ ለሴቶች የሚሆን ቦታ ለመክፈት በጸጥታ እና በቋሚነት የሚሰሩ ሌሎች ብዙ ትልቅ እና ትንሽ ጅምሮች አሉ።

አበበ፡ እናም ውይይታችን እዚህ ያበቃል ነገር ግን የውሃ ዲፕሎማሲን ፍትሃዊ እና እኩል

ድምጽ ለማግኘት የሚደረገው ጉዞ ይቀጥላል። ዛሬ ሴቶች መሰናክሎችን እንዳለፉ፣ በድርድር ጠረጴዛ ላይ ጠንክረው እንደቆሙ እና እውነተኛ መፍትሄዎች የሚመጡት ሁሉም ድምጽ ሲሰማ ብቻ መሆኑን ለአለም ሲያስታውሱ

ሰምተናል። እናም ከዚህ ክፍል ከእርስዎ ጋር መቅረት ያለበት አንድ ነገር ካለ ፍትሃዊ የፆታ ውክልና ማግኘት ጥሩ ነገር ብቻ ሳይሆን ለውሃ እና በሁሉም ቦታ ላሉ ሰዎች እውነተኛ ለውጥ ለማምጣት ቁልፉ መሆኑን ነው።

አበበ፡ የ AQUAMUSE ፕሮጀክት አካል ሆኖ በ SciComm X የቀረበላቹ እና በ IHE Delft ውሃ እና ልማት አጋርነት ፕሮግራም የተደገፈውን H2Know ፖድካስት ስላዳመጡ እናመሰግናለን። ይህንን ውይይት ከወደዱት በማህበራዊ ሚዲያ ላይ ይከተሉን ፣ይህንን ክፍል በማጋራት እና በማሰራጨት ያግዙ። እስከሚቀጥለው ጊዜ ድረስ ቸር ሰንብቱ!