Wist-je-datje 001 - Ortelius en de Frankfurter Buchmesse (15e - 21e eeuw)

Dit is een nieuw, korte format in de podcast Historische Vertelsels. Om nog meer duiding te kunnen geven bij de Verstelsels, publiceer ik regelmatig 'wist-je-datjes', weetjes waarvoor er in de verhalen zelf soms geen plaats is. Maar ze zijn wel interessant om weten om het hele plaatje in de juiste context te kunnen plaatsen. 
Dit eerste 'wist-je-datje' gaat over de geschiedenis van de Buchmesse van Frankfurt, ontstaan uit de middeleeuwse jaarmarkt van dezelfde stad en ook vandaag nog zeer levend! Ortelius was er bijna kind aan huis tijdens zijn leven.
Veel luisterplezier. Blogpost: https://www.gidsnummer53.com/post/frankfurter-buchmesse-15e-21e-eeuw.

Volg de podcast en krijg automatische updates!
@luisteraars op Spotify en Apple Podcast: niet vergeten te raten aub.

Transcript

Hallo beste luisteraar. 

Hier is er weer een Historisch Weetje; deze week is het vertellingske gelinkt aan de podcast over Ortelius, das de 9e reeks. 

In dat verhaal wordt de Frankfurter Buchmesse regelmatig ten berde gebracht. Ortelius is er bijna kind aan huis gedurende zijn hele leven. 

De Buchmesse bestaat vandaag nog, maar in de huidige versie is ze pas opgestart na WOII.

De geschiedenis gaat echter terug tot de 15e eeuw, tot de jaarmarkten van Frankfurt. De stad was sinds de 13e eeuw één van de rijkste handelssteden in Duitsland en zelfs ver daarbuiten. Dat had ze voor een groot deel te danken aan de Frankfurter HerbstMesse, de Herfstmarkt, een van de grootste jaarmarkten in Europa. Handel en financiën vonden elkaar daar, de toeloop was enorm!

Rond 1445 introduceerde Johannes Gutenberg uit Mainz een nieuwe techniek om boeken ‘machinaal’ te drukken op een omgebouwde wijnpers met loden letters. De blokdruk - teksten en vooral tekeningen gesneden in houten blokken - bestond al in Verre Oosten in de 8e eeuw, en ook bij ons in de Nederlanden werden er zo al afbeeldingen gedrukt in de 14e eeuw. 

De uitvinding, of eerder de verfijning van de oude blokdruktechniek, zou de wereld veranderen; want plots kon men snel teksten reproduceren op grote oplagen. Het moderne gedrukte boek was geboren.   

In 1478 probeerde Gutenberg een boekenmarkt te beginnen in Frankfurt. Hij had zijn drukkerij in Mainz, en op deze manier kon hij direct veel drukwerk aan de man brengen in het naburige Frankfurt, waar er heel veel potentiële kopers bijeenkwamen. 

Het duurde niet zo lang of deze Buchmesse groeide uit tot een jaarlijks evenement tijdens de HerbstMesse, waar drukkers, uitgevers, auteurs uit heel Europa elkaar ontmoeten en er belangrijke deals afsloten. Het was ook de place to be om de laatste nieuwe werken aan te schaffen, en zeker in de 16e eeuw, waren dat er elke keer erg veel, omdat de wetenschap, de ontdekkingen en het humanisme zo’n enorme vlucht vooruit namen! Prestigieuze bibliotheken werden gevuld met deze boeken; of hele bibliotheken werden er zelfs verkocht aan derden (cfr Ortelius). Ruim twee eeuwen lang zou de Buchmesse van Frankfurt de belangrijkste boekenbeurs van Europa blijven.

Vanaf de 17e eeuw ging het echter snel bergaf met de Messe; door de contrareformatie en de censuur van het Vaticaan mochten steeds meer boeken niet meer verkocht worden in het katholieke Frankfurt. Het gevolg was dat velen boekhandelaren en kooplustigen wegbleven en naar andere beurzen trokken omdat bepaalde titels daar wel verkrijgbaar waren. Wanneer de Verlichting dan haar intrede deed werd Leipzig Boekenmarkt toonaangevend. Maar toen was Ortelius al lang overleden natuurlijk. 

De nieuwe formule van de Frankfurter Buchmesse trekt jaarlijks zo’n 300.000 bezoekers en meer dan 7000 exposanten. 

Ziezo beste luisteraar, een “leuk wist je dat je”; er gaan er nog heel wat volgen om duiding te geven bij de Vertelsels. Tot de volgende, ciao!