ZJA zet parametrisch ontwerpen bij steeds meer projecten in. Van de ongeveer vijftig medewerkers van het architectenbureau kan de meerderheid op die manier werken en hebben vijf ontwerpers zich er echt in gespecialiseerd. In gesprek met specialist computational design Jack Bakker en projectarchitect Kay Oosterman van ZJA over projecten als de Diamantbeurs, het Vrijheidsmuseum en de Verlengde Waalbrug, en over de volgende stappen die in parametrisch ontwerpen gezet (kunnen) worden.
De Shaded Dome is een concept voor een dubbele, textiele koepelconstructie. De kern wordt gevormd door een luchtgedragen koepel. Daar overheen is een tentconstructie gespannen. Tussen die membranen zit een spouw, zodat de koepelconstructie geventileerd kan worden en zo ook in warme landen toegepast kan worden. Anderhalf jaar geleden is in Groesbeek het eerste voorbeeld van deze Shaded Dome gebouwd: het Vrijheidsmuseum.
Voor de Shaded Dome heeft ZJA een uitgebreid parametrisch model gebouwd. Er zitten niet alleen parameters rond de draagconstructie in, maar ook parameters rond de daadwerkelijke productie van de dubbele koepel. Uit het model van ZJA kunnen de werktekeningen geëxporteerd worden, inclusief de werkvolgorde. In de podcast vertellen Kay Oosterman en Jack Bakker hoe spannend het was toen de koepel in Groesbeek opgeblazen werd. Er waren natuurlijk heel veel tests gedaan, maar om de constructie op deze schaal opgeblazen te zien worden...
Een dergelijke integratie van ontwerp en productie ziet ZJA graag, maar lukt nog niet altijd. Zo ontwierp ZJA de glazen koepel bovenop de Diamantbeurs in Amsterdam alleen op hoofdlijnen en heeft gevelbouwer Octatube deze verder uitgewerkt en vervolgens computergestuurd geproduceerd. Bij projecten als de Verlengde Waalbrug of het metrostation voor de E-lijn op Den Haag Centraal ging het parametrisch model van ZJA wel weer veel verder.
De volgende stappen die ZJA in het parametrisch ontwerpen wil zetten draaien om het toevoegen van meer intelligentie rond de draagconstructie, de bouwfysica en andere aspecten die te maken hebben met de duurzaamheid van de projecten. Nu worden de gemaakte parametrische ontwerpen op bepaalde momenten op deze vlakken getoetst. Maar ZJA ziet liever dat dit echt onderdeel wordt van de parametrische modellen. Met het incorporeren van intelligentie rond de draagconstructies is ZJA al begonnen.
Maar een misschien nog wel belangrijke stap die gezet kan worden rond parametrisch ontwerpen is dat het gereedschap, want dat is het natuurlijk, ingezet wordt om niet een vooraf bedacht ontwerp te tekenen, maar een ‘domein’ of ‘bandbreedte’ te definiëren en daarin met elkaar te zoeken naar de beste oplossing. Van alle partijen in het ontwerpproces, van ontwerpers tot opdrachtgevers, vraagt dat een mentaliteitsverandering, stelt Bakker. Maar als je dat doet, kun je als team boven de gezamenlijke intuïtie rond een ontwerp uitstijgen; dan kun je echt tot andere en verrassende oplossingen komen.
En die oplossingen hoeven echt niet een heel bijzondere vorm te hebben, benadrukt Bakker, het kan eruit zien als een gewoon gebouw, maar onderhuids veel intelligenter in elkaar zitten.
TechArchitect
In samenwerking met de BNA maakt Architectenweb acht afleveringen van zijn podcast rond technologische innovatie in de architectenbranche. Deze afleveringen zijn te herkennen aan de extra aanduiding TechArchitect in hun titel.
Vragen die centraal staan in deze serie podcasts zijn: welke nieuwe rollen ontstaan er in de architectenbranche, welke nieuwe vaardigheden zijn nodig, wat is de impact van nieuwe technologie op de ontwerppraktijk?